پایگاه پاسخگویی به سؤالات و شبهات (ایکس – شبهه): به طور کلی نقاشی با عکسبرداری متفاوت است. همین طور محل نصب نیز احکامش متفاوت است.

الف – نقاشی (تصویرگری)

اغلب مراجع بر این فتوا هستند که نقاشی (اگر صرف نقاشی باشد، نه این که با برجسته‌کاری به مجسمه سازی مبدل گردیده یا شبیه شود) منعی ندارد، برخی دیگر نقاشی کامل از موجود جاندار (ذی‌روح) را محل احتیاط و اشکال دانسته‌اند و برخی دیگر به طور کلی حرام بیان نموده‌اند. به عنوان مثال:

امام خمینی(ره): اگر نقاشی برجستگی ندارد مانع ندارد. (استفتائات، انتشارات اسلامی 1378، پنجم، ج 2، ص 8، س 46)

آیة الله خامنه‌ای (دام ظلّه): اگر نقاشی باشد مانعی ندارد. (استفتائات موجود در واحد پاسخ به سۆالات جامعة الزهراء قم)

آیة الله سیستانی (دام ظلّه): حرام نیست. (استفتائات موجود در واحد پاسخ به سۆالات جامعة الزهراء قم)

آیة الله صافی گلپایگانی (دام ظلّه): نقاشی انسان یا حیوان اشکال ندارد. (جامع الاحکام، حضرت معصومه(س)، 1378، ج 1، ص 307، س 1060)

آیة الله فاضل لنکرانی (ره): نقاشی اشکالی ندارد. (استفتائات موجود در واحد پاسخ به سۆالات جامعة الزهراء قم)

آیة الله مکارم شیرازی (دام ظلّه): ج: اشکالی ندارد. (استفتائات موجود در واحد پاسخ به سۆالات جامعة الزهراء قم)

*****

آیة الله تبریزی(ره): نقاشی غیر جاندار مانعی ندارد، و نقاشی جاندار هم چنانچه بنحو کامل نباشد، مانعی ندارد. والله العالم. (استفتائات موجود در واحد پاسخ به سۆالات جامعة الزهراء قم)

آیة الله شبیری زنجانی (دام ظلّه): نقاشی جاندار بنا بر احتیاط حرام است. (توضیح المسائل 1383، دانش، ج 2، ص 85، م 2077)

آیة الله گلپایگانی (ره): اگر برجسته باشد که صورت مجسمه پیدا کند و مال ذی روح باشد اشکال دارد. والله العالم. (استفتائات موجود در واحد پاسخ به سۆالات جامعة الزهراء قم)

آیة الله نوری همدانی (دام ظلّه): کشیدن تصویر ذی الارواح از انسان و غیر انسان حرام است. (منتخب المسائل، 1383، مهدی موعود (عج) ص 234، م 634)

آیة الله وحید خراسانی (دام ظلّه): تصویر صاحب روح از انسان و حیوان بنابراحتیاط واجب حرام است. (منهاج الصالحین مدرسه امام باقر(ع)، نگارش، ج 3، ص 11، م 16)

ب - عکاسی:

عکاسی به خودی خود (فی نفسه) حرام نیست، مگر آن که امر جانبی دیگری، مانند نگاه به نامحرم، گرفتن عکس مبتذل و ...، موجب حرمت آن عکاسی خاص گردد:

آیات عظام امام خمینی، خامنه‌ای و مکارم شیرازی: «عكس برداشتن مرد از زن نامحرم حرام نیست، ولى اگر براى عكس برداشتن مجبور شود كه حرام دیگرى انجام دهد مثلا دست به بدن او بزند یا نظرش به صورت زینت‏ شده او یا به سایر بدن او بیافتد، نباید عكس او را بردارد.» (رساله آیت الله خمینی، مساله 2439. رساله آیت الله مکارم، مسأله 2086)

آیات عظام صافی گلپایگانی، نوری همدانی و تبریزی: «مـرد نباید عكس زن نامحرم را بیندازد» (رساله آیت الله صافی گلپایگانی، مـسـالـه 2448. رساله آیت الله نوری همدانی مـسـالـه 2448. رساله آیت الله تبریزی، مساله 2448)

ج – نصب عکس یا نقاشی:

این موضوع نیز ابعاد گوناگون دارد. یک بُعد آن به اصل موضوع «نصب» بر می‌گردد و بُعد به احکام نگاه کردن بر می‌گردد. بدیهی است که نصب عکس یا نقاشی غیر حرام در خانه اشکال ندارد، اما به عنوان مثال اگر نصب عکس زنی در اتاق زنی بلامانع باشد، ممکن است حکم نگاه کردن به آن عکس از طرف نامحرم، مورد ایراد باشد. یا همین‌طور نسب عکس‌هایی که موجب تأیید، تبلیغ و ترویج فرهنگ‌ها و رفتارهای منحط می‌باشد.

