ایکس – شبه / پایگاه پاسخگویی به سؤالات و شبهات: ابتدا به چند نکته‌ی بسیار مهم توجه نمایید:

اول آن که،  وقتی می‌گوییم «آیات ولایت» یعنی چه؟ یعنی آیا صرفاً همان آیاتی که در آنها کلمه «ولی یا ولایت یا جمع آن اولیا و ...» آمده است؟

بدیهی است که این نوع نگاه و مطالعه در قرآن کریم برای شناخت معارف حقه اسلام و حتی احکام و فروع کاملاً خطاست. جستجوی کلمه‌ای برای فهم یک معنای عقلانی و وحیانی کفایت نمی‌کند و این روشی است که فقط وهابت بر آن تکیه دارد و تبلیغ می‌کند.

دوم آن که اگر هیچ آیه‌ای راجع به «ولایت و امامت» که الزاماً این دو کلمه و یا مشتقات آن در آیه باشد، نازل نشده باشد، چه می‌شود؟ آیا نفی و تکذیب می‌شود؟! یا همین قدر که فرمود: «اطیعوا الرّسول» و ایشان مطلبی را تبیین یا امر فرمود، خود دلالت و کفایت دارد؟ مثل رکعات نماز یا بسیاری دیگر از معارف و احکام که تبیین و تشریح و مصادیق آنها از حضرت رسول اکرم صلوات الله علیه و آله می‌باشد و به همین دلیل چه در تشیع و چه در تسنن، کتاب و سنّت کنار هم قرار دارند.

بنابر این، کلّ خطبه غدیر [که در تمامی کتب تفسیری، حدیثی و تاریخی معتبر اهل سنت مثبوت می‌باشد] و تمامی آیاتی که پیامبر اکرم صلوات الله علیه و آله در آن خطبه قرائت نموده و می‌فرمایند که این آیات در خصوص حضرت علی علیه‌السلام است، مورد بحث و استناد قرار می‌گیرد. مثل این که فرمودند: سوره حمد کلاً در شأن من و او و اهل بیت (ع) است و یا صراط مسقیم من هستم و بعد از من علی و بعد از او اودلادش (اهل بیت) علیهم السلام هستند. اینها همه آیات ولایت و امامت هستند.

سوم آن که، یک موقع در مورد آیاتی که شأن نزول و موضوع آنها امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام هستند و برخی از این آیات، برخی دیگر را تفسیر می‌کنند سؤالی می‌شود؛ لازم است بدانیم که منابع اهل سنّت بیش 130 آیه کریمه را با ذکر احادیث، در شأن ایشان تصریح کرده‌اند.

یک موقع می‌گوییم که خیر، موضوع ما فقط آیاتی است که دلالت مستقیم بر ولایت و امامت دارد. در این صورت باید فقط و فقط به این دسته از آیات اشاره نمود:

الف – اولین آیه [که همین یکی کافیست]، آیه‌ی دستور ابلاغ ولایت است که منجر به غدیر خم گردید.  دستوری که می‌فرماید اگر ابلاغ ننمایی، گویی کلّ رسالت را ابلاغ ننموده‌ای:

«يَا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنزِلَ إِلَيْكَ مِن رَّبِّكَ وَإِن لَّمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ وَاللّهُ يَعْصِمُكَ مِنَ النَّاسِ إِنَّ اللّهَ لاَ يَهْدِي الْقَوْمَ الْكَافِرِينَ» (المائده، 67)

ترجمه: اى فرستاده ما، آنچه را از جانب پروردگارت به سوى تو نازل شده ابلاغ كن، و اگر نكنى (گويى هيچ) پيام او را ابلاغ نكرده‏اى و خداوند تو را از (فتنه و شر) مردم نگه مى‏دارد، بى‏ترديد خداوند گروه كافران را هدايت نمى‏كند.

با توجه به کثرت منابع معتبر موجود در خصوص اختصاص آیه‌ی ابلاغ، به معرفی حضرت علی علیه السلام، فقط به چند نمونه اشاره می‌گردد:

*- أبوسعید خُدری گفت: آیه‌ی «یَأَیُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنْزِلَ إِلَیْكَ مِنْ رَبِّكَ»در شأن علی بن ابی طالب نازل شد (الحاكم الحسكانی، عبید الله بن عبد الله بن أحمد، شواهد التنزیل؛ ج 1،ص 250) 

 *- عبدالله بن أبی أوفى گفت كه رسول خدا (ص) در روز غدیرخم این آیه را تلاوت نمود:«اَیُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنْزِلَ إِلَیْكَ مِنْ رَبِّكَ وَإِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ»،   سپس پیامبر دست علی را بلند کرد تا حدی که سپیدی زیر بغل او نمایان شد، سپس فرمود: «آگاه باشید، هركه من مولای اویم، علی مولای اوست، پروردگارا، با هر كه او را دوست دارد، دوست و با هر كه او را دشمن دارد، دشمن باش». سپس فرمود: «پروردگارا، شاهد باش». (همان منبع، ج 1،ص252)

*- هم چنین ابن عباس (تفسیر طبری ص 262) - جابر بن عبدالله انصاری (شواهد التنزیل، ج 1، ص 192، ح 249) - عبدالله بن مسعود (درالمنثور، ج 3، ص 117)  ... و ده‌ها منبع دیگر از اهل تسنن، با استناد به احادیث، تصریح کرده‌اند که آیه‌ی مذکور، در معرفی ایشان به عنوان «ولی الله» می‌باشد.

