پایگاه پاسخگویی به سؤالات و شبهات (ایکس – شبهه): آیا پرسش شما، در مورد "یوم الحسرة" است و یا در "عدل الهی" مرددید؟! ظاهر پرسش، در مورد "روز حسرت" است، اما محتوا و نتیجه‌ی آن، "تردید و تشکیک در عدل الهی" است که بسیار مهم‌تر از دانستن چگونگی روز حسرت می‌باشد!

ابتدا خودتان به چینش فرازهای سؤال و نتیجه‌گیری توجه نمایید که از ذکر یک موضوع تحت عنوان "همه حسرت خواهند خورد"، شروع شده و به نتیجه‌ و حکم قطعی «چون قرار است ما در این روز فقط حسرت بخوریم» رسیده و سپس سؤال شده که «آیا ما افریده شده‌ایم که در این روز فقط حسرت بخوریم» رسیده است! مثل این است که بگویند: «هر که وارد دانشگاه شود، حسرت می‌خورد که چرا در دوران متوسطه که امکان و فرصت داشت، بهتر و بیشتر کسب علم ننموده است»، بعد یکی بگوید: «عجب، پس ما فقط برای این تحصیل نموده‌ایم و وارد دانشگاه شده‌ایم که حسرت بخوریم»! و بر اساس حکم غلط خود بپرسد: «آیا این با حکمت تأسیس دانشگاه انطباقی دارد و ظلم نیست»؟!

نکته‌ی مهم‌تر و بعدی در چینش و نتیجه‌گیری این است که سریعاً "عدل خداوند متعال" زیر سؤال رفته است! حالا این "حسرت بندگان"، چه ربطی به "عدل خداوند" دارد؟ معلوم نیست!

حمله به عدل خدا(؟!)

اگر دقت نموده باشید، دو سه سالی است که حمله به عدل الهی، در فضای مجازی، بسیار شدت گرفته است! هر سؤال یا شبهه‌ای – اگر چه بی‌ربط - به این ختم می‌شود که «آیا با عدل خدا منافات ندارد»؟! دقت شود که در این قضیه، وجود خداوند متعال نه تنها نفی و انکار نمی‌شود، بلکه مورد اذعان و تصدیق قرار می‌گیرد، اما عدلش زیر سؤال می‌رود!

بدیهی است که هر فردی، یا اساساً خدا را قبول و باور دارد و یا ندارد. اگر قبول داشته باشد، می‌داند که خداوند متعال، سبحان است، هیچ نقص و کاستی به او راه ندارد که حال احتمال ظلم [مقابل عدل] به او راه داشته باشد! بنابراین اگر با هزاران پرسش و یا شبهه‌‌ای که هنوز پاسخ‌شان را نیافته مواجه گردد، او می‌داند که خداوند متعال عادل است، و مبرای (سبحانِ) از ظلم است.

اما، اگر خدا را قبول و باور ندارد، پس چرا راجع به "عدل خدا" سؤال می‌کند؟!

بنابراین، ختم هر سؤال یا شبهه‌ای به این که «آیا با عدل خدا منافات ندارد»، فقط یک جوّ القایی است. خدا را نفی نمی‌کنند، بلکه می‌خواهد بذر بدبینی، کینه و دشمنی را در دل موحدان بکارند!

یوم الحسرة:

معاد، اسم‌های گوناگونی دارد که هر کدام معرف شرایط، وقایع و حالاتی از انسان در آن روز می‌باشد. مثل همین "معاد" که به معنای بازگشت است، یا "قیامت" که به معنای ایستادن همگان در محضر ربوبی می‌باشد، و یا «يَوْمُ الْفَصْلِ» که اشاره به جداسازی انسان‌ها بر اساس چگونگی ایمان و عمل آنها و درجات و سطوح هر کدام دارد.

