پایگاه پاسخگویی به سؤالات و شبهات (ایکس – شبهه): شکر و قدردانی، یعنی دانستن اندازه‌ها، رعایت کردن آنها، بهره‌وری بهینه و ضایع نکردن نعمات. پس اگر حکمت عبادت را فقط شکر و قدردانی نیز بدانیم، وجوب جمیع جهات عبادت نیز روشن و مبرهن می‌گردد.

مشکل اساسی که سبب پیدایش این گونه سؤالات یا حتی شبهات در ذهن می‌گردد، این است که معنا و مفهوم "عبادت" را درست نکرده‌ایم. بیشتر مردم گمان دارند که عبادت یعنی "نماز، روزه و ..."، در حالی که اینها همه از مصادیق عبادت پروردگار عالم می‌باشد.

کافی است که با خود بیاندیشیم که انسان موحد، باید دائماً یاد معبود و رب خود باشد و هر لحظه باید در حال عبادت باشد؛ حال آیا انسان دائماً نماز می‌خواند و یا در لحظه روزه‌دار می‌باشد؟! مضافاً بر این که، مگر آنان که کافر و مشرکند و جز خداوند یکتا را عبادت می‌کنند، نماز می‌خوانند و روزه می‌گیرند؟! پس معنا و مفهوم "عبادت"، نماز، روزه، تشکر و ... نمی‌باشد، بلکه اینها همه از مصادیق عبادت می‌باشند.

معنای عبادت:

"عبادت"، یعنی "بندگی" کردن و "بندگی" نیز یعنی تماماً وابسته بودن. وقتی اول، آخر و رب کسی الله جلّ جلاله بود، بنده و وابسته‌ی اوست، اما اگر اول و آخر و رب کسی اقتصاد و یا غریزه جنسی یا ... بود، بنده و وابسته به آنهاست.

آدمی و هیچ یک از سایر مخلوقات، خالق، إله، ربّ و معبود نیستند، پس همه مخلوق، مألوه، مربوب و عبد (بنده) می‌باشند؛ از این رو، آدمیان نیز دائم در حال بندگی هستند، حال خواه خداوند سبحان را بندگی کنند، یا بنده‌ی هوای نفس خود باشند و یا رب‌ّهای دروغینی چون فراعنه و قدرت‌های کاذب عصر خود را بندگی کنند که البته بندگی هر کسی و هر چیزی به جز «الله جلّ جلاله»، بندگی ابلیس لعین و سایر شیاطین انس و جن می‌باشد.

هدف از عبادت:

هدف از "عبادت"، طی طریق در صراط مستقیم، برای رشد و کمال می‌باشد.

امام صادق علیه السلام در این باره بیان بسیار ژرفی دارند؛ ایشان به فضیل فرمودند:

« یا فُضَیلُ اَلْعُبودِیَّةُ جَوْهَرَةٌ كُنْهُهَا الرُّبوبِیَّةُ ... / (مصباح الشريعة-ترجمه مصطفوى ص 453)» - یعنی عبادت گوهری است (که ظاهرش بندگیست، اما) کنه (باطن) آن ربوبیّت (انسان) است.

"ربّ"، یعنی صاحب اختیار و تربیت کننده‌ی امور – "ربوبیت"، یعنی صاحب اختیاری؛ چنان که ما معتقدیم که رب و صاحب اختیار خداوند است، اما فرعون مدعی شد که من ربّ برتر هستم و امروزه شیطان بزرگ (امریکا) و قدرت‌ها چنین ادعای کذبی دارند.

خداوند متعال می‌خواهد که بنده‌اش به واسطه "عبودیت" او، از بندگی‌های غیر خلاص شود و صاحب اختیار گردد.

اولین درجه و مرتبه، در این صاحب اختیاری و تربیت امور، تسلط انسان بر نفس خویش می‌باشد.

به قول شهید آیت‌الله مطهری رحمة الله علیه: «اوّلین درجه‌ی ربوبیّت و خداوندگاری كه در نتیجه‌ی عبودیت پیدا می‌شود این است كه انسان ربّ و مالك نفس خودش می‌شود» – درجه دوم این است که انسان حتی مالک و صاحب اختیار خطورات نفس و ضمیر خود می‌شود ...  و بالاخره غایت مراتب او این است که «خلیفة الله» و «حجة الله» می‌گردد و به مقام "محمود" می‌رسد، چنان که به صراحت فرمود که رسیدن به این مقام، نتیجه‌ی نماز شب است:

« وَمِنَ اللَّيْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نَافِلَةً لَّكَ عَسَى أَن يَبْعَثَكَ رَبُّكَ مَقَامًا مَّحْمُودًا » (الإسراء، 73)

ترجمه: و پاسى از شب را زنده بدار كه نافله‏اى مخصوص تو است، باشد كه پروردگارت تو را به مقامى ستوده برساند.

چگونه انسان به این رشد برسد؟

حال سؤال اینجاست: این انسانی که دارای چنین استعدادها، قابلیت‌ها، ویژگی‌های بالفعل و بالقوه می‌باشد، چگونه می‌تواند به ربوبیت و این مقامات برسد؟

خداوند متعال می‌فرماید: تو مخلوق و بنده‌ی من هستی، پس من را عبادت کن، تا رنگ خدایی (صبغة الله) بگیری. انسان مثل آینه است، به هر طرف که باشد، همان را متجلی می‌کند. آینه را طرف نور بگیرید، نور را منعکس می‌کند و طرف لجنزار بگیریم، همان را متجلی می‌نماید.

