پایگاه پاسخگویی به سؤالات و شبهات (ایکس – شبهه): در نقل یک حادثه‌ی مهم تاریخی، همیشه حرف و حدیث بسیار است، برخی اصل قضیه را می‌گویند، برخی به حواشی آن می‌پردازند، برخی دیگر می‌گویند: «این زبان حال است و لابد چنین چیزی باید گفته می‌شده یا در دل ایجاد می‌شده»، برخی از خود داستان می‌بافند و ...؛ اما آن چه که قابل استناد می‌باشد، اخبار و اقوال موثق تاریخی است و نه نقل و گفتارهای گوناگون.

این که امیرالمؤمنین علیه السلام به عبد ود گفته باشند که چرا یار آوردی؟ و یا مگر قرار نبود که تنها بیایی و ...؛ اگر چه مانند هر حیله‌ی دیگری در جنگ جایز است و اساساً یکی از روش‌های جنگ، چه نرم و چه سخت، پرت کردن حواس طرف مقابل است و هر چند که مستندات تاریخی گواه است که به همراه چند نفر و از جمله پسرانش، برای نبرد از خندق رد شده بودند؛ اما در هر حال معلوم نیست که چنین گفتگو و اتفاقی رخ داده باشد.

مرحوم شیخ مفید رحمة الله علیه، در كتاب الارشاد، ماجرای این نبرد امیرالمومنین علی علیه السلام و عمر بن عبدود را به طور كامل و جامع ذكر كرده است و در این نقل معلوم می‌شود که امیرالمؤمنین علیه السلام از خواست تا از اسب پیاده شود و بجنگد و او که در کارزار فخر عرب کافر بود، پیاده شد و ضربه‌ای زد که از سپر آن حضرت گذشت و به سرشان اصابت نمود و متقابلاً حضرت ضربه‌‌ای زدند که او را بکشت. خلاصه ترجمه‌ی این نقل موثق، که سایر اقوال موثق نیز شبیه به همین است، به شرح ذیل می‌باشد:

الارشاد: [در جنگ خندق] چند تن از [قدرتمندترین افراد قریش ]براى جنگ آماده شدند كه از آن جمله عمرو بن عبد ودّ، و عكرمة پسر ابو جهل و هبیرة بن أبى وهب، و ضرار بن خطاب، و مرداس فهرى بودند و لباس جنگ بتن كرده بر اسب سوار شدند و نزد چادرهاى بنى كنانة (كه همراه احزاب آمده بودند) رفتند و بآنها گفتند: اى بنى كنانه آماده جنگ شوید، و خود با شتاب اسب‌هاى خویش را به جانب مسلمین بجولان درآوردند تا بكنار خندق رسیدند؛ چون نیك نگریستند (و خندق را دور تا دور دیدند) گفتند: بخدا این كار حیله و نیرنگى است كه عرب آن را نیندیشیده است، سپس جایى از خندق كه تنگتر بود در نظر گرفته و اسبان خویش را بدان سو راندند و باسبان زدند تا آنها بدان سوى خندق جهش كردند و آنان را بدین سو آورده بزمین شوره‏زارى میان كوه سلیع (كه در كنار مدینه است) و میان خندق بود رساندند، از این سو أمیر المؤمنین علیه السّلام با چند تن از مسلمانان بیرون تاختند و خود را بدان تنگنائى كه عمرو بن عبد ودّ و همراهانش از آنجا گذشته بودند رسانده و راه بازگشت را بر آنها بستند.

