پایگاه پاسخگویی به سؤالات و شبهات (ایکس – شبهه): او مبتنی بر قرآن و حدیث چنین گفته که البته عقل، علم و تجربه نیز مصدق همین حقیقت است.

این نکته‌ی بسیار ظریفی‌ است که هر انسانی (نه فقط مسلمانان و معتقدان به معاد)، باید به آن توجه کنند، تا بداند انسان چه فضیلت‌هایی نسبت انواع حیوانات دارد؟

●- ما بسیاری از فضیلت‌های انسانی را در زمره‌ی "اخلاق" می‌شماریم، و جالب، مهم و ضروری است که اندکی بنگریم و توجه کنیم که کدام یک از اینها را حیوانات ندارند؟!

●- اگر کسی بگوید: من از صبح تا شب کار می‌کنم تا برای اعضای خانواده، خوراک و پوشاکی تهیه کنم، دیگری می‌گوید: اکثر حیوانات و پرندگان نیز همین کار را می‌کنند!

●- اگر کسی بگوید: من انسانم، اخلاق و وجدان دارم، اهل ایثار و گذشت هستم، حتی حاضرم در راه دفاع از خانواده، درگیر و زخمی شوم و چه بسا کشته گردم؛ دیگری می‌گوید: نه تنها شیر، پلنگ و گرگ، بلکه حتی گاو‌میش‌ها نیز چنین می‌کنند!

●- اگر کسی بگوید: ما با عقل معاش خود، به فکر آینده هستیم، لذا گاه از نیازها، لذات و منافع برای آینده می‌گذریم و پس‌انداز می‌کنیم؛ گفته خواهد شد: بسیاری از حیوانات نیز شکار یا غذای خود را برای مبادا اندوخته و پنهان می‌کنند. برخی مانند موریانه در یک کُلنی چنین می‌کنند، برخی مانند درندگان، شکار را با برگ و شاخه می‌پوشانند، و حتی برخی زیر خاک پنهان می‌کنند، و جالب آن که برخی نیز سارق دستآورد دیگران هستند!

●- اگر کسی بگوید: ما انسان‌ها مدنی و اجتماعی هستیم، پس قانونمندیم؛ لذا محدوده‌های کوچک یا بزرگی (محله، دهستان، شهر، استان و کشور) را "وطن" خود می‌دانیم، حریمش را معین می‌کنیم، مرزهایش را مشخص می‌نماییم، سپس آنها در حفاظ از آنها می‌کوشیم و در صورت ورود، نفوذ و تجاوز دشمن، از آنها تا پای جان دفاع می‌کنیم؛ دیگری خواهد گفت: بیشتر حیوانات وحشی، به ویژه در دسته گربه‌سانان [شیر، ببر، پلنگ و ...] و نیز سگ‌سانان [سگ، گرگ، کفتار و ...] نیز چنین می‌کنند، مضافاً بر این که تو فقط از نفوذ و تجاوز دشمن دفاع می‌کنی، اما آنان حتی غریبه از جنس خودشان را نیز راه نمی‌دهند و کمال دیگرشان این است که گاه خارج از دسته‌ی خود را نیز راه نمی‌دهند، اگر چه از خانواده‌ی آنان باشد؛ مانند گله شیر ماده، که پس از بزرگ شدن طوله‌ها، شیر نر (پسر) را از گله بیرون می‌کنند و مادر و دخترها و سایر ماده‌ها با هم زندگی می‌کنند!

پرسش:

بنابراین، بشتر حالات، کشش‌ها، گرایشات و مواضعی که ما انسان‌ها در حیات فردی و اجتماعی داریم و نامش را "اخلاق" می‌گذاریم و گمان می‌کنیم بدین واسطه نسبت به حیوانات برتری داریم، در حیوانات نیز وجود دارد و گاه حتی بسیار شدیدتر از انسان، مضافاً بر این که تخلف نیز نمی‌کنند! اما انسان خلاف‌های بسیاری را مرتکب می‌گردد و قانون‌شکنی‌های بسیاری دارد!

حال پرسش این است که "پس تفاوت انسان با حیوان چیست؟!"

مکاتب و ایسم‌های بشری، که نام روشنفکری نیز بر خود نهاده‌اند، چون هیچ تفاوت چشمگیری نیافتند، از انسان، تعاریفی چون: حیوان ناطق، حیوان راست قامت، حیوان دوپا و ... ارائه داده‌اند.  

پاسخ:

تفاوت اصلی در همان "هدفمندی" است. هدف حیوان به جز برآوردن نیازها و ارضای غرایز و تداوم حیات حیوانی، چیز دیگری نیست و آن چه می‌کنند، مبتنی بر علوم غریزی و انجام وظایف غریزی و برای ارضای همان غریزه‌ی حیوانی می‌باشد و البته اختیاری هم ندارند.

اما انسان، اگر انسان شود (اگر آدم شود)، هدفی جز عبادت و اطاعت اختیاری خداوند متعال، رشد، کمال و بالتبع تقرب به خداوند متعال ندارد و نگران و امیدوار به روز موعود می‌باشد. از این رو حتی نیازها و شهوات نفس حیوانی را به "کنترل عقل" می‌گیرد و طبق "برنامه‌ی وحی" اداره می‌نماید.

**- اینجاست که عقل، قلب، سمع (شنوایی جانی)، بصر (بینایی جانی) به کار می‌افتد، روح انسانی از بند روح حیوانی خارج می‌شود و به نور "وحی" راه صعود را در صراط مستقیم می‌پیماید.