ببینیم چه زیبا اثر "عبادت" را در "صبغه" بیان می‌دارد؟

« صِبْغَةَ اللّهِ وَمَنْ أَحْسَنُ مِنَ اللّهِ صِبْغَةً وَنَحْنُ لَهُ عَابِدونَ » (البقره، 138)

ترجمه: [بگویید] بگوئيد ما رنگ خدايى بخود مى‏گيريم و چه رنگى بهتر از رنگ خداست و ما تنها او را عبادت می‌كنيم.

اطاعت:

پس، دستور العمل این شد که «مرا بندگی کن و جز من را بندگی نکن»؛ اما بشر می‌پرسد: «چگونه تو را بندگی کنم؟ و چگونه جز تو را بندگی نکنم؟"

پاسخ این است که در بُعد نظری و اعتقادی، حق را نپوشان (کفر نورز) و برای من شریک قایل نشو؛ و در بُعد عملی، از دستورات من پیروی کن، من را اطاعت کن، تا در صراط مستقیم قرار گیری، آن وقت من هم تو را هدایت می‌کنم و از ظلمات به نور می‌برم و به این مقامات می‌رسانم.

نعمت و هدایت:

پس، هدف از عبادت، اقامه نماز و روزه نیست، چنان که بانوان در دوره‌ای از نماز و روزه معاف می‌شود و روزه، حج، جهاد و ... بر بسیاری واجب نمی‌باشد (روزه بر کسی که به او ضرر دارد، اشکال دارد)؛ اما همگان در هر حال و آنی، باید بندگی کنند. بلکه هدف رشد، کمال و سعادت می‌باشد.

آری، خداوند متعال انسان را خلق کرده است و او در خلقت خودش (که تجلی اوست)، نه از کسی اجازه می‌گیرد و نه با کسی مشورت و یا حتی مشارکت دارد.

بر همین اساس، لوازم رشد بنده‌اش در تکوین (خلقت) و تشریع (دین با تمام لوازمش، مثل پیامبر، کتاب، امام و ...) را به او می‌دهد، اما معنایش این نیست که آدمیان در هدایت و رشد مجبور هستند و به جبر مراتب کمال را طی می‌کنند! بلکه، از لوازم رشد و کمال انسان، "اختیار و انتخاب" اوست و سپس اراده، همت و عمل او.

پس، خداوند نعمت را می‌دهد، اما وظیفه و تکلیف آدمی این است که این نعمات را ضایع نکند.

حال انسان می‌پرسد: ای خالق و پروردگار و مُنعمِ من! چگونه از نعماتی که دادی درست استفاده کنم و چگونه ضایع نکنم؟! پاسخ این است که مرا عبادت و اطاعت کن.

معلم، کتاب راهنما و دستور مصرف:

امروزه بشر یاد گرفته است که باید در کنار هر مصنوع خود، کتاب راهنما و مصرف (کاتالوگ) قرار دهد؛ خداوند متعال از همان ابتدا برای بشر معلم، کتاب و میزان فرستاد و فرمود کتابی برایتان فرستادم که همه تعریف خودتان است.

« لَقَدْ أَنزَلْنَا إِلَيْكُمْ كِتَابًا فِيهِ ذِكْرُكُمْ أَفَلَا تَعْقِلُونَ » (الأنبیاء، 10)

ترجمه: در حقيقت، ما كتابى به سوى شما نازل كرديم كه يادِ شما در آن است. آيا نمى‏انديشيد؟

فرض کنید که در کتاب راهنمای (کاتولوگ) یک دستگاهی مثل یخچال، تلویزیون و ...، نوشته است که این دستگاه با برق 220 ولت روشن شده و کار می‌کند؛ حال یکی با ژستی متکبرانه بگوید: «خیر، شما عوام و مرتجع هستید، علم ندارید، آتش نیز انرژی تولید می‌کند و حتی نور و گرما نیز دارد، پس من قصد دارم که این دستگاه را با بنزین و آتش روشن کنم! چه اتفاقی می‌افتد.

عبادت:

عبادت همین است. می‌فرماید تو را اینگونه آفریدم، پس اگر کفر و شرک بورزی خودسوزی کردی، اگر اطاعت نکنی و نعمات را درست مصرف نکنی، خودسوزی کردی، اما اگر بنده من باشی و مرا عبادت کنی، به مقام محمود نیز می‌رسی.

 

مشارکت و هم‌افزایی (سؤال کوتاه و نشانی لینک پاسخ، جهت ارسال به دوستان در فضای مجازی)

تشکر جای خود، اما خدا آفریده، مسئولیت داشته که نعمت بدهد، پس چرا عبادتش واجب است؟

http://www.x-shobhe.com/shobhe/7221.html 

 

عضویت در کانال «پاسخگویی به سؤالات و شبهات (ایکس – شبهه)»

https://telegram.me/x_shobhe

 

 

کلمات کلیدی:  گوناگون   عبادت