ایکس – شبهه / پایگاه پاسخگویی به سؤالات و شبهات: اندیشه فعالیت ذهن است که بر اثر مواجه با مسئله‌ای صورت می‌پذیرد. اندیشه کار ذهن است برای رسیدن به مجهولِ مطلوب، از طریق معلومات؛ (مثل حل معادله‌ی یک یا چند مجهولی)، یا به تعبیر منطق «انجام عملیات عقلی در معلومات حاضر در ذهن، برای دستیابی به مجهولِ مطلوب».

پس اولاً تمامی شرایطی که قید نمودید، بر آن حاکم و یا در آن ممکن است. به عنوان مثال: هیچ چیزی از ربوبیّت الهی خارج نیست – الهام نیز می‌تواند مبنای حرکت ذهن در موضوعی باشد -  ذهن از سوی معلوماتی (خواه عقلانی باشد یا علمی) به سوی معلوم کردن مجهول می‌رود - گاه مواجه با شرایط حاضر سبب رشد و پدید آوردن شرایط بهتر می‌گردد و ... و ثانیاً الزامی ندارد که هر اندیشه‌ای حتماً تمدن‌ساز هم باشد. چنان چه اندیشه‌ی تخریبی نیز وجود دارد، اما همین شرایط و سیر را دارد. یعنی از معلومات برای رسیدن به مجهول حرکت می‌کند.

پس اگر اندیشه (کار ذهن) از روی معلومات برای رسیدن به مجهولات با نیت و هدف سالم و برنامه‌ی درست صورت گرفت، تمدن‌ساز می‌گردد و اگر بر عکس بود، سبب سقوط تمدن‌ها نیز می‌شود. یا در شخص سبب رشد یا هبوط می‌گردد.

عقل نیز انواع و مراتبی دارد، یک نوع آن «عقل ابزاری» است، اکثر آن چه ما امروز نامش را تمدن گذاشته‌ایم، حاصل عقل ابزاری است، یعنی ابزار شناسی کرده‌ایم. برای راحتی و سهولت و رفاه بیشتر حیات مادی، ابزارهایی را شناخته و یا بر اساس معلومات و انطباق آن با نیازها، آنها را ساخته‌ایم و عقل تمدن‌ساز بشر (به مفهوم واقعی) هنوز رشد زیادی نکرده است، لذا به رغم برخی از نمودهای حقوقی، شاهد جرم‌ها و جنایت سنگین از سوی مدعیان تمدن هستیم. جوامعی که ابزارشان بیشتر است، نه این که عقل‌شان کامل‌تر باشد.

به قول مرحوم آیت الله بهاء الدینی (ره): از یک قاشق تا سفینه‌ها فضانورد، همه محصول و یا بروز و ظهور «استعداد اول» است.

 

کلمات کلیدی:  پاسخ های کوتاه