س 649 - وجه تمایز انسان با سایر موجودات، "اختیار" او می‌باشد. هیچ کس از بدو تولد اختیار نمی‌کند که شرّ باشد، بلکه محیط و ... در شکل‌گیری شخصت او اثر دارند که یکی شمر می‌شود و دیگری شهید؟
پایگاه پاسخگویی به سؤالا و شبهات (ایکس - شبهه):
این پرسش یا شبهه بسیار تکراری و قدیمی است و پاسخ‌های بسیاری برای آن در این پایگاه درج شده است که اگر کلمات مرتبطی چون "اختیار" را در بخش جستجو در سایت درج و کلیک نمایید، در اختیار قرار می‌گیرد.
اگر دقت کرده باشید، در تمامی موارد مشابه، بیان مسئله با مثال‌هایی جهت تطهیر امثال شمر و بی‌ارزش کردن ایمان، تقوا، شهادت و ... صورت می‌پذیرد و این خود قابل تأمل است!
●- اما به طور خلاصه باید دقت شود که آدمی در چه چیزی اختیار دارد؟ انسانی که خالق، مالک و ربّ خود و هیچ چیز دیگری نمی‌باشد و غنی و بی‌نیاز هم نیست، و در ضمن در احاطۀ قوانینی چون "علیّت" قرار دارد و زندگی می‌کند، چه اختیاری دارد؟!
او انتخاب ننموده که در کجا و چه خانواده‌ای به دنیا بیاید - وطنش را دوست دارد، اما او انتخاب ننموده که ایرانی یا ژاپنی باشد - او انتخاب ننموده که آب و هوای محیط زندگی‌اش بارانی باشد و یا آفتابی و ...؛ پس چه اختیاری دارد؟!
با کمی توجه معلوم می‌شود که "اختیار" او فقط در برخی از موارد است که می‌تواند "انتخاب" داشته باشد؛ و انتخاب نیز وقتی میسر می‌گردد که آدمی بین دو یا چند گزینه، بتواند یکی را انتخاب نماید.
●- با کمی توجه معلوم می‌شود که "اختیار" او فقط در برخی از موارد است که می‌تواند "انتخاب" داشته باشد؛ و انتخاب نیز وقتی میسر می‌گردد که آدمی بین دو یا چند گزینه، بتواند یکی را انتخاب نماید.
کسی که برای رفتن به شهر دیگری، یک راه بیشتر پیش‌رو ندارد، دیگر انتخاب راهی ندارد - کسی که لال شده، دیگر انتخابی ندارد که چه سخنی را بگوید و یا نگوید و ... .
قوانین "علیت" و نظام "علیّ و معلولی" نیز بر نظام خلقت حاکم است؛ اگر به کسی آب نرسد که بنوشد، تشنه و بیمار شده و در نهایت می‌میرد - اگر تیری به چشم کسی اصابت کند، نابینا می‌شود و ... .
بنابراین، شرایط موروثی (ژنیتکی) - نطفه - لقمه - پدر و مادر - تربیت در خانه، مدرسه و محیط - معلم و مربی - دوست و ...، همه در چگونگی شکل‌گیری شخصیت انسان، آثار و تبعات خود را دارند.
●- در قرآن کریم فرمود: در آخرت که پرده‌ها کنار می‌رود و حقایق آشکار می‌گردد، یک عده از اهل عذاب می‌گویند: «يَا وَيْلَتَى لَيْتَنِي لَمْ أَتَّخِذْ فُلَانًا خَلِيلًا - اى واى بر من! كاش فلانى را دوست [خود] نگرفته بودم / الفرقان، 28»؛ و یک عده از اهل بهشت نیز سراغ آشنایان در دنیا را می‌گیرند و وقتی با خبر می‌شوند که فلانی به جهنم رفته، خطاب به او می‌گویند:
«قَالَ تَاللَّهِ إِنْ كِدْتَ لَتُرْدِينِ * وَلَوْلَا نِعْمَةُ رَبِّي لَكُنْتُ مِنَ الْمُحْضَرِينَ» (الصافات، 56 و 57)
- مى‌گويد: «به خدا سوگند نزديك بود مرا (نيز) به هلاكت بكشانى * و اگر نعمت پروردگارم نبود، من نيز از احضارشدگان (در دوزخ) بودم!
اختیار
در میان سلسله علل، یک علّت برتر نیز وجود دارد که می‌تواند متأثر از دیگر علل باشد و نیز می‌تواند تمامی علل را کنار بزند و به تنهایی اثر بگذارد و آن همان "اختیار در انتخاب" می‌باشد.
