تفاوت «محبت و مودت» در چیست که خدا از ما "مودّت" اهل بیت علیهم السلام را خواسته است؟
بسم الله الرحمن الرحیم؛
اللهم صلّ علی محمد و آل محمد و عجل فرجهم
سلام دوستان؛
با عرض تبریک و تهنیت به مناسبت فرا رسیدن سالروز میلاد بانوی بزرگ دو عالم، حضرت فاطمهی زهرا علیهاالسلام، فرا رسیدن سال نو را نیز خدمت شما تبریک میگویم.
پیش از این درباره "محبت"، مباحث بسیاری تقدیم شد. میدانیم که اساس خلقت بر محبت است، اساس هدایت نیز بر "محبت" است، اساس دوری و نزدیکی [تولا و تبرا] "محبت" است، انگیزه و موتور حرکت "محبت" است و جهت حرکت هر "محبّی" به سوی محبوب اوست، اساس دستهبندی انسانها و سعادت و شقاوت در "محبت" است و در آخر کار نیز هر کس با محبوب خود محشور میگردد.
خداوند متعال، بندگانش را در این دنیا، بر اساس "محبت و محبوبشان" دستبندی مینماید: گروهی که دیگران را به جای خدا گذاشته و معبود و محبوب و معشوق کاذب برای خود گرفتهاند و تمامی عشق و محبتی که باید به خدا داشته باشند را به آنان تعلق دادهاند! و گروهی که شدت، اوج و غایت محبت و عشقشان، به خداوند متعال تعلق دارد و هر شخص یا چیز دیگری را در راستای محبت او دوست میدارند:
« وَمِنَ النَّاسِ مَن يَتَّخِذُ مِن دُونِ اللّهِ أَندَاداً يُحِبُّونَهُمْ كَحُبِّ اللّهِ وَالَّذِينَ آمَنُواْ أَشَدُّ حُبًّا لِّلّهِ وَلَوْ يَرَى الَّذِينَ ظَلَمُواْ إِذْ يَرَوْنَ الْعَذَابَ أَنَّ الْقُوَّةَ لِلّهِ جَمِيعاً وَأَنَّ اللّهَ شَدِيدُ الْعَذَابِ » (البقره، 165)
ترجمه: و برخى از مردم، در برابر خدا، همانندهايى [براى او] برمىگزينند، و آنها را چون دوستى خدا، دوست مىدارند ولى كسانى كه ايمان آوردهاند، به خدا محبت بيشترى دارند. كسانى كه [با برگزيدن بتها، به خود] ستم نمودهاند اگر مىدانستند هنگامى كه عذاب را مشاهده كنند تمام نيرو [ها] از آنِ خداست، و خدا سختكيفر است.
*- کار (فعل) خداوند منّان نیز بر اساس «محبت» است، او هر که را دوست داشته باشد، به راه خودش هدایت میکند، گناهانش را میبخشد و در جوار قرب خودش جای میدهد؛ و هر که دوست نداشته باشد، هدایت نمیکند، به او نظر لطف نمینماید و در آخرت نیز حتی با او حرف نمیزند و به عذابی که با انتخاب و دست خود فراهم نموده، مبتلایش مینماید.
اما در عین حال، بندگانش را در هالهای از ابهام رها نکرده است و در آیات متعددی بیان و تشریح نمود که چه کسانی را دوست دارد [إنّ الله یُحبّ] و چه چه کسانی را دوست ندارد. [إنّ الله لا یُحبّ]، تا بندگانش خود را محب و محبوب او سازند.
مودت:
اما با این همه، به بندگانش نفرمود که اجر (مزد و نتیجه نیکوی) رسالت، «محبت اهل بیت علیهم السلام» میباشد، بلکه فرمود: « آن بشارت بزرگی که همه انبیای الهی که مبشر آن هستند و «نتیجه رسالت است، مودت نسبت به آنهاست».
