ایکس – شبهه / پایگاه پاسخگویی به سؤالات و شبهات: کاربران در فضاهای مجازی و به ویژه مباحث دینی و احکام و ...، به خوبی تجربه کرده و می‌دانند که به تناسب نزدیکی موضوعیت زمانی (ماه رمضان، شب‌های قدر، محرم و ...)، از سویی سؤالات بسیاری از در اذهان خطور می‌کند (که بسیار طبیعی و لازم است) و از سوی دیگر، هجمه شبهات مضاعف می‌شود. اما هر دو وجه آن به نفع اهل ایمان، تقوا و بصیرت تمام می‌شود، چرا که پاسخ را می‌یابند.

گاه توجه به فرعیات یک موضوع، آن قدر زیاد می‌شود که اصل آن فراموش می‌شود. این حالات، شرایط یا جوّها، در هر موردی مضر است، به ویژه در عبادات و احکام؛ و قطعاً سبب خدشه‌دار شدن خلوص از یک سو و بی‌کیفیتی و سطحی شدن آن عبادت و آثارش از سوی دیگر می‌شود. ندیدید عده‌ای دائم ختم قرآن می‌کنند و یا ختم صلوات می‌گیرند، یا مکرر به حج، عمره و زیارت می‌روند، اما اثر چندانی برایشان ندارد؟! چرا که به فرع و صورت و شکل ظاهری چسبیده‌اند و اصل را رها نموده‌اند. و همین امر، سبب زدگی یک عده و نیز تهاجم گسترده‌تر دشمنان می‌گردد.

الف – زائر و عزادار امامان و از جمله سیدالشهداء و خاندان و یاران کرام ایشان در ماجرای کربلا و عاشورا، باید ابتدا و قبل از توجه و اصرار به سینه زدن یا نزدن، برهنه شدن و یا نشدن، به هدف و نیّت در این عبادتش توجه کند و در آن بیاندیشد؟ اصلاً چرا عزاداری می‌کند؟ آیا برای "قرب الی الله" است و یا علل دیگری چون عادات و رسوم و شاید نمایش، ریا، بازی و ... نیز در کار است؟

بدیهی است که اگر خدایی ناکرده هدف و نیت‌اش "قربة الی الله" نباشد، دیگر فرقی نمی‌کند که برهنه شود، یا ده تا پیراهن و از رویش ژاکت و حتی پالتو هم بپوشد. عبادتی واجب‌تر، اصل‌تر و بالاتر از اقامه‌ی نماز نداریم، اگر نمازگزار نیت "قربة الی الله" نداشته باشد، کلاً نمازش باطل می‌گردد، هر چند با رعایت کامل آداب و اصول باشد و تماماً به جای فایده، به ضررش تمام می‌شود.

ب – اما وقتی هدف "قربة الی الله" شد و کار برای خدا انجام شد، حدودش نیز مشخص می‌گردد.

حالا زائر و عزادار [در هر امر و نیز عبادتی] با دو مسئله مواجه است: یکی احکام در اصل موضوع و دیگری احکام در بصیرت.

*- به عنوان مثال در بُعد احکام موضوعی اذان و اقامه، می‌داند که ذکر "اشهد انّ علیاً ولیّ الله"، مستحب است، ولی از اجزای اذان و اقامه نمی‌باشد و کسی که آ ن را از اجزای اذان بداند، اذانش باطل می‌شود.

*- در بُعد بصیرت نیز چون هدفش "قربة الی الله" است، حبّ نفس و لجاجت ندارد و می‌فهمد اگر در جمع خاصی این ذکر را بگوید، نه تنها خیری ندارد، بلکه تأثیر منفی گذاشته و سبب تفرقه و دشمنی هم می‌شود، پس نمی‌گوید. یعنی از مستحب، در راه واجب (حفظ حرمت تشیع، حفظ وحدت، رعایت شئون دعوت و ...) می‌گذرد.

ج – برهنه شدن هنگام سینه‌زنی نیز همین طور است. عزادار در بُعد احکام موضوعی‌اش می‌داند که از یک سو حرام نیست، و از سوی دیگر واجب یا حتی مستحب هم نیست و اصلاً برهنه شدن، از اجزا یا ملزومات عزاداری نمی‌باشد. بلکه فقط عمل مباحی است که برخی انجام می‌دهند. پس، نه اگر برهنه نشود، از ارزش و خلوص و اثر عزادای او ذره‌ای کم می‌شود و نه اگر برهنه شود، سبب تقرب بیشتر او می‌گردد. پس بصیرت به خرج می‌دهد و اگر انجام این مباح (که حتی مستحب هم نیست)، سبب وهن (اهانت) به اسلام، تشیع و یا شخصیت و شأن خودش به عنوان یک شیعه، یا نماد یک عزادار گردد، آن را انجام نمی‌دهد.

