پایگاه پاسخگویی به سؤالات و شبهات (ایکس – شبهه): نسبت به این آیهی مکرمه، سؤال یا شبههای مطرح نشده که پاسخ بدهیم، لابد منظور این بوده که توضیحی ایفاد نماییم. متن و ترجمهی آیه به شرح زیر میباشد:
« لَيْسَ الْبِرَّ أَنْ تُوَلُّوا وُجُوهَكُمْ قِبَلَ الْمَشْرِقِ وَالْمَغْرِبِ وَلَكِنَّ الْبِرَّ مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ وَالْمَلَائِكَةِ وَالْكِتَابِ وَالنَّبِيِّينَ وَآتَى الْمَالَ عَلَى حُبِّهِ ذَوِي الْقُرْبَى وَالْيَتَامَى وَالْمَسَاكِينَ وَابْنَ السَّبِيلِ وَالسَّائِلِينَ وَفِي الرِّقَابِ وَأَقَامَ الصَّلَاةَ وَآتَى الزَّكَاةَ وَالْمُوفُونَ بِعَهْدِهِمْ إِذَا عَاهَدُوا وَالصَّابِرِينَ فِي الْبَأْسَاءِ وَالضَّرَّاءِ وَحِينَ الْبَأْسِ أُولَئِكَ الَّذِينَ صَدَقُوا وَأُولَئِكَ هُمُ الْمُتَّقُونَ » (البقره، 177)
ترجمه: نيكوكارى آن نيست كه روى خود را به سوى مشرق و [يا] مغرب بگردانيد، بلكه نيكى آن است كه كسى به خدا و روز بازپسين و فرشتگان و كتاب [آسمانى] و پيامبران ايمان آورد، و مال [خود] را با وجود دوست داشتنش، به خويشاوندان و يتيمان و بينوايان و در راهماندگان و گدايان و در [راه آزاد كردن] بندگان بدهد، و نماز را برپاى دارد، و زكات را بدهد، و آنان كه چون عهد بندند، به عهد خود وفادارانند؛ و در سختى و زيان، و به هنگام جنگ شكيبايانند؛ آنانند كسانى كه راست گفتهاند، و آنان همان پرهيزگارانند.
الف – همانطور که مشهود است، در این آیه هیچ بحثی از "عبادت" نشده است، بلکه دربارهی "نیکی" بحث شده است. لذا افزودن به آیه هنگام ترجمه (نیکی یا عبادت)، نه تنها درک و فهم درست را با مشکل مواجه میسازد، بلکه گاه سبب سوء استفادهها و افراط و تفریطها نیز میگردد.
ب – مسیحیان، پس از انجام مناسک روزمره عبادی، روی به جانب راست میکردند و یهودیان به جانب چپ؛ و هر کدام انجام این حرکت را علامت نیکو بودن خود بر میشمردند.
ج – البته رو کردن ظاهری به ظاهر یک قبله، اختصاصی به آنان یا حتی مسلمانان ندارد، بلکه حتی بتپرستان نیز به سمت معابد خود روی مینمایند.
توضیح:
خداوند متعال در این آیه، به بندگانش تذکر میدهد که سطحینگر و ظاهربین نباشند، نه در مورد خودشان و نه در مورد دیگران؛ و برای رشد، کمال و نیک شدن نیز به ظاهر یا چند حرکت ظاهری در عبادت بسنده نکنند؛ چرا که خداوند متعال، بصیر است و خریدار ظاهر نمیباشد. بلکه میفرماید: «نیک بودن و نیکویی (اول آیه)» و «صداقت و تقوا (آخر آیه)»، مستلزم برخورداری از کمالات دیگری در بُعد نظری (و اعتقاد قلبی) و بُعد عملی و نیز برخوردای از صفات اخلاقی میباشد.
بُعد نظری: در بُعد نظری و اعتقاد قلبی که اصل و زیرساخت است و هر عملی مبتنی بر آن نیکو و مقبول حق میگردد، فرمود: « وَلَكِنَّ الْبِرَّ مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ وَالْمَلَائِكَةِ وَالْكِتَابِ وَالنَّبِيِّينَ »، یعنی: نیکو و نیکویی این است چند حقیقت ایمان بیاورد که عبارت است از: ایمان به الله (توحید)، بازگشت به سوی (معاد)، فرشتگان (غیب)، کتاب (وحی) و تمامی انبیا. نه این که بگوید: این را قبول دارم، آن یکی یا بقیه را قبول ندارم.
بُعد عملی: دانش، یک امر است، و به عرصهی ظهور رسیدن آن که سبب فایده میشود، امر دیگری است و انسان با این دو بال با هم میتواند به آسمان نیکوییها پرواز نموده و به رشد و کمال برسد. لذا فرمود: از اموال خود، با این به آنها علاقه دارد، و نیز از روی فهم و علاقه، نه از روی اکراه و ناچاری، به نیازمندان بدهد که ترتیب اولویت آنها نیز عبارتند از: خویشان، یتیمان، زمینخوردگان (درماندگان)، در راه ماندگان و کسانی که دست نیاز به سوی آنان دراز کرده و مدد میخواهند.
اما، باز یک عده از این طرف غش نکنند و نگویند: «عبادت به جز خدمت خلق نیست»، خیر! بلکه باید اتصال عبد و معبود، با صلاة (نماز) همیشه و طبق فرمان خودش برقرار باشد و همیشه از آن چه دارد، به دیگران بدهد «زکات». حال خواه زکات علم باشد و یا زکات مال. یعنی نیکویی فردی و اجتماعی. یا عبادت فردی و اجتماعی.
بُعد اخلاقی - دو ویژگی دیگر نیز برای رشد، کمال و نیکو شدن لازم است که دیگر نه از نوع عبادت و اتصال عبادی (نماز) به معبود است و نه از نوع خدمت به مردم؛ بلکه از سنخ اخلاقیات و از صفات اخلاقی میباشد که یکی از آنها متعهد بودن به عهد و پیمان است (چه با خدا، چه با پیامبر یا ولیّ خدا، چه با مردم) – و دیگری صبر و استقامت است که به هنگام مواجه با سختیها، گرفتاریها و حتی هنگام ناراحتی شدید (عصبیت) لازم میآید.
●- پس کسی که میخواهد انسان نیکویی باشد و نیکویی نماید، باید از این سه وجه برخوردار باشد و اگر برخوردار شد، راستگو، درستکار و متقی میباشد.
●- اگر ذیل همین موارد طرح شده در آیهی مذکور، یک مطالعه سطحی قرآن نیز بنمایید، متوجه میشوید که هر کدام را نیز تک به تک، به عنوان بایدها و نبایدها و نیز ویژگیهای صفات مؤمن و متقی آورده است (مانند آیات ابتدایی سورهی المؤمنون).
مشارکت و همافزایی (سؤال به همراه نشانی لینک پاسخ، جهت ارسال به دوستان در فضای مجازی)
نیکی کردن و عبادت فقط این نیست که روی به مشرق و مغرب کنید، بلکه در اخلاق خوب، انفاق و سیر کردن یتیمان میباشد.
http://www.x-shobhe.com/shobhe/9062.html
کلمات کلیدی:
قرآن سوره بقره حج نماز