به عنوان مثال به چند مسئله متفاوت اشاره می‌گردد:

مقام معظم رهبری: «در مورد اصل عکس گرفتن یا فیلم برداری خانم ها در مجالس عروسی و... نیز، اگر احتمال بدهد که اجنبى عکس او را ببیند و عدم رعایت حجاب کامل منجر به مفسده‏ ‌اى شود، مراعات آن واجب است» (استفتائات مقام معظم رهبری، س 1183)

سؤال: دیدن تصاویر و فیلم غیر مجاز چه حكمی دارد؟ در صورتی كه پخش زنده نباشد و بازیگر را شخص نشناسد چه حكمی دارد؟

جواب: دیدن تصاویر و فیلم‌هایی كه موجب فساد اخلاق می‌گردد با قصد ریبه و بدون آن جایز نیست. و آنچه شنیده‌اید كه دیدن تصویر نامحرم، بدون قصد لذت و بدون وجود مفسده دیگر است. (ر.ك ترجمه اجوبه الاستفتائات مقام معظم رهبری، ج2، ص124)

س 1183: نگاه‌کردن به تصوير زن نامحرم و بدون پوشش چه حکمى دارد؟ نگاه‌کردن به‌صورت زن در تلويزيون چه حکمى دارد؟ آيا بين زن مسلمان و غيرمسلمان و بين پخش آن به‌طور مستقيم و يا غير مستقيم تفاوتى وجود دارد؟

جواب: نگاه‌کردن به تصوير زن نامحرم، حکم نگاه‌کردن به خود زن نامحرم را ندارد، بنا بر اين اگر نگاه از روى لذّت نبوده و خوف افتادن به گناه نباشد و تصوير هم متعلّق به زن مسلمانى که بيننده آن را مى‏شناسد نباشد، اشکال ندارد و بنا بر احتياط واجب نبايد به تصوير زن نامحرم که به‌طور مستقيم از تلويزيون پخش مى‏شود، نگاه کرد ولى در پخش غيرمستقيم تلويزيونى اگر ريبه و خوف افتادن به گناه نباشد، نگاه‌کردن اشکال ندارد.

س 1192: گرفتن عکس زن غيرمحجّبه در بين محارمش چه حکمى دارد؟ اگر احتمال داده شود که مرد اجنبى آن عکسها را هنگام ظاهر کردن ببيند، حکم آن چيست؟

جواب: اگر عکاسى که به او نگاه مى‏کند و عکس وى را مى‏گيرد، از محارم او باشد، عکس گرفتن از او اشکال ندارد و ظاهر کردن آن هم نزد عکاسى که او را نمى‏شناسد اشکال ندارد.

نصب عکس:

احکام نصب عکس نیز در اتاق خانه، یا در مسجد، یا شبستان و محل برگزاری نماز، رو به قبله برای نماز گذار و ... متفاوت است.

به طور کلی اغلب فقها بر این فتوا هستند که: «نماز خواندن در چند جا مکروه است که از آن جمله است: روبروى عکس و مجسمه ی چیزى که روح دارد، مگر آن که روى آن پرده بکشند، و در جایى که عکس باشد اگر چه روبروى نمازگزار نباشد، پس نماز خواندن در جایی که تابلو‌های عکس انسان و حیوان در محل نمازگزار باشد اعم از آن که آن محل مسجد باشد یا غیر مسجد و اعم از این که آن تصویر رو به روی نماز گزاران باشد یا در جهت دیگر، مکروه است و بهتر است که در موقع نماز روی آن پوشانده شود.»

آیت الله العظمی خامنه‌ای در پاسخ به سؤالی در رابطه با نصب عکس در مساجد فرموده‌اند: اشکالی ندارد. لکن اگر در شبستان باشد بهتر است هنگام نماز، به طریقى روى آن پوشانده شود. (توضیح المسائل [المحشى للإمام الخمینی]، ج‏1، ص، 509، س 375)

 

 

کلمات کلیدی:  حقوقی و احکام