بسم الله الرحمن الرحیم – اللهم صل علی محمد و آل محمد و عجّل فرجهم

با عرض سلام و احترام؛ سالروز مبعثت حضرت خاتم الانبیاء و المرسلین، محمد مصطفی صلوات الله علیه و آله را خدمت امام زمان‌مان و همه مسلمانان و طالبین حقیقت و عدالت در جهان تبریک و تهنیت عرض می‌نماییم.  

اگر «آدمیت» انسان، یعنی همان که سبب فضیلتش حتی به ملائک گردید را از او بگیرند، حیوانی بیش نیست. لذا در تمامی مکاتب نیز او را «حیوان دو پا» - «حیوان راست قامت» و یا در نهایت «حیوان ناطق» تعریف کرده‌اند و حتی خالقش می‌فرماید که اگر «آدم» نشود، حیوان، بلکه پست‌تر از حیوان است «کَلأنعام بُلهُم أضَلّ».

فضیلت آدم به «علم»اش بود. اول « وَعَلَّمَ آدَمَ الأَسْمَاء كُلَّهَا » نمود و بعد مسجود ملائکش نمود. انبیای الهی و در مرتبه اکمل و اتمّ آنها حضرت رسول اکرم صلوات الله علیه و آله نیز ارسال شدند تا به انسان علمی بیاموزند که او را از مرتبه و وادی حیوانیت گذرانده و به عالَم آدمیت وارد کنند. اما این کار ساده نیست؛ علمی که از این حیوان دو پایِ راست قامتِ ناطق، آدم بسازد، این فرمول‌ها نیست. حیوانات پیش‌تر و بیش‌تر از ما انسان‌ها به این علوم واقفند. لذا فرمود:

« لَقَدْ مَنَّ اللّهُ عَلَى الْمُؤمِنِينَ إِذْ بَعَثَ فِيهِمْ رَسُولًا مِّنْ أَنفُسِهِمْ يَتْلُو عَلَيْهِمْ آيَاتِهِ وَيُزَكِّيهِمْ وَيُعَلِّمُهُمُ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ وَإِن كَانُواْ مِن قَبْلُ لَفِي ضَلالٍ مُّبِينٍ »

ترجمه: به يقين خدا بر مؤمنان منت نهاد [كه] پيامبرى از خودشان در ميان آنان برانگيخت تا آيات خود را بر ايشان بخواند و پاكشان گرداند و كتاب و حكمت به آنان بياموزد؛ قطعاً پيش از آن در گمراهى آشكارى بودند.

« يَتْلُو عَلَيْهِمْ آيَاتِهِ »:

علم نشانه‌شناسی: دانشمندان و جامعه‌شناسان پست مدرنیسم امروزی می‌گویند: «هیچ چیزی خودش نیست، چون همه چیز نشانه است - رورتی»؛ درست می‌گویند و البته که حرف جدیدی نیست. «اسم» یعنی نشانه و «آیه» یعنی نشانه.

پس «علم» باید «علم نشانه‌شناسی» باشد، یعنی هدفدار باشد و معلوم شود که نشانه چه چیزی را نشان می‌دهد و به کدام حقیقت، هدف، مقصد و مقصود اشاره دارد. لذا فرمود: رسول (ص) را فرستادم تا « يَتْلُو عَلَيْهِمْ آيَاتِهِ » نشانه‌های خدا را برای انسان بخواند، یعنی انسان به علم هدفدار برسد.

