پایگاه پاسخگویی به سؤالات و شبهات (ایکس – شبهه): بله، آیات بسیاری در این مورد تصریح دارد، مانند:

« وَإِذْ زَيَّنَ لَهُمُ الشَّيْطَانُ أَعْمَالَهُمْ وَقَالَ لاَ غَالِبَ لَكُمُ الْيَوْمَ مِنَ النَّاسِ وَإِنِّي جَارٌ لَّكُمْ فَلَمَّا تَرَاءتِ الْفِئَتَانِ نَكَصَ عَلَى عَقِبَيْهِ وَقَالَ إِنِّي بَرِيءٌ مِّنكُمْ إِنِّي أَرَى مَا لاَ تَرَوْنَ إِنِّيَ أَخَافُ اللّهَ وَاللّهُ شَدِيدُ الْعِقَابِ » (الأنفال، 48)

ترجمه: و (ياد كن) هنگامى كه شيطان عمل‏هاى (باطل) آنان را در نظرشان بياراست و گفت: امروز از ميان مردم چيره شونده‏اى بر شما نيست و من پناه‏دهنده شمايم پس چون دو گروه يكديگر را ديدند بر پاشنه‏هاى خود به عقب گشت و گفت: من از شما بيزارم، من چيزى را مى‏بينم كه شما نمى‏بينيد (نزول و يارى فرشتگان را)، همانا من از خدا مى‏ترسم، و خدا سخت‏كيفر است.

الف – اساساً هیچ گناهی از سوی بشر صورت نمی‌گیرد، مگر آن که در نظرش زینت داده شده باشد. چرا که انسان در پی‌ناخوشایندها (مکروه‌ها) نمی‌رود، پس اگر در پی گناهی رفت، حتماً آن کار ناخوشایند در نظرش زینت شده که مطلوب و خوشایندش گردیده است.

ب – از آیات متفاوت در این باره فهمیده می‌شود که این «زینت دادن»های شیطانی، موضوعات و هم چنین روش‌های گوناگون دارد، یک جا عمل زینت دادن می‌شود، یک جا فکر و اندیشه غلط زینت داده می‌شود، یک جا کبر و غرور زینت داده می‌شود و ... .

توجیه:

توجیه در لغت، یعنی بیان "وجه"، یا تبیین "جهت"، و یا به تعبیر دیگری روشن نمودن علت، سبب و هدف از یک کار (اندیشه، گفتار، عمل و هر گونه موضع‌گیری و اقدامی).

پس، اصل "توجیه"، نه تنها قابل انکار و مذموم نیست، بلکه هیچ کاری بدون هدف، حکمت، سبب و علت، صورت نمی‌گیرد، که همان می‌شود «توجیه، یا وجه» آن.

**- حال، مسئله و سخن اینجاست که آیا هدف و وجه کار (یا سخن یا هر گونه موضعی)، حق است یا باطل، درست است یا غلط، انطباق با حقیقت دارد یا خیر، مفید است یا مضر، راست است یا دروغ، صدق است یا فریب خود و یا دیگران؟!

توجیه حق:

پس هر توجیهی و یا توجیه هر کاری را نمی‌توان «آراستن شیطانی» نامید و به طور کلی "توجیه" را از کار و وسوسه شیطان نامید.

همه‌ی دین حق این است که انسان نظر کند به «وجه الله»، جهت گیری‌اش به سوی حق و به سوی فطرت باشد «فَاقِم وَجهَکَ للدّینَ حَنیفاً ...». حضرت ابراهیم علیه السلام، بندگی خود را نزد مشرکین توجیه می‌کند، یعنی جهتش را بیان می‌دارد که به سوی «فاطر السموات و الارض» می‌باشد.

موجه:

ممکن است انسان کاری انجام دهد که نباید انجام می‌داد و یا کاری را که باید انجام بدهد، انجام ندهد، اما وقتی او را مؤاخذه می‌کنند، دلیل موجهی ارائه نماید. یعنی جهت، علت و سبب کارش معقول و مقبول باشد. مثل این که دانش‌آموز، کارمند، سرباز و ...، به علت بیماری یا حادثه‌ای، از حضور در محل کار غیبت نماید و یا به واسطه پیش‌آمدی (تصادف و ...)، مأموریت را به موقع انجام ندهد، اما در "توجیه"، که همان بیان جهت و سبب کار می‌باشد، دلایل و مستندات کافی و مقبول داشته باشد. آن وقت این توجیه او را "موجه" قلمداد می‌کنند.