اما، در میان سلسله علل، یک علّت برتر نیز وجود دارد که می‌تواند متأثر از دیگر علل باشد و نیز می‌تواند تمامی علل را کنار بزند و به تنهایی اثر بگذارد و آن همان "اختیار در انتخاب" می‌باشد. چرا فرزند یک پیامبر، یک امام، یک فقیه، یک مؤمن و یا یک مجاهد در راه خدا، به رغم نطفه پاک، لقمۀ پاک، تربیت خوب، محیط خانوادگی یا تحصیلی و یا زندگی سالم، منحرف می‌شود، اما فرزند یک پدر و مادر جاهل، غافل، کافر و حتی ظالم، در امریکا، اروپا و ...، اسلام را برمی گزیند، ایمان می‌آورد، و حتی چون «شهید آنیلی در ایتالیا»، به شهادت می‌رسد؟! پدرش صاحب کارخانه فیات، و بانکداری بزرگ، و سهامدار اصلی شرکت‌هایی چون: « فراری، مازراتی، جیپ، آلفا رومئو، دوج، آبارت، کرایسلر موتورز ...» و باشگاه فوتبال یوونتوس و ... بود و او می‌توانست تنها وارث این ثروت باشد!
●- از این روست که خداوند متعال، پس از هدایت، خطاب به همگان و در هر شرایطی می‌فرماید: «لَا إِكْرَاهَ فِي الدِّينِ قَدْ تَبَيَّنَ الرُّشْدُ مِنَ الْغَيِّ - در قبول دين، اكراهى نيست (زيرا) راه درست از راه انحرافى، روشن شده است / البقره، 256»؛ و نیز می‌فرماید: «إِنَّا هَدَيْنَاهُ السَّبِيلَ إِمَّا شَاكِرًا وَإِمَّا كَفُورًا - ما راه را به او نشان داديم، خواه شاكر باشد (و پذيرا گردد) يا ناسپاس/ الأنسان، 3»
اینها همه به خاطر عقل، شعور، علم، قلب، وحی، ولایت، امامت و البته اختیاراتی است که خداوند متعال برای انتخاب به آدمی موهبت نموده است تا بتواند به رغم تمامی شرایط و سلسله علل تأثیرگذار، انتخاب دیگری داشته باشد.
مشارکت و هم‌افزایی - پرسش و نشانی پیوند پاسخ، جهت ارسال و انتشار توسط شما؛ متشکریم.
پرسش:
وجه تمایز انسان با سایر موجودات، "اختیار" او می‌باشد. هیچ کس از بدو تولد اختیار نمی‌کند که شرّ باشد، بلکه محیط و ... در شکل‌گیری شخصت او اثر دارند که یکی شمر می‌شود و دیگری شهید؟
پاسخ (نشانی پیوند):
https://www.x-shobhe.com/shortanswer/11807.html
- تعداد بازدید : 607
- 11 اردیبهشت 1401
- نسخه قابل چاپ
- اشتراک گذاری
کلمات کلیدی: پاسخ های کوتاه انتخاب
نظرات کاربران
با سلام وسپاس از پاسخ شما من فکر میکنم به دلیل نوشتاری بودن طرح شبه موفق به بیان دقیق مفهوم سوالم نشده ام من منکر اختیار انسان نیستم درست ظاهر سوال یحث جیر اختیار قضا قدر و شبه قدیمی من بابت یافتن پاسخ سوالم کتاب انسان سرنوشت شهید مطهری و چندین متن از کلام علامه طباطبایی هم مطالعه کردم بحث جبر اختیار... همه برای من مشخص تا حدودی ولی سوال من این است اختیار یه نعمت از جانب خدا به من داده به شما داده به قاتل امام علی هم داده به سلمان هم داده از عذا خدا خارج اختیاری که به ما داده با هم فرق کنه اما سیر تکاملی انسان از بدو تولدش این اختیار شکل میده که در بزنگاه ها چه تصمیمی بگیره و این دست انسان نیست شهدا یا هر انسان خوب بدی یه جاهایی از زندگی براش اتفاقاتی افتاده از همون ابتدا که روند زندگی شو شکل داده شبه اینجا مطرح وقتی عوامل خارجی دخیل هستن در تصمیم کیری انسان پس چه عقابی وجود داره اگر هم عوامل داخی موثر خب اختیار نعمت خداست چرا به من یه جور داده که تصممیم نادرست بگیر به کس دیگه جور دیگه بود
سایت - خدا قوه اختیار داده، یک مقوله است و این که آدمی با اختیار چه می کند، مقوله دیگری است و نباید خلط مبحث شود. نباید قوه را با فعل یکی دانست و به آن مثال زد. می گوییم: خداوند نیاز، قوه و میل به نوشیدن را داده است؛ پس نباید گفت: نوشیدن آب یا شراب؛ آن دیگر به انتخاب بر می گردد.
