ادامه سؤال: برام سواله چرا مردم ما هنوز بعد از سالها هیچ تغییر و تحولی در فرهنگ زیارت کردنشان ایجاد نشده من بسیاری از روحانیان را میدیدم که از دور سلام میدادند و عبور میکردند که هم برای دوستم جالب بود و هم برای خودم افتخار آمیز ولی چرا این عزیزان این اخلاق حسنه را به مردم ما منتقل نکرده اند چرا روی این مقوله وتاکید بر فلسفه زیارت کار نشده نمیشه مدتی دور ضریح را حصار کشید تا تواما با کار فرهنگی مردم از این کار منصرف شوند.
ایکس – شبهه / پایگاه پاسخگویی به سؤالات و شبهات: یک موقع بحث از آداب زیارت و نکات ضعف و قوت زوار به میان میآید، مباحث بسیاری قابل طرح و فرهنگسازی است، اما یک موقع بحث از «خوشایند یا عدم خوشایند یک خارجی یا ایرانی از خارج از آمده ...» و بدتر از آن محور قرار دادن آن و تغییر آداب و رسوم درست و یا غلط، متناسب با خوشایند آنهاست، که این جای تأمل و بحث دارد. اگر صرفاً بحث میشد که آیا این نحوهی زیارت و نزدیک شدن به ضریح درست است یا غلط، یک معنا بود، اما این که امریکایی، ایتالیایی یا فرانسوی و یا یک از خارج برگشته خوشش آمده یا نیامده و بهتر است ما برای خوشایند او چه کنیم یا چه نکنیم؟ یک مقوله دیگر است.
بنده به واتیکان رفتم، بزرگی و معماریش بسیار زیبا بود و نقاشیهای روی سقف و دیوارش قشنگتر، اما آداب و رسوم پاپ و کشیشان و ظروف و سرویسهای طلایی برای صبحانه و وعدههای غذایی پاپ و اطرافیان و نیز نوع عباداتشان در مقابل مجسمه یا تابلوهای نقاشی و ... به هیچ منطقی استوار نبود و اصلاً خوشایند نبود، حال آیا به خاطر بنده تغییر میدهند؟!
سالانه میلیونها نفر گردشگر به هندوستان، چین و کشورهای بودایی مذهب رفته و از معابدشان بازدید میکنند و البته عبادت انسان در مقابل مجسمه، مسخره و دردآور است، اما آیا تغییر میدهند؟!
کار ناصواب (نادرست) باید اصلاح شود و نه تنها به کار خوب، بلکه به «عمل صالح»، یعنی بهترین کار مبدل گردد، اما این که ابتدا نظر یک امریکایی، یک فرانسوی، یک ایتالیایی، یک انگلیسی، یک آلمانی، یک ایرانی مقیم خارج و ...، را مقدم بر موضوع بدانیم و در انتها نیز خوشایند او را هدف بگیریم، کاملاً خطاست و از آثار نزدیک به سه قرن استعمار و استثمار این ملت است.
زیارت:
آداب زیارت دو گونه است، یکی رفتارها و گفتارها و عباداتی که آموزههای دینی است و در عمل و بیان اهل عصمت علیهم السلام و تفسیر و شرح و فتاوای فقها آنها را تعلیم داده است، یکی عادات و رسوم یا رفتارهای فردی است که ممکن است بلا مانع باشد، یا اشکال داشته باشد.
آداب اصلی زیارت، قصد قربة الی الله، طهارت درون و برون (مثل غسل و وضو و لباس تمیز و دهان خوشبو و ...)، ورود و حضور با ادب، نماز زیارت و قرائت زیارتنامه که تأمل در فرازهای آن، سبب زیارت با معرفت میشود، توسل و دعا برای دیگران و خود و ... میباشد.
