x-shobhe: پیش‌تر راجع به آیه‌ی مبارکه‌ی «لا إِكْراهَ فِي الدِّينِ قَدْ تَبَيَّنَ الرُّشْدُ مِنَ الْغَي‏» مطالبی در سایت درج شده بود که لازم است حتماً مطالعه نمایید. (1)

همان‌طور که اشاره نمودید، هر خطا و معصیتی آثار سوء و بالتبع مکافاتی در پی دارد که در واقع آن مکافات ضمانت اجرای اعمال قانون می‌باشد. البته در قوانین دنیایی مکافات فقط جنبه‌ی وضعی دارد (مثل جرایم یا زندان، اعدام و ...) و در قوانین الهی، مکافات دنیوی جنبه‌ی وضعی و مکافات اخروی صورت دیگر و واقعیت جرم است که نمایان می‌گردد.

بدیهی است که معنای «آزادی» به ویژه در آیه‌ی مبارکه،‌ «مجاز بودن» نیست. بلکه «مجبور و بی‌اختیار نبودن» است.

توضیح آن که  خداوند متعال همه‌ی مخلوقات خود به غیر از بشر را مجبور آفریده است. آنها اختیاری در سرپیچی یا اطاعت ندارند. اما فضیلت انسان به همین اختیار اوست. لذا او را در این رابطه مجبور نیافریده است. نه این که مجاز است هر کاری دلش خواست انجام دهد. مثل این که بگویند: انسان آزاد است و می‌تواند مرتکب قتل نفس شود. اما اگر مرتکب شد، حکم او اعدام است. آیا «انسان آزاد است و می‌تواند ...» یعنی انسان مجاز به قتل نفس است؟ یا آن که حکم جزای این جرم موجب سلب اختیار از انسان می‌شود؟ به طور قطع هیچ کدام. نه انسان مجاز به قتل نفس است و نه احکامی چون حبس ابد یا اعدام، از انسان سلب اختیار می‌کند.

خداوند متعال می‌فرماید: «لا إِكْراهَ فِي الدِّينِ»، یعنی انسان را در دینداری مجبور نیافریدم، او در این امر از اختیار برخوردار است. اما با توجه به روشن بودن همه‌ی راه‌های عقلی و شرعی هدایت، اگر راه خطا را انتخاب کرد، خود مسئول و پاسخگو می‌باشد. ادامه‌ی آیه نیز این معنا را می‌رساند. چنان چه می‌فرماید: «قَدْ تَبَيَّنَ الرُّشْدُ مِنَ الْغَي»، یعنی «به درستی که راه رشد از گمراهی روشن شده است». اما عده‌ای به قصد سوء استفاده، آیه را نصفه می‌خوانند(؟!)

اگر قرار باشد آیه‌ی «لا إِكْراهَ فِي الدِّينِ» را آزادی و آزادی را مجاز بودن تعبیر کنیم، آن گاه نه تنها حکم ارتداد، بلکه هیچ حکم و حدی و حتی مؤاخذه‌ی روز قیامت و عقاب و جزا نیز معنی و مفهومی ندارد. چرا که هر کس می‌گوید: مگر آزاد «مجاز» نبودم؟ دلم خواست این کار را بکنم. حال چرا باید مجازات شوم؟

کلمات کلیدی:  حقوقی و احکام