« وَيُزَكِّيهِمْ »:

اما، علم بیشتر، سبب می‌گردد تا انسان، حیوان کامل‌تری گردد، نه این که «آدم» شود. آدم شدن او منوط به این است که وقتی هدف و مقصد را شناخت، وقتی فهمید نشانه‌ها کدام سو را نشان می‌دهند، با قوای «اراده و اختیار» خود، همان هدف را «انتخاب» کند و بدان سو حرکت کند و این ممکن نیست مگر آن که انسان جنود عقل و فطرت را بر مملکت وجود حاکم نماید و افسار نفس و حیوانیت را در اختیار بگیرد و این حیوان لجام گسیخته را مهار کند تا مرکب او برای رسیدن باشد. به این می‌گویند: «تزکیه» - وگرنه علم فقط به مصرف چراغانی طویله و تجهیز مرکب می‌رسد و این می‌شود که در کشورهای به اصطلاح پیشرفته‌ی علمی می‌بینیم.

این همه عِلم بنای آخور است

بهر استبقای گاو و اشتر است (بقای بدن حیوانی)

بهر استبقای حیوان چند روز

نام آن کردند این گیجان رموز (مولوی)

« وَيُعَلِّمُهُمُ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ»:

پس از این مرحله از رشد علمی و آدم شدن، کمال آدمیت مستلزم افزایش علم است. کدام علم و علم چگونه تعلیم می‌شود؟

علم دانش نسبت به عالم هستی است و دانش با «کتاب» عرضه و تعلیم می‌شود و کتاب نیز مجموعه‌ای مسطور بین دو جلد است که با قلم تألیف شده است. یا «قلم صُنع» یعنی خلقت و یا با قلم «وحی»، یعنی کتاب آسمانی. لذا در روز بعثت، به برگزیده‌اش فرمود: (إقراء)، بخوان به نام آن خدایی که با قلم، به انسان آن چه را نمی‌دانست آموخت:

« الَّذِي عَلَّمَ بِالْقَلَمِ * عَلَّمَ الْإِنسَانَ مَا لَمْ يَعْلَمْ » (العلق، 4 و 5)

ترجمه: همان كس كه به وسيله قلم آموخت * به انسان آموخت، آن چه را نمی‌دانست.

اما علم، باید توأم با حکمت باشد و حکمت همان شناخت اهداف و هدف نهایی و فایده است. حکمت است که سبب می‌شود نقش وجودی هر موجودی یا هر چیزی در گارگاه خلقت و چرخه حیات، درست شناسایی شده و مورد بهره‌برداری قرار گیرد.

سه وزنه بودند، نه یکی:

بله، هدف غایی از فرستادن رسُل، آدم‌سازی بوده است و اسلام آدم می‌سازد – اما شخص رسول صلوات الله علیه و آله، برای انجام این رسالت بزرگ، به تنهایی و دست خالی فرستاده نشد، بلکه او باید به سلاحِ «دلایل عقلی و نیز معجزه» یا به تعبیر دیگری «معجزات علمی و عینی» مجهز می‌گردید و از امکاناتی چون «وحی = کتاب» و هم چنین «میزان»، جهت سنجش مدام و مستمر انسان با «آدم = انسان کامل» برخوردار می‌گردید، لذا خدا فرمود این سه را با هم فرستادم و خود ایشان نیز به هنگام رحلت فرمود: من از میان شما می‌روم و آن دو ثقل دیگر را در میان‌تان باقی می‌گذارم، تا همیشه هم کتاب داشته باشید و هم معلم کتاب – هم دستور العمل آدم شدن داشته باشید، هم الگویی به عنوان انسان کامل (امام) – تا بتوانید در درون و بیرون، قیام به قسط کنید:

«لَقَدْ أَرْسَلْنَا رُسُلَنَا بِالْبَيِّنَاتِ وَأَنزَلْنَا مَعَهُمُ الْكِتَابَ وَالْمِيزَانَ لِيَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ ...» (الحدید، 25)

ترجمه: به راستى [ما] پيامبران خود را با دلايل آشكار روانه كرديم و با آنها كتاب و ترازو را فرود آورديم تا مردم به انصاف برخيزند ... .

اللهم صل علی محمد و آل محمد و عجّل فرجهم

www.x-shobhe.com

 

 

کلمات کلیدی:  یادداشت