اما، آداب و رسوم فرهنگی یا رفتارهای شخصی متفاوت است. گاهی درست و گاهی غلط و حتی دارای اشکال است. مثل این که یک دیگر را هل دهند، دستها را زنجیر کنند و به پهلوی یک دیگر بزنند، وقت نشستن برای نماز جماعت و یا دعاهای جمعی مثل دعای کمیل، توسل و ...، پاها را باز بگذارند و چنان بنشینند که جای دو یا سه نفر را بگیرند و ...:
«يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذَا قِيلَ لَكُمْ تَفَسَّحُوا فِي الْمَجَالِسِ فَافْسَحُوا يَفْسَحِ اللَّهُ لَكُمْ وَإِذَا قِيلَ انشُزُوا فَانشُزُوا يَرْفَعِ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا مِنكُمْ وَالَّذِينَ أُوتُوا الْعِلْمَ دَرَجَاتٍ وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِيرٌ» (المجادله، 11)
ترجمه: اى كسانى كه ايمان آوردهايد، هر گاه به شما گفته شد در مجلسها جا باز كنيد، پس جا باز كنيد تا خدا هم به شما (در جاى و روزى و شرح صدر و بهشت) گشايش دهد، و چون گفته شد (براى وسعت جا و تقدم اهل فضل) برخيزيد، پس برخيزيد تا خدا هم كسانى از شما را كه ايمان آوردهاند و كسانى را كه به آنها دانش عطا شده درجاتى (در دنيا و آخرت) بالا برد. و خداوند از آنچه مىكنيد آگاه است.
پیشنهادهای اصلاحیِ هدفدار و معکوس:
دقت کنیم که گاه با تکیه بر خطایی در باورها و یا رفتارهای برخی از مردم، پیشنهادهایی داده میشود که کاملاً معکوس است و هدفدار. میگویند: آن کار کلاً تعطیل شود تا پس از فهم مردم، دوباره آغاز گردد! مثل این که دور ضریحها دیوار بکشند و کار فرهنگی کنند و هر موقع مردم فرهنگ و آداب درست زیارت را کاملاً یاد گرفتند، باز کنند!
دقت شود که به ویژه در مباحث دینی و عبادی، این یک حقه و ترفند است. هدفشان اصلاح نیست، بلکه افساد است. میخواهند به این بهانههای ظاهر الصلاح، زیارت را تعطیل کنند.
بسیاری از دانشجویان، کمترین کاری که در دانشگاه میکنند، دانشجویی است؛ آیا پیشنهاد میدهند که در دانشگاهها را گِل بگیرند و فرهنگ سازی کنند؟! بسیاری از ورزش دوستان در سرتاسر دنیا، فرهنگ تماشای یک مسابقهی مهم بین دو تیم رقیب را ندارند، آیا حاضرند تمامی ورزشگاهها را تعطیل کنند؟! آیا میشود گفت: چون بسیاری از مردم آشنایی و معرفت لازم و کافی راجع به نماز ندارند، پس نماز نخوانند تا فرهنگسازی شود؟
خداوند متعال مسجد الحرام را معمور کرد و سپس آداب عبادت و حج را تعلیم داد، مسجد و دانشگاه و مدرسه و ورزشگاه را میسازند و فعال میکنند و همزمان آداب عبادت، تحصیل و تفریح را آموزش میدهند. برای آموزش آداب زیارت نیز لازم و منطقی نیست که حرم را تعطیل کنند یا دور ضریح دیوار بکشند، تا هر گاه مردم کارشناس زیارت شدند، باز کنند.
*- در مورد فلسفه زیارت هم کار زیاد شده است، آن قدر حدیث و کتاب و تعلیم و تربیت وجود دارد که اگر کسی طالب باشد، در این خصوص کارشناس تمامی میشود.
به قول خودتان، علما هرگز این طوری به زیارت نمیروند و اطراف ضریح چنین نمیکنند، خب مردم هم باید به آنان تأسی کنند، نه این که هر کجا دلشان خواست، به فقها و علما تأسی کنند و هر کجا دلشان نخواست نکنند و اگر یاد نگرفتند، دور ضریح دیوار کشیده شود، زیارت کلاً تعطیل شود و مسلمانان و شیعیان دشمن شاد گردند که توانستند به این بهانه هم که شده، فاصله بیاندازند!
چرا پیشنهاد نمیدهند که طول و عرض ضریح زیادتر شود تا ازدحام کمتر شود و گفته میشود کلاً دورش دیوار کشیده شود؟!
پس همیشه، به ویژه در برههای که فتنه و ضد تبلیغ بسیار است، باید در ریشهیابی خطاها و روشهای پیشنهادی اصلاحها دقت کنیم و بصیر باشیم.
کلمات کلیدی:
گوناگون زیارت