ایکس – شبهه / پایگاه پاسخگویی به سؤالات و شبهات: در این خصوص مطالب بسیاری در قالب پاسخ به سؤال‌های متفاوت درج گردیده است، حتی عین همین سؤال در فروردین سال گذشته دریافت و پاسخش درج گردید، که برخی از آنها به صورت لینک ذیلاً ایفاد می‌گردد و حتماً مطالعه فرمایید. در این مختصر نیز توجه عزیزان را به نکات ذیل جلب می‌نماییم.

الف – به طور کلی ارزش و ماندگاری (بقای) هر کاری و نیز تداوم و بقای اثر و فایده‌ی آن، به هدف و نیّت از آن کار بستگی دارد. اگر هدف "باقی" بود، کار خوب و تداوم آثار آن نیز باقی می‌ماند و اگر هدف "فانی" بود، کار و آثارش نیز فانی می‌شود.

بدیهی است که فرق است میان شخص و کار شخصی که برای رضای خدا به مستمندی کمک می‌کند – یا برای دل خودش کمک می‌کند – یا برای ریا نزد دیگران کمک می‌کند – یا برای فایده، تشکر و منّت کمک می‌کند.

پس نمی‌شود به فیزیک و شکل اعمال بسنده کرد و در یک کلمه گفت: "کار خوب" و همه را یکسان دید. آیا نزد خود ما، کارهای خوب دیگران همه یکسان هستند؟!

ب – از این رو «اخلاص در عمل»، شرط قبولی و میزان ارزش هر کاری است. چه نماز و چه کارهای دیگر. حتی در نماز نیز تفاوت است بین کسی که از روی عادت نماز می‌خواند – برای ریا نماز می‌خواند ...، یا واقعاً «قربة الی الله» نماز می‌خواند.

ج – اسلام یک دین یا مکتب "عمل‌زده" و فیزیکی نیست. بلکه "عمل"، کار و فعل انسان است برای رشد و کمال او. وگرنه حیوانات یا ماشین‌آلات نیز کارهای خوب بسیاری انجام می‌دهند. پس، کار خوب، از انسان خوب پذیرفته است. مرضی خداوند سبحان شدن، یا به تعبیر دیگری عاقبت به خیر شدن و بهشت رفتن، هم "حُسن فعلی = کار خوب" می‌خواهد و هم "حُسن فاعلی = انسان خوب".

د – انسان، ابزار یا ماشین نیست که صرفاً یک سری کار انجام دهد. بلکه یک موجود زنده، مألوه (دارای إله و پرستنده)، برخوردار از عقل، قلب و اختیار است. او اعتقاداتی دارد و بر اساس آنها کار انجام می‌دهد. پس "اعتقادات" اصل و ریشه هستند و "کار" تلاش برای رشد و رسیدن است.

از این رو، کسی که کلاً کافر است، خود را از زمره‌ی عبادالرحمن خارج کرده است؛ از صراط مستقیم خارج شده است، از صف موحدین، مؤمنین و اهل بهشت بیرون زده است؛ او اصلاً اعتقادی به خدا، معاد و بهشت و جهنم ندارد. نزد خداوند منّان انسان خوبی نیست، پس وارد بهشت نیز نمی‌شود.

از این رو، اعمال خوب او نیز با پایان گرفتن عمرش، به پایان می‌رسد، کارش برای دنیا بوده، پس به دنیا ختم می‌شود و در زندگی پس از دنیا، دست خالی می‌ماند. این همان "حبط اعمال" است.

ﻫ – نوع بشر، اگر ایمان نیاورد، بسیار متکبر، پُر رو و طماع است. می‌خواهد در دنیا منکر خدا و معاد شود، هر کاری دلش خواست بکند، اما اگر احیاناً معادی برپا شد، کارهای خوبش را به شمارش آورده و او را با عزت و احترام و اکرام، وارد بهشت کنند! بدیهی است که این خودش به غیر از کفر، نوعی استهزاء و مسخره کردن نیز هست.