"يَوْمَ الْحَسْرَةِ" به معنای روز حسرت نیز یکی از اسامی معاد است، که به تعبیر عامیانه گفته می‌شود: «گناه کار حسرت می‌خورد که چرا عمرش به کفر و عصیان و ظلم گذشته است» و «مؤمن حسرت می‌خورد که چرا در معرفت و عبادت، تلاش بیشتری ننموده است»؟ اما در قرآن مجید، به "يَوْمَ الْحَسْرَةِ" فقط یک بار تذکر داده شده است که آن هم برای اهل غفلت و بی‌ایمان‌ها می‌باشد:

«وَأَنْذِرْهُمْ يَوْمَ الْحَسْرَةِ إِذْ قُضِيَ الْأَمْرُ وَهُمْ فِي غَفْلَةٍ وَهُمْ لَا يُؤْمِنُونَ» (مریم علیهاالسلام، 39)

ترجمه: آنان را از روز حسرت [= روز رستاخیز که برای همه مایه تأسف است‌] بترسان، در آن هنگام که همه چیز پایان می‌یابد! و آنها (هم اکنون) در غفلتند و ایمان نمی‌آورند!

●- از آنجا که آدمی اهل تصور است، گمان می‌کند که "معاد" یک روزی است که همه در یکجا جمع می‌شوند، سپس سریعاً به بهشتی و جهنمی تقسیم می‌گردند و هر کدام به سوی جایگاه خود برده خواهند شد! اما، اصلاً چنین نیست، بلکه معاد مواقف گوناگونی دارد و در هر کدام، اتفاقاتی رخ می‌دهد و فرمود که یک روز آن، که در آن ملائکه و روح بالا می‌روند، به حساب شما، پنجاه هزار سال می‌باشد.

بنابراین، معاد مواقف و صحنه‌های گوناگونی دارد. در یک آیه می‌فرماید که اعمال آدمیان، هر چند به وزن ذره‌ای، محاسبه شده و نتیجه داده خواهد شد، در یک آیه‌ی دیگری می‌فرماید که اصلاً از مجرمان سؤال نخواهد شد! پس هر کدام از این اوضاع، احوال و وقایع، در یک مرحله‌ی خاص خود اتفاق می‌افتد. در یک مرحله، از مؤمن و کافر – متقی و فاجر – عادل و ظالم ... سؤال می‌شود، و در یک مرحله، دیگر سؤالی نیست و هر کدام از دو گروه نیز به صورت‌شان شناخته می‌شوند.

●- "حسرت"، گاهی آتشی است که از درون شعله می‌کشد و تمام وجود را می‌سوزاند «الَّتِي تَطَّلِعُ عَلَى الْأَفْئِدَةِ - [آتشى] كه به دل‌ها مى‌رسد / الهُمَزة، 7» - و گاهی به شکل آرزوست. مثل این که به مؤمن پاداش صبرش را بدهند و او را در جایگاه‌های بلندی که ویژه‌ی صابران است جای دهند، و او بگوید: «عجب، خوانده و شنیده بودم، اما تا این حد نمی‌دانستم، ای کاش بیشتر صبر و استقامت می‌نمود و یا با مصیبت‌ها و مشکلات بیشتری مواجه می‌شدم و بیشتر صبر و استقامت می‌نمودم»! بنابراین، یک نوع حسرت بسیار بد است و نوع دیگرش بسیار خوب و می‌توان گفت که نوع خوبش، حسرت نیست، بلکه همان آروزست، منتهی چون زمان عملش گذشته، به آن حسرت می‌گویند.

عمومیت و تخصیص:

هر عمومیتی، تخصیص یا استثنایی هم دارد. بنابراین، وقتی از یک قانون کلی تعریفی می‌شود، چون جنبه‌ی عمومی دارد، همگان را شامل می‌گردد، اما دلیلی ندارد که تخصیص نداشته باشد. مثل این است که بگویید: «همه بی‌سواد هستند و از این بی‌سوادی در رنج خواهند بود، مگر این که تحصیل کنند – یا آنان که تحصیل کرده‌اند».

