x-shobhe  : هر گونه حد و محدودیتی (در هر چیزی) دلیل بر نقص در وجود است. نقص نیز یعنی «نیستی». اگر کمال حد برداشت و محدود شد، یعنی نقص (نیستی) به او راه یافته است. به عنوان مثال: اگر علم – جمال – غنا – قدرت – حکمت ... و سایر صفات کمالیه [که همه اسماء الله و تجلی او می‌باشد] در سایر موجودات مثل انسان، محدود است، یعنی آنها هستی محض نیستند. چرا که هستی محض، کمال محض است و حدی بر نمی‌دارد.

بدیهی است که هر محدودی نیازمند است، چرا که ناقص است و اولین نیاز او نیز به اصل وجود خود و سپس کمال و عوامل نیل به کمال است. چرا که محدود ابتدا محتاج به پدید آمدن و هست شدن می‌باشد و سپس محتاج به عوامل بیرونی جهت نیل به کمال می‌باشد.

اگر به سیر تکاملی خود توجهی کنیم، مطلب کاملاً روشن می‌گردد. به عنوان مثال: علم یا غنای ما محدود است. برخی چیزها را می‌دانیم و بسیاری را نمی‌دانیم و دارایی‌های مادی و معنوی ما نیز محدود است، یعنی قابل افزایش یا کاهش نیز هستند. حال از کجا علم یا ثروت و غنا بیاوریم و بر کمال خود افزوده و نیستی‌هایمان را پس از نیست بودن، پدید آوریم؟ به طور قطع از خودمان نمی‌توانیم، چرا که به همین حد محدود داریم، پس باید از منبع دیگری اخذ نماییم. لذا نیازمند به آن منبع هستیم. پس هر موجودی که محدود باشد، نیازمند است و هر موجودی که نیازمند باشد، در اصل پدید آمدن خود (که در هر لحظه کمالی در او پدید می‌آید) محتاج دیگری است، پس هر آن چه محدود است، مخلوق است و نمی‌تواند خالق عالم هستی باشد. لذا خداوند حد پذیر نیست. هستی محض و کمال محض است و هیچ‌گونه نقصی به او را ندارد. (سبحان - منزه) از نیستی ها و کاستی‌ها می‌باشد.

الف – توحید احدی، یعنی ذات باریتعالی بسیط بوده و منزه از ترکیب و اجزا می‌باشد. هر شیء مرکبی، متشکل از اجزا بوده و به اجزای خود نیازمند است و قابل تجزیه و ترکیب نیز هست، که اینها همه صفت ماده و از ضروریات ماهیت است. و حق تعالی هستی محض است و ماهیت ندارد. اگر کسی گمان کند که علم خدا چیزی و قدرت او چیز دیگری و زیبایی او چیز دیگری است، او را مرکب و نیازمند به اجزا دیده است، اما «احد» یعنی علم، قدرت، جمال ... و سایر اسمای کمالیه او عین هم و عین ذات اوست.

برای آن که ذهن کمی بیشتر با مفهوم آشنا شود، به شناخت کمالات در همین عالم توجه کنیم: آیا علم زیبا نیست؟ آیا علم قدرت نیست؟ آیا قدرت زیبا نیست؟ آیا علم، قدرت و زیبایی عین حیات نیست؟

ب – توحید واحدی یعنی خدا دوتایی بردار یا تعدد پذیر نیست. چرا که وجود دو هستی محال است. اگر دو هستی فرض شود، حتماً هر دو محدود می‌شوند و ثابت شد که هر محدودی نیازمند و مخلوق است.

 

کلمات کلیدی:  اعتقادی   توحید