پایگاه پاسخگویی به سؤالات و شبهات (ایکس – شبهه):

یک - علوم بشری یعنی چه؟! کسب علم، کشف حقایق و واقعیت‌های "معلومی" است که از دید و شناخت بشر "مجهول" مانده است و از طریق توجه دقیق به معلوم‌ها، به آن مجهول‌ها پی‌ می‌برد.

دو – همتی که باید صرف فراگیری علوم قرآنی گردد را صرف پیدا کردن اشکال، ایراد و نقص ننماییم؛ با این قصد و نگاه، قرائت قرآن به جز دوریِ بیشتر، حاصلی ندارد. به دنبال این باشیم که تعلیمات قرآن و دین چیست؟ و با هر سؤالی سریع به این فکر نرویم که «آیا دین ناقص است؟»؛ خیر، بلکه علم ما ناقص است.

سه – یک موقع بحث از این است که مطلبی به صراحت در قرآن کریم آمده باشد، و یک موقع بحث از این است که در "دین"، یعنی آموزه‌های قرآن، پیامبر اکرم و اهل عصمت علیهم السلام آمده باشد. پس اگر کسی این مجموعه را (حتی به صورت موضوعی و در یک موضوع) مطالعه کرده باشد، متوجه می‌شود که حتی در مورد خانه‌سازی، شهر سازی، فضای سبز، بهداشت و سلامت، ادبیات، ریاضیات ... و به ویژه اقتصاد، سیاست، فرهنگ، تعلیم و تربیت و ...، تعلیمات بسیاری داده شده است و در دین اسلام، نقص یا خللی وجود ندارد.

*- البته که دین حق (اسلام)، چراغی است برای روشن شدن راه هدایت، برای رسیدن به رشد و کمال؛ اما "هدایت" یعنی نشان دادن راه، نه الزاماً بیان کردن جزئیات هر موضوعی؛ اگر کسی بخواهد کتابی بنویسد که در آن تمامی جزئیات علمی این عالَم خلقت (حتی فقط خلقت مادی) توضیح داده شده باشد، قطر کتابش، به مراتب بزرگتر از این عالم می‌شود. برای تشریح یک ملوکول معین، ساختار آن، چگونگی حیات و ممات آن، جایگاه آن، نقشش در هر ذره، ده‌ها کتاب می‌توان نوشت.

اگر چه در قرآن کریم، بسیاری از جزئیات علوم تجربی نیز بیان شده است، ولی اگر دقت کنید، آنها نیز به شکل کلی می‌باشند و نه الزاماً با ذکر تمامی جزئیاتی که بشر با سیر علمی خود کشف می‌کند و به آن واقف می‌گردد.

الف – علیم، و بالتبع معلم، فقط و فقط خداوند متعال است و هیچ بشری نیز نه تنها دانشمند به دنیا نیامده است، بلکه به هنگام تولد، هیچ نمی‌دانسته و نمی‌داند است، اما خداوند متعال هم علم را در دسترسش قرار داده و هم ابزار لازم جهت کسب علم را به او موهبت فرموده است:

« وَاللّهُ أَخْرَجَكُم مِّن بُطُونِ أُمَّهَاتِكُمْ لاَ تَعْلَمُونَ شَيْئًا وَجَعَلَ لَكُمُ الْسَّمْعَ وَالأَبْصَارَ وَالأَفْئِدَةَ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ » (النّحل، 78)

ترجمه: و خداوند شما را از شكم مادرانتان بيرون آورد در حالى كه چيزى نمى‏دانستيد، و براى شما گوش و نيروى شنوايى و ديدگان و نيروهاى بينايى و دل‏هايى (كه حواس بدن را استخدام كند) قرار داد، باشد كه شكر كنيد. [شاکر باشید، یعنی هم مُنعم را بشناسید، هم نعمت را بشناسید و هم از نعمت درست و در جهت رشد و تقرب استفاده کنید].