توجیه شیطانی:

اما آن گاه که انسان خطا و گناهی انجام می‌دهد و به سبب عصیانش در مقابل حق تعالی مرتکب معصیت می‌شود، یا اندیشه و نقشه‌ی فاسدی (تباه کننده‌ای) دارد، و یا خلاف انجام می‌دهد ...، اما سعی می‌کند که به بهانه‌های متفاوت، آن مواضع، گفتارها و رفتارها را درست، صحیح و مفید جلوه دهد، می‌شود "توجیه شیاطنی". یعنی شیاطین جنّ و انس (انسان‌های شیطان صفت)، اهداف، اندیشه‌ها و کار خلاف حق‌اش را در نظرش زینت داده‌اند و موجه جلوه داده‌اند، خود نیز شیطانی می‌شود و آن را با توجیه در نظر دیگران زینت می‌دهد. مثل کافرانی که چون بهره‌ای از متاع دنیا نصیبش شده، مؤمنانی که به زینت دنیا مزیّن نشده‌اند را مسخره می‌کنند، آنان را فرومایه و پست قلمداد می‌کنند و نگاه و رفتار خود را نیز با بهانه‌ها و ادعاهای گوناگون، توجیه می‌کنند.

چنان که می‌فرماید:

« زُيِّنَ لِلَّذِينَ كَفَرُواْ الْحَيَاةُ الدُّنْيَا وَيَسْخَرُونَ مِنَ الَّذِينَ آمَنُواْ وَالَّذِينَ اتَّقَواْ فَوْقَهُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَاللّهُ يَرْزُقُ مَن يَشَاء بِغَيْرِ حِسَابٍ » (البقره، 212)

ترجمه: زندگى دنيا در نظر كسانى كه كفر ورزيده‏اند (به وسيله شيطان و نفس امّاره) آراسته شده، و مؤمنان (تهيدست) را مسخره مى‏كنند، در حالى كه آنها كه پرواپيشه‏اند در روز قيامت از آنان برتر و بالاترند، و خداوند هر كس را بخواهد بى‏شمار روزى مى‏دهد.

قسم خدا به خودش:

« تَاللّهِ لَقَدْ أَرْسَلْنَا إِلَى أُمَمٍ مِّن قَبْلِكَ فَزَيَّنَ لَهُمُ الشَّيْطَانُ أَعْمَالَهُمْ فَهُوَ وَلِيُّهُمُ الْيَوْمَ وَلَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ » (النّحل، 63)

ترجمه: سوگند به خدا كه به سوى امت‌هاى پيش از تو [رسولانى‏] فرستاديم [اما] شيطان اعمال‌شان را برايشان آراست و امروز [هم‏] سرپرست‌شان هموست و برايشان عذابى دردناك است.

قسم شیطان به خدا:

« قَالَ فَبِعِزَّتِكَ لَأُغْوِيَنَّهُمْ أَجْمَعِينَ * إِلَّا عِبَادَكَ مِنْهُمُ الْمُخْلَصِينَ» (ص، 82 و 83)

ترجمه: گفت: به عزتت سوگند كه همگى آنها را (نسل آدم را) اغوا نموده و از راه به در خواهم كرد * مگر آن بندگان پاكدل تو را.

« قَالَ رَبِّ بِمَآ أَغْوَيْتَنِي لأُزَيِّنَنَّ لَهُمْ فِي الأَرْضِ وَلأُغْوِيَنَّهُمْ أَجْمَعِينَ » (الحجر، 39)

ترجمه: (شیطان) گفت: «پروردگارا، به سبب آنكه مرا گمراه ساختى، من [هم گناهانشان را] در زمين برايشان مى‏آرايم و همه را گمراه خواهم ساخت.

 

 

مشارکت و هم‌افزایی (سؤال کوتاه و نشانی لینک پاسخ، جهت ارسال به دوستان در فضای مجازی)

 

آیا توجیه کارها همان آراستن توسط شیطان نیست که در قرآن آمده؟

 

http://www.x-shobhe.com/shobhe/7193.html

 

عضویت در کانال «پاسخگویی به سؤالات و شبهات (ایکس – شبهه)»

https://telegram.me/x_shobhe

 

 

 

کلمات کلیدی:  قرآن