و – کسی که کافر است، طبعاً جز مادی و محسوس را قبول ندارد؛ چنین کسی انتظار دارد که اعمال فیزیکی‌اش، اثر دنیوی و حتی اخروی (اگر فرض کند ممکن است آخرتی هم در کار باشد) داشته باشد و نتیجه هم بر آن مترتب گردد، اما انتظار ندارد که باورها و اعتقاداتش به حساب آید و اثر کند و نتیجه بدهد! در حالی که خودش در دنیا عکس آن را شاهد است.

*- یک کار خوب را فرض کنیم؛ مثلاً بگوییم: دادن یک شاخه گل به یک نفر کار خوبی است. خب، انواع و اقسام اعتقادات و اهداف ممکن است پشت این کار باشد. به عنوان مثال: باغبان صدها و هزاران شاخه گل را به تاجر گل می‌دهد – او عیناً همین تعداد را به بازار می‌دهد – عمده فروش‌ها آن را تقسیم کرده و به گل‌فروشی‌ها و دست فروش‌ها می‌دهند – آنها یک شاخه را به مشتری می‌دهند و مشتری آن شاخه را می‌خرد و به مادر و پدر، همسر، معلم، محبوب، بیماری که به عیادتش رفته، خویشاوند یا دوستی که برای تبریک موفقیتش رفته و ... هدیه می‌دهد.

در تمامی این مراحل، فیزیک کار یکی است، اما آیا روح کار هم یکی است؟ همه برای تجارت و کسب آن شاخه را به دیگری داده بودند و پس از اخذ وجه آن، مرادشان حاصل شده و کارشان به پایان می‌رسد، اما نفر آخری که آن را هدیه داده، کارش را به روح محبت زنده کرده است و این محبت به دل راه پیدا می‌کند و بقا می‌یابد.

نماز هم همین‌طور است، سایر کارهای خوب فردی و اجتماعی نیز همین‌طور است. پس اگر کار خوب از انسان خوب صادر شد و برای هدف خوب (خدا) انجام گرفت، خودش و اثرش باقی می‌ماند، وگرنه حبط می‌شود، مثل کسی که با آتش یک کبریت، خانه‌ی بزرگی که ساخته است را به آتش بکشد. پس "انسان مؤمن، با عمل صالح" به بهشت می‌رود.

«وَلَا تَدْعُ مَعَ اللَّهِ إِلَهًا آخَرَ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ كُلُّ شَيْءٍ هَالِكٌ إِلَّا وَجْهَهُ لَهُ الْحُكْمُ وَإِلَيْهِ تُرْجَعُونَ» (القصص، 88)

ترجمه: و با خداى يكتا خداى ديگرى مخوان، خدايى جز او نيست، همه چيزها (ى ممكن الوجود) قابل هلاكت و فناست جز ذات او (كه واجب الوجود است)

مرتبط:

*- در روایت آمده، نماز ستون دین است و اگر رد شود بقیه کارها نیز قبول نمی‌شود از کیست؟ آیا کسی که نماز نمی‌خواند کار خوب دیگری نیز ننماید، چرا که مقبول نمی‌افتد؟ (14 فروردین 1392)

*- چرا دشمنان خدا به جهنم می‌روند علی رغم اینکه ممکن است انسان خوب و شایسته‌ای باشند و دارای صفات و فضایل اخلاقی بسیاری در جامعه باشند که حتما خودتان هم دیده‌اید؟ (7 دی 1393)

*- آیا فقط مسلمانان و در میان آنها فقط شیعیان به بهشت می‌روند؟ (21 دی 1390)

*- در مورد «حبط - باطل شدن اعمال» توضیح دهید. آیا به نوعی ظلم نیست؟ (29 اردیبهشت 1391)

*- در چند حدیث و سخنرانی از "حبط اعمال" شنیده‌ام. لطفا بفرمایید کدام اعمال باعث تباهی اعمال نیک انسان می‌شوند و کدام باعث از بین رفتن گناهان می‌شوند؟ (22 بهمن 1393)

 

 

کلمات کلیدی:  اعتقادی   معاد   نماز