ب – تعلیم خداوند متعال، فقط توسط "کتاب وحی" نبوده و نمی‌باشد؛ بلکه تمام عالَم آفرینش که ظهور و تجلی علم و حکمت خداوند متعال است، کتابی به قلم صُنع و تعلیم اوست. از این رو، بشر هیچ علمی را خلق نمی‌کند، بلکه فقط کشف می‌کند. درست مثل آن کسی که فصلی از کتابی را انتخاب کرده و مورد مطالعه قرار دهد.

ج – قرآن کریم به عنوان کتاب هدایت [که البته کتاب علوم تجربی با ذکر جزئیات نمی‌باشد]، باید ابتدا مفهوم مخاطبین خود و سپس مفهوم عالمیان باشد؛ اما علم تجربی و غیر تجربی بشر، پایه به پایه رشد کرده است. به عنوان مثال تا همین نیم یا یک قرن پیش، حتی دانشمندان پیشرفته‌ترین کشورها، نه این اطلاعات را در علوم فضایی داشتند و نه در تکنولوژی.

د- در عین حال باید توجه نمود که نه تنها کشف علوم طبیعی، الزاماً هدایت‌گر نمی‌باشد، بلکه حتی می‌تواند مضر و گمراه کننده نیز باشد، چرا که محصول علوم طبیعی، "ابزارسازی"، جهت "سهولت و تسریع" می‌باشد؛ اما این که علم کشف شده و یا ابزار ساخته شده، چگونه مورد مصرف قرار گیرد، نیازمند به هدایت است. پس دین، نقشه راه را می‌دهد، به قول خودتان: «راه هدایت را روشن می‌کند».

خداوند متعال به نوح علیه السلام، ساختن کشتی را یاد داد، به حضرت داوود علیه السلام، ذوب فلز و زره‌سازی را یاد داد و ...، اما امروزه این علوم رشدی یافته که دیگر با آن زمان قابل مقایسه نمی‌باشد؛ ولی چگونه مورد بهره‌وری قرار می‌گیرتذ؟ نقش دین در هدایت، اینجاست.

ﮪ - در قرآن کریم، از علوم طبیعی، تجربی، حقوق، فلسفه، حکمت، مباحث کلامی، اخلاق، روانشناسی، انسان شناسی، جامعه‌شناسی، تاریخ و ...؛ مباحث بسیاری مطرح شده است، اما مقصودش صرفاً تعلیم علوم طبیعی و تجربی و... نمی‌باشد که وارد جزئیات آن علوم برای تا آخرالزمان شود، بلکه قرآن کریم، کتاب تعلیم "نگاه جهت‌دار و هدفدار" به کتاب علمی خلقت می‌باشد.

قرآن کریم نمی‌فرماید که لایه اوزون چیست و بعد از آن چه لایه‌های دیگری وجود دارد و نامی از تعداد کهکشان‌ها نیز ندارد، اما می‌فرماید که بروید ببینید این آسمان، چگونه بالا رفته «رفیع» شده است؟ یعنی با عقل کار دارد.

« إِنَّ فِي خَلْقِ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ وَاخْتِلاَفِ اللَّيْلِ وَالنَّهَارِ لآيَاتٍ لِّأُوْلِي الألْبَابِ » (آل‌عمران، 190)

ترجمه: مسلماً در آفرينش آسمان‌ها و زمين، و در پى يكديگر آمدن شب و روز، براى خردمندان نشانه‏هايى [قانع كننده‏] است.

*** - پس هدایت به این نیست که مثلاً بگوید: «انگور، خرما و ...، با چه فعل و انفعالاتی شراب شده می‌شود و اگر کسی آن را بنوشد، چه تأثیراتی بر خون، سلسله اعصاب، مغز و ... دارد؛ بلکه می‌فرماید: این شراب (نوشیدنی) مست کننده است و مست کننده حرام است، یعنی برای شما مضر است و از نوشیدن آن اجتناب کنید.