« ذَلِكَ الَّذِي يُبَشِّرُ اللَّهُ عِبَادَهُ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ قُل لَّا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْرًا إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبَى وَمَن يَقْتَرِفْ حَسَنَةً نَّزِدْ لَهُ فِيهَا حُسْنًا إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ شَكُورٌ » (الشّوری، 23)
ترجمه: اين همان [پاداشى] است كه خدا بندگان خود را كه ايمان آورده و كارهاى شايسته كردهاند [بدان] مژده داده است. بگو: «به ازاى آن [رسالت] پاداشى از شما خواستار نيستم، مگر دوستى درباره خويشاوندان.» و هر كس نيكى به جاى آورد [و طاعتى اندوزد]، براى او در ثواب آن خواهيم افزود. قطعاً خدا آمرزنده و قدرشناس است.
دوست:
هر زبان و ادبیاتی، نسبت به زبانهای دیگر، کاستیهایی در کلمات و واژگان جایگزین دارد و به همین علت، در ترجمه و انتقال مفهوم، با مشکل مواجه میگردد. به عنوان مثال: ما در فارسی، کلمه «دوست» را برای "صدیق – رفیق، محبوب و معشوق" جایگزین مینماییم و همه را دوست داشتن میگوییم، و حال آن که بسیار تفاوت است میان «صداقت، رفاقت، محبت و مودت». آدمی میتواند نسبت به دشمن خود نیز صداقت داشته باشد، اما محبت یا مودت ندارد.
تفاوت محبت با مودت:
اگر چه مودت نیز ریشه در «محبت» دارد و محبت هم چنان اساس است، اما معنای این دو واژه بسیار متفاوت است.
تفاوتهای گوناگونی برای این دو واژه بیان شده است، اما شاید بتوان گفت که اصلیترین آنها این است که «به ظهور و بروز محبت» در اندیشه، گفتار و رفتار آدمی را «مودت» میگویند؛ یا به تعبیری دیگر: «محبت در وادی عمل را مودت میگویند». مثل "دوست داشتن و دوستی کردن".
محبت، یک گرایش و تعلق روحی، جانی و قلبی است، سادهترین و آسانترین طریق ظهور آن نیز «لفظ و گفتار» است، مثل این که کسی به دیگری بگوید: «تو را دوست دارم»؛ اما این زبان هر طوری میچرخد و از کجا معلوم که دروغ نمیگوید؟! پس "محبت" حتماً امتحان دارد، و امتحانش در اظهار محبت با تمام وجود و در عرصهی عمل است که به آن "مودت" میگویند.
از این رو فرمود: «بگو که اجر رسالت من، در مودت به اهل بیت علیهم السلام میباشد»، یعنی نه تنها نسبت به آنها معرفت (شناخت) و محبت (علاقه قلبی) داشته باشید، بلکه این محبت و گرایش را در تمامی شئون وجودی و زندگی فردی و اجتماعی خود، ظاهر نمایید. این میشود «اسلام ناب محمدی صلوات الله علیه و آله».
مودت در دو آیه:
کلمه "مودت" ریشه در «وُدّ» دارد و در آیات بسیاری به «وُدّ» یا همان دوست داشتن عملی انسانها تصریح شده است، مانند:
« وَلَتَجِدَنَّهُمْ أَحْرَصَ النَّاسِ عَلَى حَيَاةٍ وَمِنَ الَّذِينَ أَشْرَكُواْ يَوَدُّ أَحَدُهُمْ لَوْ يُعَمَّرُ أَلْفَ سَنَةٍ وَمَا هُوَ بِمُزَحْزِحِهِ مِنَ الْعَذَابِ أَن يُعَمَّرَ وَاللّهُ بَصِيرٌ بِمَا يَعْمَلُونَ » (البقره، 96)
ترجمه: و آنان را مسلماً آزمندترين مردم به زندگى، و [حتى حريصتر] از كسانى كه شرك مىورزند خواهى يافت. هر يك از ايشان آرزو (دوست) دارد كه كاش هزار سال عمر كند با آنكه اگر چنين عمرى هم به او داده شود، وى را از عذاب دور نتواند داشت. و خدا بر آنچه مىكنند بيناست.
اما واژهی «المودة»، سه بار در قرآن کریم تکرار شده است که یکی جنبهی ایجابی دارد و دو تای دیگر جنبهی سلبی دارد که هر دو در یک آیه تکرار شده است.
