ایکس – شبهه / پایگاه پاسخگویی به سؤالات و شبهات: پاسخ‌هایی به صورت اجمال ایفاد می‌شود و البته هیچ دلیلی ندارد که شما را به طور کامل قانع کند. قانع شدن، به عوامل متعددی بستگی دارد که یکی از آنها "پاسخ به سؤال و شبهه" می‌باشد.

یک موضوع [از جمله موضوع مهمی مثل انسان از نوع مرد یا زن] را می‌توان از منظرهای متعددی مورد مطالعات عمیق قرار داد – یک پاسخ [به ویژه در مجال کوتاهی مثل فضای مجازی]، فقط می‌تواند به مواردی به صورت تیتروار اشاره کند – صدها و هزاران عامل و حجاب وجود دارد که ممکن است سبب "مقاومت ادراکی خودآگاه یا ناخودآگاه" مخاطب قرار گیرد – میزان آشنایی با علوم پایه‌ی (اصولیِ) یک بحث و همین‌طور میزان اثر پذیری از تبلیغ و ضدتبلیغ و نیز حبّ و بغض‌ها یا منافع شخصی می‌تواند سبب با مانع قانع شدن گردد و ... – در هر حال توجه به نکات ذیل می‌تواند راهنمایی برای ورود به این مباحث گردد:

الف – سختی و مشقت:

«لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنسَانَ فِي كَبَدٍ» - كه بى‏ترديد ما انسان را در رنج و مشقّت آفريده‏ايم (البلد، 4)

وقتی بیان می‌شود (انسان)، یعنی مرد و زن در آن مشترک هستند. پس اساساً انسان در این دنیا در رنج و مشقت است.

بدیهی است که به فعلیت رساندن استعدادهای بی‌نهایت در انسان کار ساده‌ای نیست و زحمت می‌خواهد – تجلی اسمای الهی شدن، رحمت، رأفت، جود، کرم، علم، حلم، حکمت، حبّ و بغض الهی را متجلی شدن – متصف شدن به صفات الله و متخلق شدن به اخلاق الله، کار ساده و راحتی نیست و مشقت دارد. هر رشد و موفقیتی با تلاش و سختی به دست می‌آید.

اساساً "آدم شدن" سخت است. امام خمینی رحمة الله علیه می‌فرمود: «در مثل می‌گویند: "ملا شدن چه آسان، آدم شدن چه مشکل"! اما استاد ما می‌فرمود: "ملا شدن چه مشکل، آدم شدن محال است"».

هنر اسلام این است که "حیوان" را "آدم" می‌کند و تعلیم و تربیت شدن در این مکتب، کار آسانی نیست؛ تلاش و تحمل سختی، زحمت و مشقت می‌خواهد.

انسان تا زنده است، در عالمی زندگی می‌کند که در عین وسعت، برای او بسیار محدود است –عمرش نیز هر چه باشد، کوتاه و محدود است - اگر چه هر چیزی را با سختی به دست می‌آورد، اما همان نیز محدود و فانی است - كامش توأم با ناكامى و لذايذش همراه با تلخى است – موانع، حجاب‌ها و مزاحمت‌ها نیز بسیار است.

ب – انسانیت بین زن و مرد بالسویه است:

در اصول آدمیت و احکام آن، هیچ فرقی بین مرد و زن نیست، لذا خداوند متعال در عین حال که می‌توانست در یک کلمه اسم یا ضمیری از آدم یا مؤمن را به کار بَرد، محورهایی را با قید ضمایر «زن و مرد» بیان داشت، تا همه بدانند که این اصول برای همه یکسان است و زن و مرد در آن فرقی ندارند. به عنوان مثال به آیه‌ی ذیل که با شاخصه‌ها و مراحل انسان شدن اشاره دارد، با قید و تأکید بر ضمایر "مذکر و مؤنث" توجه و دقت نمایید:

«إِنَّ الْمُسْلِمِينَ وَالْمُسْلِمَاتِ وَالْمُؤْمِنِينَ وَالْمُؤْمِنَاتِ وَالْقَانِتِينَ وَالْقَانِتَاتِ وَالصَّادِقِينَ وَالصَّادِقَاتِ وَالصَّابِرِينَ وَالصَّابِرَاتِ وَالْخَاشِعِينَ وَالْخَاشِعَاتِ وَالْمُتَصَدِّقِينَ وَالْمُتَصَدِّقَاتِ وَالصَّائِمِينَ وَالصَّائِمَاتِ وَالْحَافِظِينَ فُرُوجَهُمْ وَالْحَافِظَاتِ وَالذَّاكِرِينَ اللَّهَ كَثِيرًا وَالذَّاكِرَاتِ أَعَدَّ اللَّهُ لَهُم مَّغْفِرَةً وَأَجْرًا عَظِيمًا» (الأحزاب، 35)

ترجمه: بدرستى كه مردان مسلمان، و زنان مسلمان و مردان مؤمن، و زنان مؤمن، مردان عابد، و زنان عابد، مردان راستگو، و زنان راستگو، مردان صابر و زنان صابر، مردان خاشع، و زنان خاشع، مردان و زنانى كه صدقه مى‏دهند (یا صدق دارند)، مردان و زنانى كه روزه مى‏گيرند، مردان و زنانى كه شهوت و فرج خود را حفظ مى‏كنند، مردان و زنانى كه خدا را بسيار ذكر مى‏گويند، و ياد مى‏كنند، خداوند برايشان آمرزشى و اجرى عظيم آماده كرده است.