در قرآن کریم، از این تعبیرات و توصیفات بسیار است، چنان که می‌فرماید: اساساً انسان در خسران است، یعنی اصل و فرع (سرمایه و سود) را با هم از دست می‌دهد؛ سپس می‌فرماید که «به غیر از اهل ایمان و عمل صالح»! یا می‌فرماید: «همگان بی‌ظرفیت و بالتبع اهل بخل و جزع و فزع هستند» و سپس می‌افزاید: «به غیر از نمازگزاران».

رضایت‌مندان:

اگر چه جا دارد که حتی اهل ایمان، تقوا و عمل صالح نیز در یک مرحله از مراحل قیامت، حسرت بخورند که ای کاش خیر و فضیلتی بیشتر و بهتر می‌داشتم [مثل این که شهید بگوید: این کاش ده یا صد جان داشتم و در راه خدا کشته می‌شدم – یا خیر بگوید: ای کاش توان بیشتری داشتم، تا بیشتر خیر کنم و ...] و این حسرت‌های ممدوح است و نه مذموم؛ اما در قرآن مجید آیات متعددی می‌خوانید که می‌فرماید: یک عده‌ای در آخرت، از زندگی خود در دنیا و جایگاه‌شان در آخرت راضی هستند. و بدیهی است که "راضی"، دیگر حسرت نمی‎خورد. توصیفاتی چون: «فَهُوَ فِي عِيشَةٍ رَاضِيَةٍ - لِسَعْيِهَا رَاضِيَةٌ» در مورد این گروه می‌باشد.

●- در قرآن مجید، بارها تصریح شده که برای مؤمنان در مواقف گوناگون معاد، هیچ خوف و حزنی وجود نخواهد داشت «وَلَا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلَا هُمْ يَحْزَنُونَ»؛ بنابراین، این گروه، یا اصلاً در هیچ موقفی حسرتی نخواهند داشت، و یا اگر داشته باشند، حسرت ممدوح خواهد بود و نه مذموم. مثل این است که با دیدن مقامات، درجات و جایگاه و پاداش عبادات خود بگویند: «ای کاش بیشتر سجده می‌کردم، بیشتر نماز اقامه می‌نمودم، بیشتر ذکر و صلوات می‌داشتم، بیشتر مجاهدت می‌نمودم و ...»؛ و البته خداوند کریم، با فضلش، حسرت اینان را با دادن همان اجر بیشتر و نعمت زیادتر، به سرور مبدل می‌نماید.

«فَأَمَّا الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ فَيُوَفِّيهِمْ أُجُورَهُمْ وَيَزِيدُهُمْ مِنْ فَضْلِهِ وَأَمَّا الَّذِينَ اسْتَنْكَفُوا وَاسْتَكْبَرُوا فَيُعَذِّبُهُمْ عَذَابًا أَلِيمًا وَلَا يَجِدُونَ لَهُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ وَلِيًّا وَلَا نَصِيرًا» (النساء، 179)

ترجمه: امّا آنها که ایمان آوردند و اعمال صالح انجام دادند، [خداوند] پاداش‌شان را بطور کامل خواهد داد؛ و از فضل و بخشش خویش، بر آنها خواهد افزود. و آنها را که ابا کردند و تکبّر ورزیدند، مجازات دردناکی خواهد کرد؛ و برای خود، غیر از خدا، سرپرست و یاوری نخواهند یافت.

 

مشارکت و هم‌افزایی (سؤال به همراه نشانی لینک پاسخ، جهت ارسال به دوستان در فضای مجازی)

پرسش:

می‌گویند: در قیامت، "یوم الحسرة"، همه حسرت خواهند خورد! آیا این با عدالت خدا منافات ندارد، چون قرار است ما در این روز فقط حسرت بخوریم!

پاسخ:

http://www.x-shobhe.com/shobhe/9548.html 

 

 

 پیوستن و پیگیری در پیام‌رسان‌ها:

 

 

  

 

 

کلمات کلیدی:  اعتقادی   معاد   عدل