حکایتی آموزنده:

در یکی از سنوات در عصر حیات امام باقر علیه‌السلام، جماعت بسیاری به حج مشرف شده بودند. امام نیز تشریف داشتند و یکی از اصحاب ظاهربین، با خوشحالی به ایشان عرض کرد (مضمون): "ماشاء الله امسال زیاد به حج آمده‌اند"، امام با حالت تأسف فرمود (مضمون): "اینها برای عادت تن به حج آمده‌اند و مانند اعراب جاهلیت، سر می‌تراشند و سنگ می‌پرانند". سؤال کننده خیلی تعجب کرد، چرا که حج، طواف، سرتراشی (حلق) یا سنگ پرانی (رمی جمرات)، همه از مناسک حج است و حج همین کارهاست، لذا پرسید: "پس چه کنند؟" امام فرمود: "والله، به این مأمور شده‌اند که مناسک حج را انجام داده و بیایند ولایت‌شان را به ما اذعان و اعلام کنند". (اصول کافی)

د - حال می‌بینیم که عزاداری برخی نیز همان "عادت تن" است. هر ساله در این ایام کارهایی انجام می‌دهند و از جمله این که برخی برهنه شده و سینه بزنند. خب به لحاظ احکام، اگر مفسده نداشته باشد، هیچ اشکالی ندارد؛ اما اگر اولاً نیت "قربة الی الله" نباشد و فقط عادات و رسوم سنواتی یا عادت تن باشد، ارزش خاصی ندارد و ثانیاً اگر انجام این عادت، سبب "وهن اسلام و تشیع" و جری شدن دشمنان گردد و او هم چنان اصرار به این کار ورزد که کاملاً هوای نفس است و هیچ ربطی به امام حسین علیه‌السلام و عزاداری او ندارد.

انجام مراسم جمعی عزاداری، برای احیا، حفظ و ترویج شعائرالله است و باید سبب تبلیغ گردد، پس اگر کاری نتیجه‌ی معکوس داشته باشد، چرا باید انجام شود؟ چه حُسن و ثوابی دارد؟

حلال و حرام:

مسلمانان و به ویژه شیعیان اهل بیت عصمت علیهم‌السلام، کاملاً توجه داشته باشند که گاهی یک امری به خودی خود حرام نیست، و حتی ممکن است واجب هم باشد، اما اگر "علت" شود برای یک "حرام"، خودش هم حرام می‌شود.

به عنوان مثال: به اقامه نماز واجب (و نه حتی مستحب) توجه شود. صدای اذان آند و فرد نمازگذار در مِلکِ مالکی که راضی نیست نماز خواند و یا وسط خیابان، یا در یک معبر عمومی به نماز ایستاد به گونه‌ای که سبب آزار و اذیت دیگران شد، و حال آن که زمان داشت و می‌توانست به جای دیگری برود؛ حالا حکم چیست؟ نماز واجب است، اما چون این واجب او، علت و سبب پدید آمدن یک حرام (نارضایتی مالک یا آزار دیگران) می‌گردد، نمازش نیز حرام می‌شود، یعنی نباید آنجا نماز بخواند.

بیان شد که برهنه شدن نه تنها واجب نیست، بلکه حتی مستحب نیز نمی‌باشد و فقط یک رسم و احیاناً عادت است. حال اگر انجام این رسم و عادت – هر چند از روی اخلاص و قربة ‌الی الله باشد -  اما سبب وهن اسلام و تشیع گردد چه؟ خب حرام می‌شود و هر کس انجام دهد، نه تنها عبادت نکرده، بلکه مرتکب معصیت بزرگی شده است. به اسلام و تشیع ضربه زده است.

عزاداری بازی نیست و نباید آن را ضایع کرد:

« مقام معظم رهبری: ... البته گویندگان، وعاظ، مداحان، سرایندگان، همه باید توجه داشته باشند که این یک حقیقت عزیز است؛ با آن نبایست بازی کرد؛ حقایق ماجرای عاشورا را بازیچه نباید قرار داد. هر کسی یک چیزی به آن اضافه بکند، خرافه‌ای را به آن وصل بکند، کارهای غیر معقول را به نام عزاداری انجام بدهد، اینها نباید باشد؛ اینها طرفداری از امام حسین نیست. یک وقتی ما راجع به مسئله‌ی تظاهرات قمه، مطلبی را گفتیم، یک عده‌ای گوشه کنار صداشان بلند شد که آقا! این عزاداری امام حسین است؛ مخالفت نشود با عزاداری امام حسین! این، مخالفت با عزاداری نیست؛ مخالفت با ضایع کردن عزاداری است. عزاداری امام حسین را نباید ضایع کرد./ 19/10/1386»

آیت‌الله مکارم شیرازی:

«احتیاط آن است که عزاداران حسینی لخت نشوند عریان نشوند؛ آیا فردی در مجلس ترحیم پدرش اگر لخت شود این جزء آداب عزاداری است؟! برادران بر لخت شدن اصرار نداشته باشند. اما برای عزاداری می‌توان مقداری از سینه را باز گذاشت. سابقا پیراهن‌هایی بود که قسمتی از آن دکمه می‌شد و جلوی سینه را باز می‌کردند و لخت هم نمی‌شدند که بدن نما باشد. با این کار دشمنان هم نمی‌توانند سرزنش کنند .»

مرحوم آیت‌الله فاضل لنکرانی:

«از هر نوع عملى كه جنبه توجيه پذيرى ندارد و مورد سوء استفاده مغرضان و موجب وهن مذهب مى شود بايد اجتناب شود»

«اين گونه مراسم بايد بدور از ريا و خودنمايى و هر گونه اغراض دنيوى بطور سنتى و معمول انجام شود تا ان شاءالله مقبول درگاه الهى قرار گيرد»

 

 

کلمات کلیدی:  حقوقی و احکام   عزاداری