حوزه احکام:

پس تفاوت در حوزه‌ی برخی از احکام است و احکام برای همین است که صفات، ویژگی‌ها و ملکات آدمیت [که در آیه‌ی فوق بیان شد]، در انسان (زن و مرد) ظهور یابد و تثبیت و تقویت گردد.

احکامی که از سوی خداوند علیم و حکیم صادر شده است، سراسر حکمت است، و متناسب با خلقت می‌باشد و به طور کلی «شریعت» منطبق با «تکوین» است.

هدف و حکمت اصلی "احکام"، همان عبادت و اطاعت برای "آدم" شدن، برای کامل شدن و مقرب شدن است، منتهی برای هر شخصی، هر گروهی، هر جنسیتی، هر مقام و منسبی و ...، به تناسب خلقت، جایگاه و نقش‌اش در کارگاه آفرینش صادر شده و گاه با یک دیگر متفاوت است.

*- احکام بسیاری در میان زن و مرد مشابه است – احکامی مخصوص مردان، احکامی مخصوص بانوان، احکامی مخصوص پدران، احکامی مخصوص مادران، احکامی در خصوص فرزندان، احکامی در خصوص عالمان و معلمان، احکامی در خصوص متعلمان (دانش‌پژوهشان)، احکامی برای اهل کسب، احکامی برای اهل رزم، احکامی برای حکام، احکامی برای رعیت و ...، وجود دارد، و البته چون ما تمامی پازل خلقت را بر هم می‌زنیم، برخی از احکام به مذاق ما خوش نمی‌آید و آن را مشقت‌بارتر از احکام دیگران گمان می‌کنیم.

*- در اموری نقش حاکم، به مراتب حساس‌تر از رعیت (مردم) می‌باشد، پس احکامش نیز به نظر سخت‌تر می‌رسد – در مواردی نقش مرد بسیار حساس‌تر است و در مواردی نقش زن بسیار حساس‌تر است. پس احکام‌شان متفاوت‌تر، و به تناسب اهمیت موضوع و نقش، سخت‌تر نیز می‌باشد.

*- به عنوان مثال: نقش زن در تولید و تربیت انسان، بسیار حساس‌تر از نقش مرد است. به قول مرحوم آیت الله، علامه جعفری رحمة‌الله علیه، نقش مرد در تولید انسان، به چند دقیقه هم نمی‌رسد، اما زن، در کارگاه آفرینش، دست کم نه ماه تا تولد و دو سال تا شیر دادن نقش آفرینی دارد. پس اساساً خلقت، جایگاه و نقش آنها و بالتبع احکام آنها متفاوت خواهد بود.

*- برخی وقتی می‌شنوند که "زن لطیف" است، گمان می‌کنند که منظور فقط نرمی و نازکی جسم اوست، در حالی که "لطیف" از اسمای الهی است، از ماده "لطف" و به معنای دوستی می‌باشد. پس معلوم می‌شود که تجلی مهر، عاطفه، محبت و مودت در "زن" کاملاً متفاوت است، پس برخی از احکامش نیز لطیف‌تر و متفاوت می‌شود.

*- زن، به خاطر نقش حیاتی‌اش در کارگاه هستی، به گونه‌ای آفریده شده که بسیار زودتر به کمال می‌رسد [که همین خود لطف و لطیف است]، اگر دو برادر و خواهر دو قلو یا دو پسر و دختر 9 ساله در محضر حق‌تعالی بایستند، خداوند متعال به دختر می‌گوید: بنده‌ی من! بیا جلو که با تو کار دارم، تو اکنون می‌توانی مرا بشناسی و قابلیت یافته‌ای که مخاطب امر و نهی من قرار گیری – اما به پسر می‌گوید: تو فعلاً برو بچگی کن و شش سال دیگر بیا.

به قول مقام معظم رهبری: «بخواهید یک خرده ذوقی‌تر بگویید، مرد پوست بادام است، زن مغز بادام است. از این قبیل تعبیرات می‌شود کرد /  14/10/1390»

*- در خانواده، که اولین، مهم‌ترین و مقدس‌ترین نهاد اجتماعی و ساختار مدنی و تربیتی بشر است، مرد بیشتر نماد ظاهر و نقش در بیرون از خانه را دارد و زن بیشتر نماد باطن و نقش درون خانه را دارد؛ و احکام هر کدام نیز متناسب با نقش آنهاست. منتهی وقتی ما شعار فمینیستی سر می‌دهیم و تشابه این دو را فریاد می‌زنیم، تا از زنان در بیرون خانه مورد و سوء استفاده قرار دهیم، سیستم انطباق خود با نظم کارگاه آفرینش را بر هم زده‌ایم، لذا برخی از احکام برای زنان، مشقت‌بارتر به نظر می‌رسد.

