(ایکس – شبهه): دقت بفرمایید که برخی گمان می‌کنند که «عصمت» مانع از اختیار می‌شود. بله اگر کسی امکان و اختیار گناه را نداشته باشد و گناهی نکند، هنر چندانی نکرده است. مانند کوری که نگاه به نامحرم ننموده و یا کری که هیچ غیبتی نشنیده است. بلکه عصمت به هیچ وجه مانع از اختیار و امکان گناه نمی‌شود.

نکته‌ی دوم آن که «عصمت از گناه» را همگان دارند و مخصوص اهل عصمت (ع) نمی‌باشد، چرا که خداوند متعال امر نموده است که معصیت نکنید. لابد می‌شود که انسان معصیت نکند که چنین امری نموده است. چرا که خداوند متعال و حکیم به کاری که قدرت و امکان آن را به انسان نداده است، امر نمی‌کند. چنان چه فرمود:

«... لا يُكَلِّفُ اللَّهُ نَفْساً إِلاَّ ما آتاها ...» (الطلاق – 7)

ترجمه: ... خدا هيچ كس را تكليف نمى‏كند مگر به مقدار قدرتى كه به او داده‏ است ... .

مگر ما چون «عصمت» نداریم، مجبور به گناه هستیم؟ اگر مجبور باشیم، یعنی اختیاری در انجام نداشته باشیم که دیگر بازخواست و سؤال و جواب و پاداش و عقاب معنایی ندارد. لذا اگر به هر علتی مجبور به انجام فعلی شویم، آن فعل گناه نیست. اگر چه در فهرست معاصی قرار گرفته باشد. آیا اگر دست و پای کسی را بستند و مسکرات به حلقش ریختند، او شرب خمر و معصیت کرده است؟ در یک جمله: وقتی به یک فعل اطلاق «معصیت» می‌شود که با اراده، میل و اختیار صورت پذیرد. لذا امکان پرهیز از معصیت برای همگان میسر است و اگر این پرهیز ممکن نباشد، دیگر معصیت نیست. لذا افراد بسیاری هستند که «عصمت از گناه دارند» این افراد نه فقط مؤمنین و متقین، بلکه کودکان و دیوانگان را هم شامل می‌گردد. مگر آنها گناه ‌می‌کنند؟! خیر.

پس «عصمت» صرف گناه نکردن نیست و گناه نکردن یا «عصمت از گناه» نیز برای همگان میسر است. بلکه آن عصمتی که مخصوص انبیاء و اوصیای الهی است و هیچ کس دارای آن نیست، به علم (دانش) و بینش آنان بر می‌گردد.

حال ممکن است کسی بگوید: ما هم اگر آن دانش و بینش را داشتیم، چنین و چنان می‌کردیم. پاسخ این است که مگر به حد همین دانش و بینشی که داری عمل کردی؟! اگر عمل کردی، نگران هیچ چیزی نباش و اگر عمل نکردی، گمان نکن که اگر بیشتر داشتی اوضاع فرق می‌کرد، باز هم همین بودی. مگر ما وقتی مرتکب معصیتی می‌شویم، علم نداریم که خدایی و اسلامی و آخرتی در کار است. یا مگر وقتی مرتکب معصیتی می‌شویم، مجبوریم؟ مگر نه این است که با میل، انتخاب و اراده انجام می‌‌دهیم؟

مگر همه‌ی افراد به علمی که دارند عمل می‌کنند؟ چه بسیارند افرادی که نه تنها از علوم و حتی علوم قرآنی برخوردارند، اما به آن عامل نیستند! حتی مؤمنین نیز مطالب بسیاری می‌دانند و می‌گویند که خود عامل به آنها نیستند! لذا خداوند متعال حتی خطاب به مؤمنین می‌فرماید:

«يَأَيهَُّا الَّذِينَ ءَامَنُواْ لِمَ تَقُولُونَ مَا لَا تَفْعَلُونَ * كَبرَُ مَقْتًا عِندَ اللَّهِ أَن تَقُولُواْ مَا لَا تَفْعَلُونَ» (الصف – 2 و3)

ترجمه: هان اى كسانى كه ايمان آورده‏ايد چرا چيزهايى كه خود عمل نمى‏كنيد به مردم مى‏گوييد * خشم بزرگى نزد خدا منتظر شما است اگر بگوييد آنچه را كه عمل نمى‏كنيد.

امیرالمؤمنین علیه‌السلام بدین مضمون و معنا می‌فرمایند که هر کس بدان چه می‌داند عمل نماید، عارف می‌شود. پس، نه تنها عصمت، دانش و بینش موجب سلب اختیار نگردیده و راه انتخاب و اراده را نمی‌بندد، بلکه سبب انتخاب آگاهانه‌تری می‌گردد و خداوند متعال به هر کسی عقل، شعور،علم، اختیار و امکاناتی داده و به همان میزان نیز آنها را مسئول نموده و از آنان مطالبه می‌کند. و هر کس که به میزان آن چه به او عطا شده ایمان آورده و عمل کند، نه تنها رستگار است، بلکه در اعلی علیین و در جوار معصومین (ع) جای می‌گیرد.

توضیح: پیش از این نیز توضیح مفصلی در پاسخ سؤال مشابه درج شده بود که با کلیک روی شماره (1) می‌توانید مطالعه نمایید.

کلمات کلیدی:  اعتقادی