«x-shobhe  »: در این که «رزاق» خداوند متعال می‌باشد شک و تردیدی وجود ندارد که بپرسیم «اگر»؟ چرا که به جز او کسی خالق و نیز مالک چیزی نیست که بتواند به دیگران چیزی بدهد و افراد حتی مالک خیر و شر خودشان هم نیستند که بتواند به دیگری خیری برسانند. و این حقیقتی است که حتی کافر با کمی تأملا مجبور می‌شود به آن اقرار نماید. چنان چه فرمود:

«وَ اتَّخَذُوا مِنْ دُونِهِ آلِهَةً لا يَخْلُقُونَ شَيْئاً وَ هُمْ يُخْلَقُونَ وَ لا يَمْلِكُونَ لِأَنْفُسِهِمْ ضَرًّا وَ لا نَفْعاً وَ لا يَمْلِكُونَ مَوْتاً وَ لا حَياةً وَ لا نُشُوراً» (الفرقان، 3)

ترجمه: (ولى گروهى) سواى خدا خدايانى گرفتند كه چيزى خلق نكنند و خودشان مخلوقند، اختيار سود و زيان خويش ندارند و اختيار مرگ و زندگى و تجديد حيات ندارند.

مقوله رزق و رزاقیت الهی، مبحث مبسوطی است که باید از جهات مختلف مورد توجه و بحث قرار گیرد، اما در پاسخ سؤال مطروحه به نکات ذیل اشاره می‌گردد:

الف – رزق، الزاماً آب، نان، گوشت، لوبیا و ... نیست، بلکه هر چه از مادی و معنوی به انسان برسد، رزق است که از جانب خداست. علم، قدرت، زیارت، تلاوت قرآن، عبادت، ثروت و ...، همه رزق است. و رزق هر کس، آن چیزی نیست که اندوخته کرده است، بلکه آن چیزی است که مورد مصرف او قرار می‌گیرد.

ب – یک موقع بحث از «منبع فیض» است که بلاشریک، الله جل جلاله است، اما یک موقع بحث از «مرزوق» است که مستلزم فراهم بودن شرایط، مساعد بودن زمینه و گنجانیش ظرف است. لذا وقتی بحث از رزاقیت الهی می‌شود، یعنی مردم گمان نکنند که با علم و هنر خودشان می‌توانند به خودشان یا دیگران روزی برسانند. و عده‌ای گمان نکنند که انواع بت‌های انسانی یا مصنوع می‌توانند روزی‌رسان باشند. و به خاطر روزی بندگی شیاطین دورنی و بیرونی را ننمایند. به قارون گفتند: از این رزقی که خدا به تو داده، به دیگران نیز چیزی بده. گفت: من این ثروت را با هنر، تلاش و مدیریت خود به دست آوردم. خدا هم فرمود: پس خودت و ثروتت با هم به درون زمین فرو روید. [تا بفهمی و بفهمند که این هنر و قدرت خودت نیست) و رزق تو آن بود که مصرف کردی.

ج – خداوند «محیی» است، یعنی حیات را او می‌دهد، اما دلیل نمی‌شود که همگان برای همیشه در این دنیا زنده باشند، خداوند «ممیت» است، یعنی مرگ را نیز او می‌دهد، اما دلیل نیست که همگان سریعاً بمیرند، علم را نیز خداوند می‌دهد، اما همگان عالم نمی‌شوند، و همین طور است قدرت، نعمت و سایر فیوضات الهی. پس شرایط، زمینه‌ها، ظرفیت‌ها و ...، همگی برای کسب فیض (رزق) لازم است و اینها نیز قوانینی است که خداوند در خلقتش وضع نموده است و گریزی از آنها نیست.

د – سؤال فوق مانند این می‌ماند که بپرسند: «اگر خداوند ممیت است، پس چرا عده‌ای می‌توانند نه فقط آدم‌کشی، بلکه نسل‌کشی کنند؟». اگر علم را خداوند می‌دهد، پس چرا این همه جاهل وجود دارد و در نهایت این که اگر خداوند متعال هدایت می‌کند، پس چرا این همه منحرف وجود دارد؟!

علت و پاسخ این چراها، همان نظام و قانونمندی حکیمانه‌ی خلقت و عدم رعایت دستورات شرع است که منطبق با‌ آن قوانین خلقت می‌باشد. در این عالم، نظام «علّی» وجود دارد، یعنی هر چیزی معلول چیز دیگری می‌باشد و هم نظام تأثیر و تأثر و هم حرکت و محرک و ... . انسان با کشف اندکی از آن چه در عالم مادی خلقت وجود دارد است، صاحب تکنولوژی پیشرفته می‌شود، اما با بد عمل کردن، لایه‌ی ازون را هم سوراخ می‌کند! حال آیا می‌شود سؤال نمود که اگر زمین و آسمان‌ها ملک اوست، پس چرا لایه ازون سوراخ شد؟! خیر. چرا که نظام علیت یعنی همین. یعنی قانون خلقت چنین است که اگر چنین نمایی، در نتیجه چنان می‌شود.

اگر چاقویی یا ترکشی بر قلب کسی فرو رود، او می‌میرد. این قانون خداوند است. هم چنین «اختیار» نیز قانون خداوند متعال و حکیم است، یعنی انسان مختار است و می‌تواند این کار را بکند. و «دین» بیان همین چه باید کردها و چه نباید کردهاست.

پس اگر ظلم، استعمار، استثمار، نظام سرمایه‌داری لیبرال دموکراسی، اسراف، جهل و ... حاکم شد، عده‌ای از گرسنگی می‌میرند، چنان چه عده‌ای از پرخوری و مستی می‌میرند. و تمامی این بلاها از ناحیه‌ی انسان بر انسان تحمیل می‌گردد. همین انسانی که به خاطر کشف چند فرمول علمی از حقایق عالم مادی، گمان دارد دیگر خودش به کمال رسیده و دیگر نیازی به هدایت ندارد:

«ظَهَرَ الْفَسادُ فِي الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ بِما كَسَبَتْ أَيْدِي النَّاسِ لِيُذيقَهُمْ بَعْضَ الَّذي عَمِلُوا لَعَلَّهُمْ يَرْجِعُونَ» (الروم، 41)

ترجمه: در دريا و خشكى فساد ظاهر گشت به خاطر كارهاى بد مردم، ظاهر گشت تا خدا به اين وسيله بعضى از آثار كار بد را به ايشان بچشاند.

کلمات کلیدی:  گوناگون   رزق و روزی