ب – آیه‌ی دومی که مستقیماً به مقوله «ولایت» تصریح دارد به شرح ذیل می‌باشد:

«إِنَّمَا وَلِيُّكُمُ اللّهُ وَرَسُولُهُ وَالَّذِينَ آمَنُواْ الَّذِينَ يُقِيمُونَ الصَّلاَةَ وَيُؤْتُونَ الزَّكَاةَ وَهُمْ رَاكِعُونَ» (المائده، 55)

ترجمه: جز اين نيست كه سرپرست و ولىّ امر شما خدا و فرستاده اوست و كسانى كه ايمان آورده‏اند، آنها كه نماز را برپا مى‏دارند و در حالى كه در ركوعند زكات مى‏دهند.

همه‌ی فرق اسلام، به استثنای «وهابیت که اساساً مذهب نیست»، با ذکر احادیث و روایات تصرح نموده‌اند که این آیه‌ی مبارکه، در شأن حضرت امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب علیه السلام می‌باشد که ذیلاً فقط به چند نمونه اشاره می‌گردد:

*- واحدى نيشابورى از ابن‏عباس نقل مى‏كند كه پيامبر خداصلى الله عليه وآله به سمت مسجد حركت كرد، هنگامى كه به مسجد رسيد بعضى از مردم در حال قيام و بعضى ديگر در حال ركوع يا سجده بودند، چشم پيامبرصلى الله عليه وآله به سائلى افتاد. از او پرسيد آيا كسى به تو چيزى كمك كرد؟ گفت آرى انگشترى از نقره، پيامبر پرسيد: چه كسى اين انگشتر را به تو داد؟ گفت: آن مردى كه در حال قيام است. و با دستش به سوى على‏بن ابيطالب‏عليه السلام اشاره كرد. پرسيد: در چه حالى انگشتر را به تو داد؟ گفت: در حال ركوع، پيامبر اكرم تكبير گفت و آيه «وَ مَنْ يَتَوَلَّ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ...» را تلاوت كرد. (اسباب النزول، 133)

*- «تفسیر درالمنثور، ج2، ص 392» - «تفسیر طبری، 165» - «محب الدین طبری، ذخایر العقبی، ص 88» - «کنزالعمال، ج6، ص 391» - «مفاتیح الغیب، رازی، جلد سوم، ص 431» و ده‌های کتاب تفسیری، حدیثی و تاریخی معتبر دیگر از اهل سنت، اختصاص این آیه مبارکه به ایشان را تصریح نموده‌اند.

*- جناب جصاص که از مفسران نامی اهل سنت است می‌نویسد: مجاهد، سدی، ابو جعفر و عتبة بن ابی حکيم، اين‌ها نقل کرده‌اند: «أنها نزلت في علي بن أبي طالب حين تصدق بخاتمه وهو راكع.» (أحكام القرآن للجصاص، ج 4، ص 102)

ترجمه: به درستی که [این آیه] نازل شد در باره علی بی ابیطالب، (وقتی او) در حال رکوع، انگشترش را صدقه داد.

ج – آیه‌ی دومی که مستقیماً به مقوله «ولایت» تصریح دارد و به مؤمنین تأکید دارد که واقعاً مؤمن هستید و به آخرت ایمان دارید، اختلافات خود را با وحی و معارف و آموزه‌های پیامبر اکرم و «اولی الامر» حل کنید، به شرح ذیل می‌باشد:

«يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ أَطِيعُواْ اللّهَ وَأَطِيعُواْ الرَّسُولَ وَأُوْلِي الأَمْرِ مِنكُمْ فَإِن تَنَازَعْتُمْ فِي شَيْءٍ فَرُدُّوهُ إِلَى اللّهِ وَالرَّسُولِ إِن كُنتُمْ تُؤْمِنُونَ بِاللّهِ وَالْيَوْمِ الآخِرِ ذَلِكَ خَيْرٌ وَأَحْسَنُ تَأْوِيلاً» (النساء، 59)

ترجمه: اى كسانى كه ايمان آورده‏ايد، خدا را اطاعت كنيد و از فرستاده او و صاحبان امرتان (كه جانشينان معصوم پيامبرند) اطاعت نماييد. پس اگر درباره چيزى (از امور دين يا دنيا) نزاع داشتيد آن را به خدا و رسولش برگردانيد، اگر ايمان به خدا و روز واپسين داريد، اين (براى شما) بهتر و خوش عاقبت‏تر است.

ج/1 – یکی از مهم‌ترین اختلافات در خصوص همین «اولی الامر» می‌باشد که کیانند؟ از خدا و رسول خدا (ص) می‌پرسیم و پاسخ‌های مکرر داده شده است، اما فقط به یک سند از اهل سنت بسنده می‌گردد:

 

*- حاکم حسکانی با واسطه از علی(ع) نقل می کند که پیامبر اکرم(ص) فرمود: «شریک های من کسانی اند که خداوند نام آنان را مقارن نام خویش و نام من ذکر فرمود وآیه شریفه «اَطیعُوا اللهَ وَ اَطیعُوا الرَّسُولَ وَ اُولیِ الاَمْرِ مِنْکُمْ » را در حق آنان نازل کرد. اگر از منازعه در امری ترسیدید، به خدا و رسول و اولی الامر مراجعه کنید. علی(ع) عرض کرد: ای پیغمبر خدا! آنان چه کسانی هستند؟ فرمود: تو(علی) نخستین آنها هستی» (شواهد التنزیل، 1/189، حدیث 202)

کلمات کلیدی:  قرآن   ولایت (امام علی)