«ایکس – شبهه»: توسل، یعنی وسیله جستن برای رسیدن به هدف. همان‌طور که در سؤال قید شده است، خداوند متعال در کلام وحی فرموده:

«وَ لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسانَ وَ نَعْلَمُ ما تُوَسْوِسُ بِهِ نَفْسُهُ وَ نَحْنُ أَقْرَبُ إِلَيْهِ مِنْ حَبْلِ الْوَريدِ» (ق، 16)

ترجمه: و به يقين ما انسان را آفريديم، و مى‏دانيم آنچه را كه نفس او بدان انديشه مى‏كند [چه چیزی نفس او را وسوسه می‌کند]، و ما بدو از رگ گردنش نزديك‏تريم‏.

اما همین خدای علیم و حکیم که همه‌ی حالات و نیازها و عوامل رشد و یا سقوط انسان را می‌داند، در همین کلام وحی و قرآن مجید، به مؤمنینی که قصد او را دارند و می‌خواهند مراحل کمال و قرب الهی را طی کنند فرموده:

«يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَ ابْتَغُوا إِلَيْهِ الْوَسيلَةَ وَ جاهِدُوا في‏ سَبيلِهِ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ» (المائده، 35)

ترجمه: اى كسانى كه ايمان آورده‏ايد، از خدا بترسيد و به سوى او وسيله بجوييد و در راه او جهاد كنيد باشد كه شما رستگار شويد.

از همین جا معلوم می‌شود که «توسل» لازمه‌ی رشد و قرب الی‌الله است و ما نباید یک آیه را بگیریم و آیه‌ی دیگر را رها کنیم. چرا که آیات الهی، همه‌ نشانه‌های هدایت هستند. اما برای روشن‌تر شدن موضوع نکات ذیل نیز ایفاد می‌گردد:

الف – نباید چنین فرض کنیم که خداوند موجودی است که در فضا و مکان خاصی قرار دارد (که آن وقت محدود می‌شود)، و ما وسیله‌ای مثل نردبان می‌خواهیم به او نزدیک شویم. و بعد بگوییم او که خودش گفته به ما نزدیک‌تر از رگ گردن است. بلکه خداوند متعال هستی محض و کمال مطلق است و هر چه است تجلی نور اوست. اما دلیل نمی‌شود که مخلوق ضعیف نیز به او نزدیک باشد. یعنی نزدیکی او به مخلوق دلیل بر آن نیست که حتماً مخلوق نیز در عین کمال باشد. بلکه مخلوق (انسان) ضعیف است و باید مراحل کمال را بپیماید.

  ب – اگر چه مثال کافی و وافی نیست. اما فرض کنید در مشت شما بذر گیاهی به اندازه‌ی یک ارزن وجود دارد. در این ارزن قابل سرباز کردن، ریشه دادن، ساقه برافراشتن، برگ دادن و به بار نشستن وجود دارد، اما برای به فعلیت رسیدنش نیاز به وسایلی مانند اراده‌ی شما برای کاشتن، زمین، آب و آفتاب دارد و همه‌ی وجودش نیز در اختیار و مشت شماست که انسانی دارای عقل، علم، حکمت، قدرت و ... هستید. آیا احاطه‌ی شما بر این بذر، او را از وسایل حیات و رشد و کمال بی‌نیاز می‌کند؟!

  ج – خداوند متعال فرمود: «من از رگ گردن به او [انسان] نزدیک‌ترم»، لذا خودش برای تجلی و تحقق اراده‌هایش به هیچ وسیله‌ای نیاز ندارد، اما ما از او «کمال» دوریم و نیازمند نیز هستیم.

  د – پیامبر اکرم (ص) فرمود: «ابا الله ان یجری الامور الا باسبابها» (این روایت با مضامین متفاوت نیز نقل شده است) - یعنی: خداوند ابا دارد کاری را بدون وسیله به اجرا درآورد. اما این نیاز به خاطر ضعف مخلوق است که ناشی از ضعف مرتبه‌ی وجودی اوست. لذا مخلوق – بر اساس نظام حکیمانه‌ی خلقت – نمی‌تواند هیچ فیضی را بدون «وسیله» دریافت نماید، حتی از طبیعت. نوشیدن یک جرعه آب و یا خوردن یک لقمه نان و یا آموختن یک حرف نیز مستلزم وجود و تأثیر هزاران هزار وسیله است. چنان چه همین اربتاط بین شما با سایت خودتان هزاران «وسیله و واسطه» در میان دارد. از این رو شاهدیم که حتی اگر کسی بخواهد ضرورت نیاز به وسیله را رد کند، باید به هزاران وسیله‌ی دیگر چون: استدلال کار عقل و فکر است، مثال، بیان، قلم، وسایل ارتباطی و ... متوسل گردد.

  و – پس هیچ امری در این عالم هستی بدون «توسل به وسیله» انجام نمی‌گردد. هدایت الهی نیز بدون وسیله انجام نگرفته است. رسول، وحی، کتاب، امام، نماز، روزه، جهاد و سایر احکام و ...، همه‌ی وسایل رشد و قرب به سوی کمال است. لذا برای رشد و رسیدن به کمال باید به آنها متوسل شد.

نتیجه: لذا چنان چه شاهدیم در هیچ امری گریزی از توسل نیست، اما وقتی بحث ضرورت اتصال، ارتباط و پیروی اهل بیت (ع) که در مجموع بدان «توسل» می‌گوییم پیش می‌آید، عده‌ای شبهه می‌کنند که چرا باید توسل کنیم؟! چرا که می‌خواهند این ارتباط نباشد، تا توسل به امامان خودشان صورت پذیرد.

کلمات کلیدی:  اعتقادی   توحید