ایکس – شبهه / پایگاه پاسخ‌گویی به سؤالات و شبهات: بخشیدن یعنی گذشتن از حق خود؛ پس اگر کسی حقی نداشته باش و در موضوع یا موردی "مُحقّ" نباشد، بخشیدن آن معنا، مفهوم و مصداقی ندارد.

بدیهی است که بخشیدن، به عزم و اراده و نیّت است، کار دل است و بیان آن به زبان کفایت نمی‌کند. اول باید انسان عزم و اراده بخشش داشته باشد، بعد در دل و نیّت قطعی خود ببخشد و بعد آن را به زبان جاری کند. آیا اگر کسی پولی در حسابش داشته باشد و در زبان بگوید: این را به تو بخشیدم، اما نه عزم و نیت آن را داشته باشد و نه گفته خود عمل کند، کافیست؟!

فرمود: «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آَمَنُوا لِمَ تَقُولُونَ مَا لَا تَفْعَلُونَ - اى كسانى كه ايمان آورده‏ايد، چرا چيزى را مى‏گوييد كه عمل نمى‏كنيد؟ / الصّف، 2».

پس، انسان اگر کسی را قلباً نبخشیده، نباید بی‌خود به زبان بگوید که بخشیدم، اما اگر گفت و این باور را در او یا اطرافیان ایجاد کرد، خُب باید ببخشد، وگرنه دروغ گفته است.

توصیه به بخشش:

این که می‌گویند: «تو ببخش تا خدا نیز تو را ببخشد»، مفاهیم بسیار بلندی دارد که به اختصار اشاره می‌شود:  

تمامی کمالات، همان اسماء (یا به تعبیر صفات) خداوند متعال است که در انسان تجلی می‌یابد. پس هر اسمی که در انسان تجلی یافت و به هر مقدار که تجلی یافت، انسان رشد کرده و تکامل می‌یابد.

پس، تا کسی علم نیاموزد، اسم علیم – تا کسی رحمت نداشته باشید، اسم رحمان – تا کسی رأفت نداشته باشد، اسم رئوف – تا کسی بخشش و پوشش و گذشت نداشته باشد، اسمای جواد، کریم، غفار، ستار و ... در او تجلی نمی‌یابد و یا این تجلی بسیار کم‌ نور است و بالتبع خودش نیز به همان میزان ظرفیتش در سایه علم، رأفت و رحمت الهی قرار می‌گیرد. پس هر کس بخشنده‌تر بود، بیشتر تجلی رحمان و غفار می‌شود و خداوند منّان نیز به او بخشنده‌تر است.

عدم بخشش:

منظور از توصیه به بخشش، این نیست که هر کس، به هر کسی، هر ظلمی کرد، مظلوم او را ببخشد. بلکه گاه اصلاً نباید ببخشد، گاهی باید قصاص هم بکند؛ همان که فرمود: یک دیگر را ببخشید تا بیشتر مورد رحمت و غفران خدا قرار گیرید، هم او فرمود: «وَلَكُمْ فِي الْقِصَاصِ حَيَاةٌ يَاْ أُولِيْ الأَلْبَابِ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ - و براى شما- اى صاحبان خرد- در قصاص، زندگى است (در پياده كردن حكم قصاص، زندگى جامعه است) شايد (از خونريزى یا هر رفتار به ناحق) پرهيز كنيد (اهل تقوا شوید) / البقره، 179»

پس انسان عاقل و مؤمن باید تشخیص دهد که عمل صالح کدام است؟ ببخشد یا نبخشد؟ کجا ببخشد و کجا نبخشد؟ و مهم‌تر آن که چه بخشش و چه عدم بخشش او، مطابق امر خدا و برای خدا باشد. آن وقت از فشار نفس نیز راحت می‌شود و بخشش یا عدم بخشش او نیز عبادت محسوب می‌گردد.

کسی که برای خدا می‌بخشد و برای خدا نمی‌بخشد، دیگر در این امر "منیّت" ندارد و بالتبع کینه‌ای، عقده‌ای، عصبی و ... نیز نمی‌گردد.

کینه‌ها، دشمنی‌ها، بغض‌ها و عصبیت‌هایی که برای خدا نباشد، دل خود انسان را سیاه می‌کند، هر چند که حق با او باشد. سبب باز نشدن گره‌هایش می‌شود. لذا فرمود: تو ببخش تا خدا تو را ببخشد.

در آن جایی که عمل صالح، بخشیدن است، وقتی شما می‌بخشید، بنده‌ای را از عذاب و آتش نجات می‌دهید، قطعاً خدا کریم‌تر، رئوف‌تر و رحیم‌تر از همه است، پس شما را نجات می‌دهد. لذا در هر امری، با او معامله کنید تا دلتان بذکرالله آرام گیرد.

 

 

کلمات کلیدی:  پاسخ های کوتاه   امام كاظم