پایگاه پاسخگویی به سؤالات و شبهات (ایکس – شبهه): نفرمود: « بِشِرکِهم – به شرک آنها»، بلکه فرمود: « بِشِرْكِكُمْ – به شرک شما»، و بسیار فرق است بین این دو معنا، چرا که در این آیه، مخاطب کسانی هستند که مشرک می‌شوند. بنابر این، ابتدا یقین کنیم که اصل آیه را درست می‌خوانیم. مضافاً بر این که سخنی از «معبودان» نیامده است که پرسیده شود چه کسانی هستند؟ اگر چه آدمی هر چه به غیر از او را بخواند و از او بخواهد و گمان کند که او از سوی خود و مستقلاً می‌تواند کاری کند، او را "معبود" خود گرفته است، هر چند که به حسب ظاهر بگوید: من کافر هستم و هیچ إله و معبودی ندارم؛ چنان که بسیاری، نفس خویش را إله خود می‌گیرند و به عبادت و اطاعت او مشغول می‌شوند!

در هر حال، متن و ترجمه‌ی آیه‌ی مورد بحث، به شرح ذیل می‌باشد:

« إِنْ تَدْعُوهُمْ لَا يَسْمَعُوا دُعَاءَكُمْ وَلَوْ سَمِعُوا مَا اسْتَجَابُوا لَكُمْ وَيَوْمَ الْقِيَامَةِ يَكْفُرُونَ بِشِرْكِكُمْ وَلَا يُنَبِّئُكَ مِثْلُ خَبِيرٍ »

ترجمه: اگر آنها را بخوانيد دعاى شما را نمى‌‏شنوند و اگر [فرضا] بشنوند اجابت‌تان نمى‌كنند و روز قيامت‏ شرك شما را انكار مى‌كنند و [هيچ كس] چون [خداى] آگاه تو را خبردار نمى‌كند.

** - نباید از سویی تمامی راه‌ها را ببندیم و از سویی دیگر منظورهای خودمان را تحمیل کنیم، بعد بپرسیم: «پس منظور چیست؟». از کجای این آیه برداشت می‌شود که منظور بت‌ها، یا مکاتب، یا ... نیستند؟! بر اساس چه دلایلی اول حکم داده شد که اینها منظور نیستند و سپس این سؤال در ذهن مطرح شده که «پس منظور چیست؟!» حال با هم مروری کنیم:

الف – در آیه‌ی قبل، پس از معرفی خداوند متعال به واسطه‌ی آیات و نشانه‌هایش، می‌فرماید: « ذَلِكُمُ اللَّهُ رَبُّكُمْ لَهُ الْمُلْكُ - اين است‏ خدا پروردگار شما فرمانروايى [و مالکیت] از آن اوست »، و سپس می‌افزاید: « وَالَّذِينَ تَدْعُونَ مِنْ دُونِهِ مَا يَمْلِكُونَ مِنْ قِطْمِيرٍ - و كسانى را كه به جز او مى‏‌خوانيد مالك پوست هسته خرمايى [هم] نيستند ».

مالکیت:

در واقع می‌فرماید: از کسی (یا چیزی) کاری بر می‌آید، کسی می‌تواند بدهد و بگیرد که "مالک" باشد و جز او هیچ کس، مالک کمترین چیزی نمی‌باشد. چنان که در آیه‌ی دیگری می‌فرماید: مالک خیر و ضرر خود نیز نمی‌باشند. بنابر این، نه اشخاص، نه بت‌ها، نه حیوانات و نه مکاتب، مالک نیستند که بتوانند کاری کنند.

ب – در آیه بعد (مورد بحث) می‌فرماید: «اگر آنها را بخوانید نمی‌شنوند و یا اگر بشنوند، اجابت نمی‌کنند (چون مالک نیستند که بتوانند اجابت کنند).

بدیهی است که انسان مشرک، هر چه را بخواند، یا جاندار است و یا بی‌جان. بنابراین، اگر بی‌جان باشند، [مانند بُت یا مکتب (ایسم)]، اصلاً نمی‌شوند؛ و اگر جاندار باشند [مانند حیوان یا انسان (طواغیت، فراعنه، قدرت‌ها، اشخاص و ...) می‌شنود، اما اجابت کننده نخواهند بود، چون مالک چیزی نیستند که بتوانند به دیگری نیز بدهند.

ج – در ادامه می‌فرماید: « روز قيامت‏ شرك شما را انكار مى‌كنند »! بدیهی است در قیامت، وقتی برای همگان مشهود شد که مالک فقط اوست « مَالِكِ يَوْمِ الدِّينِ »، هر نوع شرکی، انکار می‌گردد. همگان با وجود خود، اذعان خواهند داشت که "خالق، مالک، إله و معبود" نبوده و نیستند؛ بنا بر این، شریک قرار دادن آنها، به خود مشرکین و نفس آنها بر می‌گردد و چون باطل بوده، انکار می‌شود. اگر چه در محکمه‌ای که از انبیای الهی گرفته، تا فرشتگان، تا انسان‌ها، تا اعضای بدن، تا زمین و ...، برای شهادت آورده می‌شوند و شهادت می‌دهند، هیچ تعجبی ندارد که سنگ، مجسمه (بت)، یا گاو و گوساله، یا صاحبان مکاتب، دعوت کنندگان به شرک و اباطیل، تبلیغ و ترویج کنندگان باطل و ...، همه برای شهادت حاضر شوند؛ و آنها یا گواهی خواهند داد که اصلاً ادعایی نداشته‌اند (مانند انبیا یا فرشتگانی که خدا، که از سوی مشرکان، فرزند خدا یا شرکای خدا نامیده شدند) و گواهی خواهند داد که ادعای باطلی داشته‌اند. چنان که در قرآن کریم، تصریح شده که کفار با یک دیگر مخاصمه می‌کنند، مستکبرین و مستضعفین فریب خورده‌ی آنها با یک دیگر جدل می‌کنند، در نهایت کفار و مشرکین به ابلیس لعین پرخاش می‌کنند ...، و پاسخ همه آنها این است که ما چنین دعوتی نکردیم، شما چنین ادعا کردید – و یا می‌گویند: ما دعوت به باطل کردیم، اما شما با براهین روشن، به حق نیز دعوت شده بودید، می‌خواستید که قبول کنید.

د – در آیه‌ی بعد مجدداً تصریح می‌کنید که ای انسان‌ها، شما همه فقیر (نیازمند) هستید و فقط الله جلّ جلاله غنی می‌باشد. یعنی به هر چه یا به هر که شرک بورزید، خودش نیز مانند شما، فقیر و نیازمند می‌باشد. پس شرک نورزید.

مطلق شرک:

بنابر این، در آیات مورد بحث، مطلق "شرک" را باطل شمرده و از آن برحذر داشته است؛ می‌فرماید: هر چه را به غیر از او بخوانید و از او بخواهید « وَالَّذِينَ تَدْعُونَ مِنْ دُونِهِ »، ناکارآمد است؛ و هیچ اختصاصی به جنسیت [انسان، حیوان، بت، مکتب و ...] ننموده است؛ پس، هر گونه شرکی را شامل می‌‌گردد.

 

مشارکت و هم‌افزایی (سؤال کوتاه و نشانی لینک پاسخ، جهت ارسال به دوستان در فضای مجازی)

منظور از معبودان، در آیه 24 از سوره فاطر چه کسانی هستند؟ از سیاق آیه معلوم است که منظور بت‌ها یا مکاتب بشری نمی‌باشند؟!

http://www.x-shobhe.com/shobhe/8191.html 

 

 

کلمات کلیدی:  قرآن   سوره فاطر