مشقت‌بار تر:

اما، اگر بخواهیم نگاهی مشابه یک دیگر به احکام زن و مرد داشته باشیم، زن می‌تواند بگوید که احکام من سخت‌تر است و مرد هم می‌تواند بگوید: احکام من سخت‌تر است، اما واقع این است که هیچ کدام صحیح نمی‌گویند؛ بلکه احکام هر کدام متناسب با خودشان است و اگر بخواهند جای یک دیگر بنشینند، احکام خودشان برایشان سخت‌تر می‌شود.

به عنوان مثال:

*- اگر به زن دستور تابعیت از مدیریت خانواده (مرد) داده شده است، به مرد نیز فرمان داده شده که نه تنها حق ندارد زور بگوید، بلکه حق ندارد کاری که مشقت داشته باشد را به زن محول کند. *- اگر به زن گفته شده که همسرش را رعایت کند، به مرد نیز گفته شده این زنی که همسر توست، ریحانه و گل و لطیف است و باید درست از آن نگهداری کنی.

*- اگر به مرد دستور داده‌اند که به "جهاد" برود، زن را معاف کرده و همسرداری و خانه‌داری او را مترادف و در مرتبه‌ی جهاد برایش محسوب کرده‌اند. حالا مرد ساده‌اندیش می‌تواند بگوید: جنگ که سخت‌تر و وحشتناک‌تر است.

*- اگر به زن گفته شده که کار اصلی تو در این کارگاه هستی، همسرداری و فرزندآوری و تعلیم و تربیت آنهاست [که مهم‌ترین کار است]، به مرد گفته شده که نه تنها حق نداری به زنت کاری بدهی، بلکه نفقه‌اش را هم باید بدهی و حتی اگر به فرزند شیر داد، چون نفقه فرزند نیز بر تو واجب است، می‌تواند مزدش را از تو بگیرد.

*- اگر به دختر یا زن خانه فرمود که اذن و رضایت پدر یا همسرت، در اموری که «واجب و حرام الهی» نیست، برای تو شرط است «تا عقل محاسبه‌گر در کنار روح لطیف و عاطفه سرشار قرار گیرد و تصمیم اصلح انتخاب شود»، به مرد هم گفته شده که وظیفه‌ی تو آنست که دست همسرت را بگیری و از پل صراط رد کنی. [حالا کدام سخت‌تر است؟]

*- اگر به مرد و زن گفته شده که چشم از نامحرم بپوشانید، عورات خود را بپوشانید، به زن گفته شده که تو لطیف‌تری و به همین دلیل جاذب‌تری، پس به غیر از عورت، زینت‌هایت را نیز از مرد غریبه بپوشان. آیا این خیلی مشقت‌بار شد؟!

دقت کنید که "عورت" به طور کلی به اموری می‌گویند که انسان از افشا و علنی شدن آن شرم دارد، اما ببینید برای زن چه لفظ ظریفی به کار برده و می‌فرماید: به غیر از عورت، زینت‌های خود را نیز از غریبه بپوشان. و می‌فرماید: این برای شناخته شدن تو به فضیلیت (به جای شناخته شدن به جنسیت و شهوت) و نیز برای امنیت خودت بهتر است. حالا این دستور العمل ساختار شخصیتی و نیز حفاظتی، خیلی مشقت‌بارتر به نظر می‌رسد؟!

نکته:

حالا اگر مرد خود را مشابه زن ببیند و معترضانه بپرسد: چرا من باید بروم و به سختی کار کنم، عرق بریزم، نان حلال درآورم و نفقه‌ی زنم که در خانه نشسته و خود را باد می‌زند بدهم – چرا من با فرعون‌ها و شدادهای ظالم و جائر و آدم‌کُش بجنگم، اما همسرم به خاطر تحمل بنده به مقام مجاهدت برسد، مگر من فرعونم؟! – چرا اغلب امور بیرونی و اجتماعی که سخت‌تر است با من باشد، اما او با دو یا سه تا بچه دسته‌گل سر کند و مساوی این شدت کار من باشد – چرا وقتی ازدواج می‌کنیم، من به او مهریه بدهم، ولی او به من ندهد – چرا دیه‌ی من که به زن و بچه می‌رسد دو برابر باشد، اما دیه‌ی او که به من می‌رسد نصف باشد – چرا با این همه مشقت، باز هم کلید بهشت زیر پای مادران باشد؟ چرا پیامبر اکرم صلوات الله علیه و آله، با آن همه دستورالعمل‌ها در انسان‌سازی، بگوید: بهترین شما کسی است که با همسر و خانواده خوش رفتارتر باشد – چرا و چرا و چرا؟

به او می‌گویند: تو مرد آفریده شدی، با ویژگی‌ها و تکالیف مخصوص به خودت – او زن آفریده شده، با ویژگی‌ها و تکالیف مخصوص به خودش. پس لطفاً نه جای همدیگر قرار گیرید و نه خود را در احکام با یک دیگر مقایسه کنید، بلکه در آدمیت و انسانیت و عبودیت تلاش کنید که هر دو برابرید.

 

 

کلمات کلیدی:  حقوقی و احکام