ایکس – شبهه : «فی سبیل‌الله»، اشاره و تأکید به هدف دارد، چرا که انسان می‌تواند کار واحدی را به اهداف متفاوت انجام دهد. مثل این که می‌تواند برای خدا و یا برای ریا و یا از روی عادت و یا برای کاسبی و ...، اقامه نماز کرده و یا قرآن تلاوت نماید. همین طور می‌تواند برای ریا، برای هوای نفس، برای جاسوسی، برای غنیمت و یا هر هدف دیگر به جهاد یا جنگ بپردازد و خداوند متعال به انسان تعلیم می‌دهد که کار فقط «برای خدا» اهمیت و ارزش دارد، وگرنه «حبط» می‌شود. یعنی از بین می‌رود و نتیجه‌ی مطلوبی نداده و امیدی را برآورده نمی‌نماید و موجب کمال نمی‌گردد.

آدمی به هر هدفی و برای هر کسی کاری کند، به همان نتیجه رسیده و اجرش را از همان کس باید مطالبه کند و می‌گیرد. لذا خدا می‌فرماید من کاری را می‌خرم که برای من باشد و نه برای دیگران یا اهداف دیگر. چرا که همه چیز به جز او فانی است و هر هدفی به جز او در شأن انسان نیست و شرکت به اوست. و این درس خلوص بندگی است:

«وَ الَّذينَ كَذَّبُوا بِآياتِنا وَ لِقاءِ الْآخِرَةِ حَبِطَتْ أَعْمالُهُمْ هَلْ يُجْزَوْنَ إِلاَّ ما كانُوا يَعْمَلُونَ» (الأعراف، 147)

ترجمه: و كسانى كه آيه‏هاى ما و ديدار آخرت را دروغ شمرده‏اند اعمالشان تباه است، مگر جز در مقابل اعمالى كه مى‏كرده‏اند پاداشى به ايشان مى‏دهند؟

اما در مورد «نیاز» دقت شود که خداوند «غنی» است، او هستی و کمال محض است. چنان چه فرمود‌: «‌وَ رَبُّكَ الْغَنِيُّ ذُو الرَّحْمَة» - یا فرمود: « َ إِنَّ اللَّهَ لَهُوَ الْغَنِيُّ الْحَميد»، لذا نه تنها به جهاد ما، بلکه به هیچ یک از امر و نهی‌هایی که نموده، خودش نیازی ندارد. بلکه نیازهای ما [انسان] را جهت رشد و تعالی بر شمرده و چه باید کردها و چه نباید کردها جهت حصول نتیجه را بیان نموده است.

به عنوان مثال (البته مثال برای خدا همیشه ناقص است)، آیا پدر و مادری که راه سعادت را به اولاد می‌آموزند، نیازی به سعادت او دارند؟ آیا معلم به علم دانش‌آموز محتاج است؟

کلمات کلیدی:     جنگ و جهاد