پایگاه پاسخگویی به سؤالات و شبهات (ایکس – شبهه): شناخت بیشتر و درست‌تر خداوند سبحان (منزه از هر عیب، نقص و کاستی) از یک سو و نیز شناخت بیشتر و عمیق‌تر نظام حاکم بر عالم هستی، مانع از درک، باور، نتیجه‌گیری‌های نادرست و نیز خطای در داوری‌های می‌گردد.

الف – عدل

● – مسئله اول "عدل" خداوند علیم و حکیم می‌باشد که اذهان عمومی آن را برای خود "مساوات" معنا کرده‌اند، در حالی که "عدل" نه معنای "تساوی" دارد و نه معنای "تشابه" دارد، بلکه یعنی قرار گرفتن علیمانه و حکیمانه‌ی هر چیزی در جای خودش. چنان که امیرالمؤمنین علیه السلام فرمودند: «الْعَدْلُ يَضَعُ الْأُمُورَ مَوَاضِعَهَا - نهج البلاغه(صبحی صالح)، ح 437».

● – معانی دیگری نیز برای "عدل"، چون: برابری، موزون بودن، رعایت استحقاق و ...، شده است که البته همه ریشه در معنا و مفهوم فوق دارد و بر آن اساس می‌باشد؛ و "عدل" [به ویژه در مورد عدل خداوند متعال]، در مقابل "ظلم" قرار دارد. یعنی او به کسی ظلم نمی‌کند.

« إِنَّ اللَّهَ لَا يَظْلِمُ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ وَإِنْ تَكُ حَسَنَةً يُضَاعِفْهَا وَيُؤْتِ مِنْ لَدُنْهُ أَجْرًا عَظِيمًا » (النساء، 40)

ترجمه: خداوند (حتّی) به اندازه سنگینی ذره‌ای ستم نمی‌کند؛ و اگر کار نیکی باشد، آن را دو چندان می‌سازد؛ و از نزد خود، پاداش عظیمی (در برابر آن) می‌دهد.

● – بنا بر این، اگر حادثه‌ی ناخوشایندی پیش آمد، اگر ظالمی بمبی میان مردم انداخت و هزاران نفر را کشت، منافاتی با عدل خدا ندارد، چرا که تیزی می‌بُرّد، زهر مسموم می‌کند، انفجار تخریب می‌کند، تخریب بدن، انسان را می‌کشد و یا مجروح و معلول می‌کند و ... . پس معنای عدل این نیست که نظام خلقت و قوانین حاکم بر آن به هم بریزد.

ب – نقش خدا و نقش انسان

● – خطای دوم ذهن این است که عموم مردمان چون ظاهرنگر هستند، از هر امری، فقط ظاهر مقطعی [و مرحله پایانی] آن را می‌بینند! به عنوان مثال در همین موضوع تولد نوزادان معلول یا کودکانی که بعدها دچار نقص عضو و کمبود می‌شوند، از یک سو گمان دارند که هر آن چه را خود نمی‌بینند و نمی‌فهمند، لابد کار خدا (جبر) است، و از سوی دیگر خیال می‌کنند که علم، حکمت، مشیّت و قضای الهی، فقط به انتهای کار و وقوع حادثه احاطه دارد، و حال آن که علم او به تمامی مراحل احاطه دارد! و مشکل اصلی دیگر این است که نقش خود در پدید آمدن حوادث را نمی‌دانند و یا منکر می‌شوند! در حالی که تمامی موارد مذکور خطاست.

● – چرا این همه احکام برای رعایت لقمه‌ی حلال، تربیت صحیح، انتخاب درست، تغذیه سالم، احکام آمیزش، نطفه‌ی حلال و سالم و ... آمده است و اینقدر بر آنها تأکید شده است؟! آیا نفرمودند که ممکن است هر یک از این امور، نه تنها در نطفه و سلامت نوزاد خودتان، بلکه چه بسا در نسل‌های آتی نیز تأثیر سوء بگذارد؟

چند مثال:

وراثت: « اُنْظُر فی أَی شَیءٍ تَضَعُ وَلَدکَ فَاِنَّ العِرْقَ دَسّاسٌ » - پیامبر اعظم، صلوات الله علیه و آله فرمودند: «ببین نطفه خود را در چه محلی قرار می‌دهی؛ زیرا اخلاق پدران به فرزندان منتقل می‌شود / ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج12، ص116»

جنون: رسول اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند: « یُکْرَهُ أنْ یَغْشَی الرَّجُلُ الْمَرْأَةُ وَقَدْ اِحْتَلَمَ حتّی یَغْتِسلَ مِنْ اِحْتِلامِهِ الَّذی رَأی، فَإِنْ فَعَلَ فَخَرَجَ الْوَلَدُ مَجْنُونا فَلا یَلُومَنَّ إلاّ نَفْسَهُ؛» - کراهت دارد که مرد محتلم قبل از غسل [جنابت] از احتلامی که دیده است با همسرش نزدیکی کند. اگر چنین کرد و فرزند دیوانه‌ای به وجود آمد، فقط خود را ملامت کند / من لا یحضره الفقیه، ج3، باب 121»

لال شدن: امام صادق علیه السلام فرمودند: مرد و زن در هنگام آمیزش سخن نگویند، زیرا بیم آن می‌رود که فرزند لال شود / حلیة المتقین، ص70»