پس عمرو بن عبد ودّ كه بر خود نشانى زده بود كه جایگاهش دیده شود بر همراهان خود پیشى گرفت و اسب خود را براند همین كه چشم او و همراهانش بمسلمانان (یعنى على علیه السّلام و همراهانش) افتاد ایستاد و گفت: آیا مبارز (و جنگ آورى) هست (كه با من جنگ كند)؟

أمیر المؤمنین علیه السّلام پیش رویش پدیدار شد (و بجنگ او آمد) عمرو بدو گفت: اى برادر زاده بازگرد كه من دوست ندارم ترا بكشم، أمیر المؤمنین علیه السّلام فرمود: اى عمرو تو پیش از این با خدا پیمان بسته‏اى كه اگر مردى از قریش یكى از دو چیز از تو درخواست كرد تو هر كدام خواهى بپذیرى (و یكى از دو حاجت او را برآورى)؟ گفت: آرى آن درخواست چیست؟ فرمود: من تو را می‌خوانم (كه) بخدا و رسول (ایمان آورى)؟ گفت: مرا بدان نیازى نیست، فرمود: پس درخواست می‌كنم كه پیاده شوى و فرود آئى  !

گفت: بازگرد اى على زیرا كه میان من و پدرت دوستى بود (و من با پدرت دوست بودم) و خوش ندارم تو را بكشم.

امیر المؤمنین علیه السّلام به او فرمود: ولى من تا هنگامى كه تو از حق رو گردان هستى بخدا دوست دارم تو را بكشم. عمرو از شنیدن این سخن به غیرت (و جوش) آمد و گفت: آیا تو مرا می‌كشى؟ (این را بگفت) و از اسب خود پیاده شده آن را پى كرده برویش زد تا آن اسب از او دور شد و با شمشیر برهنه بسوى على علیه السّلام آمده شمشیر زد، على علیه السّلام سپر كشید و شمشیر او در سپر آن حضرت فرو رفت، از آن سو أمیر المؤمنین علیه السّلام نیز ضربتى بدو زد كه او را كشت.

همین كه عكرمة بن أبى جهل و هبیرة بن أبى وهب، و ضرار بن خطاب، دیدند كه عمرو بر زمین افتاد بر اسب‌ها كه سوار بودند رو به هزیمت نهادند، و دهنه اسب را نكشیده تا آنان را از خندق بدان سو (كه مشركین بودند) بردند ... .

 

درجه‌ی این ضربه:

ارزش هر عبادت، کار، مجاهده و مبارزه‌ای، متناسب با شدت اخلاص آن برای خدا می‌باشد و شدت اخلاص در این نبرد به حدی بود که پیامبر اکرم صلوات الله علیه و آله، آن را افضل بر عبادت همگان تا قیامت برشمردند.

منابع اهل سنّت:

احادیث به این مضمون، در منابع محکم شیعه و هم چنین منابع سنی بسیار و متواتر است، از جمله:

« قال رسول الله صلى الله عليه (و آله) وسلم: لِمُبارَزَةِ عَلي بن أبي طالِب لِعَمرو بنِ عَبد وُد يَوم الخَندق أفضَلَ مِن أعمالِ أمّتي إلى يِوم القِيامة »

ترجمه: رسول خدا (صلي الله عليه و آله) فرمود:  مبارزه علی بن ابی طالب با عمرو بن عبدود در روز خندق برتر از عبادت تمام امتم تا روز قيامت می‌باشد.

الحاكم النيسابوری، ابو عبدالله محمد بن عبدالله - المستدرك علي الصحيحين، ج 3 ، ص 34، تحقيق: مصطفي عبد القادر عطا - السيوطي، جلال الدين أبو الفضل عبد الرحمن بن أبي بكر - جامع الاحاديث (الجامع الصغير وزوائده والجامع الكبير)، ج7 ، ص 108، طبق برنامه الجامع الكبير و ... .

از این رو این نبرد، هم چنان مورد بغض، کینه و حسادت کفار و یهود ستیزه‌جو می‌باشد.

 

مشارکت و هم‌افزایی (سؤال کوتاه و نشانی لینک پاسخ، جهت ارسال به دوستان در فضای مجازی)

آیا این گفتار درست است که حضرت علی علیه السلام در جنگ با عبد ود، با او حیله کرد؟

 

http://www.x-shobhe.com/shobhe/7706.html

 

 

 

کلمات کلیدی:  تاریخی   ولایت (امام علی)   جنگ و جهاد