بدیهی است که اگر چنین نشد، و این امکانات و قوا به کار نیفتاد، آدمی نه تنها مانند حیوان است، بلکه پست‌تر نیز می‌گردد، چرا که حیوان از چنین کمالاتی برخوردار نبوده و فاقد اختیار و انتخاب‌های عقلانی می‌باشد. لذا در مورد چنین دسته از انسان‌ها فرمود:

« وَلَقَدْ ذَرَأْنَا لِجَهَنَّمَ كَثِيرًا مِنَ الْجِنِّ وَالْإِنْسِ لَهُمْ قُلُوبٌ لَا يَفْقَهُونَ بِهَا وَلَهُمْ أَعْيُنٌ لَا يُبْصِرُونَ بِهَا وَلَهُمْ آذَانٌ لَا يَسْمَعُونَ بِهَا أُولَئِكَ كَالْأَنْعَامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ أُولَئِكَ هُمُ الْغَافِلُونَ » (الأعراف، 179)

ترجمه: و در حقيقت [گویی] بسيارى از جنيان و آدميان را براى دوزخ آفريده‏‌ايم؛ [چرا كه] دل‌هايى دارند كه با آن [حقايق را] دريافت (فهم) نمى‌كنند، و چشمانى دارند كه با آنها نمى‌‏بينند، و گوش‌هايى دارند كه با آنها نمى‌‏شنوند؛ آنان همانند چهارپايان بلكه گمراه‏ ترند [آرى] آنها همان غافل‏ماندگانند.

تفاوت انسان و حیوان:

انسان برخوردار از روح انسان (ملکوتی) و بدن حیوانی می‌باشد؛ لذا تا وقتی در این دنیای مادی زندگی می‌کند، جسم و قوای جسمانی او، ابزارش هستند. این جسم، نیازهایی دارد و حیات حیوانی بدن انسان نیز چارچوب‌هایی دارد. انسان نیز برای تأمین آن نیازها، زندگی اجتماعی لازم دارد (مانند بسیاری از حیوانات، حشرات، ماهی‌ها، پرندگان)، و زندگی اجتماعی نیز مستلزم قانونمندی می‌باشد. بنابراین، رفتارهای بشر، حتی آندسته از کُنش‌ها و واکُنش‌هایی که نامش را "اخلاقیات و فضایل" می‌گذارند، مشابه حیوانات است، چرا که ریشه‌ در نفس حیوانی دارد، مگر آن که "الهی" شوند.

بنابراین، تفاوت انسان و حیوان این است که انسان آدم شود و چون حضرت ابراهیم خلیل علیه السلام، به امر خدا، با عقل، دل، جان، اختیار و زبان خود بگوید:

« قُلْ إِنَّ صَلَاتِي وَنُسُكِي وَمَحْيَايَ وَمَمَاتِي لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ * لَا شَرِيكَ لَهُ وَبِذَلِكَ أُمِرْتُ وَأَنَا أَوَّلُ الْمُسْلِمِينَ » (الأنعام، 162 و 163)

ترجمه: بگو در حقيقت نماز من و [ساير] عبادات من و زندگى و مرگ من براى خدا پروردگار جهانيان است * [كه] او را شريكى نيست و بر اين [كار] دستور يافته‏ ام و من نخستين مسلمانم.

نکته:

وقتی "عقل" حاکم بر مملکت وجود گردید، فطرت بیدار و نورش پدیدار شد و تابید، و بالتبع هدف قرب به خداوند سبحان شد، انسان آدم می‌شود؛ آن وقت است که کوچک‌ترین کارهای او بزرگ و ارزشمند می‌گردند؛ چرا که به اختیار، برای بزرگ و عظیم انجام پذیرفته است.

در چنین شرایطی، حتی یک تکه نانی که جلوی سگی بیاندازد، اخلاق و عمل حسنه محسوب گردیده و پاداش عظیم دارد، چه رسد به نماز، انفاق، ایثار، جهادت و شهادتش، چرا که او به اختیار خود، از دل به سوی رب العالمین هجرت نموده است. چنین کسی، حتی اگر در بستر و آرام بمیرد نیز شهید است، چه رسد به آن که در مجاهدت برای خدا [در دفاع از خانواده، وطن، نوامیس مادی و معنوی] کشته شود:

« وَالَّذِينَ هَاجَرُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ ثُمَّ قُتِلُوا أَوْ مَاتُوا لَيَرْزُقَنَّهُمُ اللَّهُ رِزْقًا حَسَنًا وَإِنَّ اللَّهَ لَهُوَ خَيْرُ الرَّازِقِينَ » (الحج، 58)

ترجمه: و آنان كه در راه خدا مهاجرت كرده‏‌اند و آنگاه كشته شده يا مرده‏‌اند، قطعا خداوند به آنان رزقى نيكو مى‌بخشد و راستى اين خداست كه بهترين روزى ‏دهندگان است.

 

مشارکت و هم‌افزایی (سؤال به همراه نشانی لینک پاسخ، جهت ارسال به دوستان در فضای مجازی)

عالمی گفت: اگر کسی از روی مروت یا شجاعت (نه ایمان) در دفاع از خانواده کشته شود، ارزشی ندارد، سگ هم چنین می‌کند! آیا درست گفته؟!

http://www.x-shobhe.com/shobhe/8885.html

 

 

کلمات کلیدی:  قرآن