ایجابی:
« ... قُل لَّا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْرًا إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبَى ... » (الشّوری، 23)
ترجمه: بگو: «به ازاى آن [رسالت] پاداشى از شما خواستار نيستم، مگر دوستى (مودت) درباره خويشاوندان.»
سلبی:
« يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تَتَّخِذُوا عَدُوِّي وَعَدُوَّكُمْ أَوْلِيَاء تُلْقُونَ إِلَيْهِم بِالْمَوَدَّةِ وَقَدْ كَفَرُوا بِمَا جَاءكُم مِّنَ الْحَقِّ يُخْرِجُونَ الرَّسُولَ وَإِيَّاكُمْ أَن تُؤْمِنُوا بِاللَّهِ رَبِّكُمْ إِن كُنتُمْ خَرَجْتُمْ جِهَادًا فِي سَبِيلِي وَابْتِغَاء مَرْضَاتِي تُسِرُّونَ إِلَيْهِم بِالْمَوَدَّةِ وَأَنَا أَعْلَمُ بِمَا أَخْفَيْتُمْ وَمَا أَعْلَنتُمْ وَمَن يَفْعَلْهُ مِنكُمْ فَقَدْ ضَلَّ سَوَاء السَّبِيلِ » (الممتحنة، 1)
ترجمه: اى كسانى كه ايمان آوردهايد، دشمن من و دشمن خودتان را به دوستى برمگيريد [به طورى] كه با آنها اظهار دوستى كنيد، و حال آنكه قطعاً به آن حقيقت كه براى شما آمده كافرند [و] پيامبر [خدا] و شما را [از سرزمینهایتان] بيرون مىكنند كه [چرا] به خدا، پروردگارتان ايمان آوردهايد، [پس] اگر براى جهاد در راه من و طلب خشنودى من بيرون آمدهايد. [شما] پنهانى با آنان رابطه دوستى برقرار مىكنيد در حالى كه من به آنچه پنهان داشتيد و آنچه آشكار نموديد داناترم. و هر كس از شما چنين كند، قطعاً از راه درست منحرف گرديده است.
نکات:
یک – آیه جامعیت دارد، یعنی خطاب به تمام مؤمنین میباشد، چرا که با (يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا) شروع شده است.
دو – نتیجهی تمرد برای همگان قطعی و یکنواخت است، چرا که در خاتمه فرمود: « وَمَن يَفْعَلْهُ مِنكُمْ »، یعنی هر یک از شما که به دشمن القای مودت کند، قطعاً منحرف شده است.
سه – آیه شامل تمامی مواضع و از جمله مواضع سیاسی میگردد، چرا که در ابتدا فرمود: « لَا تَتَّخِذُوا عَدُوِّي وَعَدُوَّكُمْ أَوْلِيَاء - دشمن من و دشمن خودتان را به دوستى (ولایت) برمگيريد ».
چهار – تصریح دارد: ظهور محبت که همان «مودت» است، الزاماً به گفتار و اظهار لفظی خلاصه و محدود نمیگردد، بلکه ممکن است پیام این دوستی و مودت، با نگاه، با عمل، با موضعگیریها و همسوییهای مستقیم و غیر مستقیم، به طرف مقابل منتقل گردد، لذا فرمود: « تُلْقُونَ إِلَيْهِم بِالْمَوَدَّةِ »، یعنی پیام "مودت" (دوستی عملیاتی) به دشمنان، به نوعی به آنان «القا» میگردد و القا معمولاً شکل پنهانی دارد.
- تعداد بازدید : 20724
- 9 فروردین 1395
- نسخه قابل چاپ
- اشتراک گذاری
کلمات کلیدی: یادداشت
نظرات کاربران
سلام من که سواد دینی خوبی ندارم چیزی سر در نیاوردم علی ایحال ممنونم.
سایت - تفاوت محبت با مودت، سؤال دینی نیست، بیان شد که محبت یعنی دوست داشتن و مودت یعنی ظهور و بروز آن محبت در گفتار و عممل