بیماری و مرگ: امام صادق علیه السلام فرمودند: «هیچگاه با شکم سیر با همسر خود هم بستر نشوید، این کار موجب بیماری و چه بسا موجب مرگ خواهد شد / وسائل الشیعه ج۱۴، ص۱۹۱ »

دعا: امام باقر علیه السلام فرمودند: «چون به قصد بارور کردن رحم همسرت، نزد او آرمیدی، با نیتی پاک و زبانی گویا با خدای مهربان چنین بگو «خدایا مرا فرزندی عنایت فرما و او را پاکیزه و سالم قرار ده که در خلقت او زیاد و کم نباشد و او را عاقبت به خیر گردان / وسایل الشیعة، ج۱۵، ص۱۰۶ »

نتیجه: پس، بیمار یا معلول به دنیا آمدن نوزاد که ریشه در هزاران هزار عوامل دارد و معلول نقصی در رعایت سلامت و رفتار پدر و مادر، یا حتی نسل‌های گذشته، یا محیط جغرافیایی، جامعه و ... می‌باشد، هیچ منافاتی با قوانین و نظم حاکم و قانونمند خلقت خداوندی ندارد که با عدل او منافات داشته باشد.

یک آشنا:

خانواده‌ای بسیار متدین، خوش اخلاق، اهل عبادت و رعایت حلال و حرام را می‌شناسیم که زن به هنگام بارداری، رژیم غذایی هم گرفته بود و روزانه ساعت‌ها در هوای گرم تابستان پیاده‌روی می‌کرد که تناسب اندامش به هم نخورد! اما متأسفانه نوزاد او با بیماری حاد «CP »  (فلج مغزی) به دنیا آمد و خانم دیگری را می‌شناختیم که بنا به مُد، دائم یک بطری آب همراه داشت و می‌نوشید و هنگامی که نوزادش به دنیا آمد، مغزش آب آورده بود.

وقتی به آنها گفته شد که شما رعایت نکردید، بد کردید و ...، با تعجب و اعتراض گفتند: «این حرف‌های شما باورهای ما را به هم ریخت و نیز موجب عذاب وجدانمان گردید، چرا که تا کنون گمان می‌گردیم، لابد خدا برای ما اینگونه خواسته (یعنی جبر الهی) و حکمتی در آن است!».

نحوه محاسبه اعمال:

در عین حال، خداوند متعال، خود نحوه‌ی محاسبه‌ی اعمال را بیان نموده است. فرمود نه تنها به تمامی بندگانش نظر رحمت دارد، بلکه هیچ کس را بیش از آن چه بدو داده و آن چه در توانش است، مسئول و مکلف نمی‌نماید؛ پس بیش از حد تکلیف و وظیفه نیز سؤال و مؤاخذه‌ای نمی‌نماید.

نکته:

پدر بزرگ فهمی می‌گفت: مردم از هر چه دارند ناراضی هستند، به جز "عقل"شان! اغلب مردم از این یکی راضی هستند! یکی می‌گوید: کاش قدم بلندتر بود – دیگری می‌گوید: کاش چشمم درشت‌تر بود – آن یکی می‌گوید: کاش موهای پر پشت‌تری داشتم و ...، اما کمتر کسی می‌گوید: کاش عقلم و علمم بیشتر بود.

این معنا در بیشتر امور صدق می‌کند؛ بسیاری از مردم، خود را بدون هیچ نقص و عیبی قلمداد می‌کنند، از این رو سببیت حادثه‌ی ناگوار را به خدا نسبت می‌دهند! و حتی چه افتراهای بدی که خواسته و ناخواسته، دانسته و نادانسته، به او روا می‌دارند!

تذکر:

بسیار سؤال می‌شود که خدا با این افراد یا آن افراد چه می‌کند؟ یا با آن که از نعمتی محروم شده چه می‌کند و یا ...؟! اما مهم است که دقت کنیم که ما خودمان با نعمت‌هایی که خداوند منّان به ما داده است چه می‌کنیم و در نتیجه به چه عواقبی می‌رسیم؟ نگاه و توجه مستمر به دیگران، سبب می‌شود که انسان از خودش، حال و آینده و عاقبتش غافل گردد.

 

مرتبط:

*- اگر خداوند متعال عادل است، چرا همه چیز را مساوی تقسیم نمی‌کند؟ چرا وقتی می‌داند صبرمان کم است، امتحان‌های سخت‌تر می‌نماید و چرا ...؟ (26 فروردین 1391)

*- یکی عمرش رو میذاره پای دینش و گناه نمیکنه، یکی هم به همسرش خیانت میکنه و انواع دیگه گناه‌ها، بعد جدا میشن و گناهکار بعد همه کاراش توبه میکنه! ... اگه اعمال جفتشون قراره با یه خدایا غلط کردم، مثل هم بشه که عدالت نیست. (31 آبان 1394)

*- همه ما می‌دانیم خدا عادل است؛ آیا این که خدا در جاهایی توسط عوامل غیر طبیعی، مانند کمک قرشتگان به اهل بیت (ع) که قابل دیدن ما انسان‌ها نیست، این عدل محسوب می‌شود؟ (27 اسفند 1394)

 

 

مشارکت و هم‌افزایی (سؤال کوتاه و نشانی لینک پاسخ، جهت ارسال به دوستان در فضای مجازی)

*- عدالت خداوند را درمورد افرادی که معلول به دنیا می‌آیند و نحوه محاسبه‌ی اعمالشان را بیان نمایید.

http://www.x-shobhe.com/shobhe/7799.html

 

 

کلمات کلیدی:  اعتقادی