*** - همین‌طور است در خصوص خانه‌سازی و شهرسازی. کار هدایت دینی این نیست که یک نقشه‌ی معماری ساختمان و یا مهندسی شهرسازی بدهد [که در هر شهر، منطقه و دوره‌ای متغیر می‌باشد]؛ بلکه از ضرورت برنامه‌ ریزی، نظم در امور، الگوی مصرف، پرهیز از تجمل‌گرایی، توزیع عادلانه امکانات، سبک زندگی و ... می‌گوید، حال با طراحان و مهندسین خانه و شهر است که این اصول را ملاک قرار داده و بهترین خانه‌ها، ساختمان‌ها، پارک‌ها، بیمارستان‌ها ... و شهرها را به تناسب منطقه جغرافیایی، شرایط آب و هوایی، بافت شهری و روستایی و ... را طراحی  نمایند.

و – البته قرآن کریم، معلم هم دارد؛ لذا وقتی به احادیث مراجعه شود، معلوم می‌گردد که حتی جزئیات بیشتری از علوم تجربی نیز تبیین و تدریس شده است.

نتایج:

*- علیم خداست و معلم نیز خداوند علیم است؛

*- تعلیم خدا، الزاماً در چند کتاب مثل قرآن کریم، انجیل یا تورات نمی‌باشد، [هر چند به علوم ریشه‌ای فراوانی اشاره دارد]، بلکه کل عالم خلقت، تجلی علیم و کتاب علم است، لذا دستور فرمود که این کتاب (خلقت) را حتماً با تعمق، تفکر و تعقل بخوانید؛

*- انسان، علم را خلق نمی‌کند، بلکه آن را کشف می‌کند. یعنی به علمی که در کتاب وحی و کتاب خلقت عرضه شده، دست می‌یابد.

*- قرآن کریم که منطبق با حقایق عالم هستی می‌باشد، کتاب تربیت، انسان‌سازی و هدایت به سوی رشد و کمال انسانی است، نه کتاب درسی فیزیک، شیمی، ریاضی یا هندسه؛

*- هر چند مباحثی از کلیات و گاه جزئیات علوم طبیعی در قرآن کریم مطرح شده است، اما در قالب جهت دادن و هدف والا بخشیدن به مطالعه در علوم طبیعی می‌باشد؛

*- قرآن کریم، کتاب "جهان‌بینی" و "ایدئولوژی" می‌باشد؛ یعنی کتاب شناخت حقایق عالم هستی [از توحید تا معاد] و نیز کتاب حقوق و بایدها و نبایدهای منطبق با حقایق می‌باشد؛

*- قرآن کریم، کتاب "انسان‌شناسی" است و نه کتاب آناتومی بدن؛

« لَقَدْ أَنزَلْنَا إِلَيْكُمْ كِتَابًا فِيهِ ذِكْرُكُمْ أَفَلَا تَعْقِلُونَ » (الأنبیاء، 10)

ترجمه: در حقيقت، ما كتابى به سوى شما نازل كرديم كه يادِ شما (بحث از انسان) در آن است. آيا نمى ‏انديشيد؟

*- قرآن مجید، کتاب انسان‌سازی و جامعه‌سازی است، نه کتاب خانه ‌سازی و شهرسازی؛

*- قرآن کریم، کتاب حقوق و رفتار‌سازی است، نه ابزاری سازی.

*- قرآن کریم، کتاب اخلاق (فرد یا جامعه) برای سهولت و سرعت در "شدن" است، نه کتاب صنایع تکنولوژی، جهت سهولت و سرعت در کار انجام دادن.

 

مشارکت و هم‌افزایی (سؤال کوتاه و نشانی لینک پاسخ، جهت ارسال به دوستان در فضای مجازی)

اگر قرآن کریم کتاب هدایت است، پس باید تمام علوم بشری با ذکر جزئیات در آن آمده باشد.

http://www.x-shobhe.com/shobhe/7334.html

 

عضویت در کانال «پاسخگویی به سؤالات و شبهات (ایکس – شبهه)»

https://telegram.me/x_shobhe

 

 

 

کلمات کلیدی:  قرآن