یکس – شبهه : روایات مأثوره در این زمینه بسیار و نیز متفاوت است. برخی از روایات به شدت از بردن نام ایشان منع نمودهاند. مانند:
*- امام صادق علیهالسلام فرمودند: «صاحِبُ هَذا الاَمْرِلایسَمّیهِ بِاسْمِهِ اِلاَّكافِرٌ. یعنی: صاحب این امر كسی است كه جزكافر، نام او را به اسم خودش نبرد.» (شیخ كلینی، كافی، ج1، ص333، ج 4)
امام هادی علیهالسلام فرمودند: «جانشین پس از من فرزندم حسن است و شما با جانشین پس از جانشین من چگونه خواهید بود؟ گفتم: فدای شما شوم! برای چه؟ فرمود: زیرا شما شخص او را نمی بینید و بردن نام او به اسمش بر شما روا نباشد، گفتم: پس چگونه او را یاد كنم؟ فرمود: بگویید: حجّت از آل محمد(ص)» (كمال الدین و تمام النعمة، ج2، ص411، ح12)
*- در برخی از روایات، به ویژه در توقیعی که از ناحیهی خود حضرت (عج) صادر شده است، از بردن نام ایشان در جمع منع شده است. در این توقیع فرمودهاند: «مَنْ سَمانی فی مَجْمَعٍ مِنَ النَّاسِ فَعَلَیهِ لَعْنَةُ اللَّهِ. یعنی: لعنت خدا بر كسی كه مرا در میان جمعی از مردم نام برد» (وسائل الشّیعه: ج ۱۶، ص ۲۴۲).
*- در برخی از روایات، اهل بیت (ع) به صراحت نام اصلی ایشان را بردهاند. مانند آن که پیامبر اکرم (ص) مکرر از ایشان نام بردند و در حدیثی پس از ذکر نام علی (ع) و ائمه بعدی به عنوان جانشینان خود فرمودند: «... مَهْدِی اُمَّتی مُحَمَّدٌ الَّذی یمْلا الارْضَ قِسْطاً وَ عَدْلاً – یعنی: مهدی امتم [در میان ایشان] محمد است كه زمین را از عدل و داد آكنده سازد» (كمال الدین و تمام النعمة، ج1، ص284، ح37) – یا امام حسن عسکری (ع) در مورد ایشان فرمودند: «...اِبْنی مُحمد، هُوَ الاِمامُ والحُجَّةُ بَعدی مَنْ ماتَ وَ لَمْ یعْرِفْهُ مات مِیتةً جاهِلیةً...، یعنی: فرزندم محمد، اوست امام و حجّت پس از من، هر كس بمیرد و او را نشناسد، به مرگ جاهلی از دنیا رفته است» (كشف الغمة، ج2، ص409، ح9). و هم چنین روایت معروف از امام صادق (ع) که میفرمایند: «... اوّلنا محمّد، اوسَطُنا محمّد و اخِرُنا مخمّد. یعنی: نام اولین ما [اهل عصمت] محمد است و نام نفر وسط نیز محمد است و نام آخرین ما نیز محمد است.
به همین منوال شاهدیم که در دعاهای بسیاری که از اهل بیت(ع) رسیده است و بالتبع آن را تعلیم دادهاند که دیگران چنین دعا کنند، به نام اصلی ایشان اشاره شده است. مانند:
دعای فرج در برخی منابع مانند مصباح کفعمی: «اَللهُمَ كُنْ لِوَلِیكَ مُحمد بن الحَسَن المَهدی فی هَذهِ السَّاعَةِ...».[
دعای کنزالعرش: «وَأَسْألكَ بِحَقِ مُحمد بن الحَسَنِ القائِمِ بِاَمْرِكَ والحجة علی عبادك...».
این تفاوت روایات وارده که همه نیز مستند و محکم هستند سبب شده است که برخی منع از بردن نام اصلی ایشان را مختص به دوران غیب صغری قلمداد کنند. برخی دیگر بگویند که از بردن نام ایشان در میان اجتماعاتی که دوست و دشمن در آن حضور دارند منع شده است و بیشتر رویکرد به «تقیه» دارد و برخی بردن نام ایشان را در دوران غیبت کبریٰ جایز بشمرند.
اما در هر حال همه نام ایشان را میدانند و در احادیث، روایات و کتب تاریخی نیز نوشته شده و میشود. لذا میتوان نتیجه گرفت که از مقاصد اصلی این امر، آموزش شیعه به «غیبت» در تمامی جهات آن، «رازداری» و سایر شئون اتصال به امام، اطاعت و تبعیت از امام در دوران غیبت و انتظار میباشد.
کلمات کلیدی:
گوناگون امام مهدی