ائمة سلام الله عليهم بنا بر اقتضاءات زمان خود، اولويت را در تاليف كتاب توسط خودشان نمي ديدند. به ویژه پس نحوهی رفتار دشمنان اهل بیت با کتاب خدا (قرآن)، كه همواره سعى در تحريف معانى وتفسير به رأى وتمسك به متشابهات در آيات آن مي كردند. به طور قطع در چنین شرایطی، اگر كتابى به طور رسمى منسوب به اهل بيت (ع) منتشر ميشد، با تمام قوا مورد مخالفت و هجمه قرار میگرفت. لذا اهل بيت عليهم السلام اولويت را در شاگرد پروري قرار دادند وشاگردان حضرات مبادرت به تاليف كتب نمودند كه اصول اربع مائة (جهارصد كتاب)، تاكيد مي كنيم جهارصد كتاب! نمونه بارزي از تأليفات آن شاگردان كه تعدادشان در محضر امام صادق عليه السلام به چهار هزار نفر ميرسيد ، بر اساس آموزههای امام (ع) مي باشد. هر چند در طول ساليان ظلم وخشونت بر عليه اتباع اهل بيت از آن تعداد كتابها وروايات، تعداد كمتري به ما رسيده كه وظيفه ما را در حفظ ونگاهداري همراه با به كار بستن اين گنجهاي گرانبها سنگينتر مينماید.
البته لازم به ذکر است كه با اين همه، ائمه عليهمالسلام تاليفات بسیاری دارند كه در ذيل به برخی از آنها اشاره میشود: - كتاب في علوم القرآن .كه حضرت امير عليهالسلام در آن شصت نوع از انواع علوم قرآني را ذكر فرمودهاند. - كتاب السنن والقضايا والاحكام. كتاب مفصلي كه حاوي ابواب علم و فقه و قضاوتهاي آن حضرت در موارد خاص، مي باشد.. - كتابي كه حضرت به ميثم تمار دادند وبنظر مي رسد اين كتاب تا قرن هفتم هجري هم چنان در دسترس بوده است. و.... از حضرت سجاد عليه السلام كتاب
- صحيفه سجاديه، كتابي با مضامين والای معرفتي.كه از شهرت بیبدیلی برخوردار است.
- رسالة الحقوق. همان طور كه از اسم آن بر مي آيد جامع تمامي حقوقي است كه افراد نسبت به یکدیگر دارند.
- كتاب مناسك حج.
- الجامع في الفقه.
و.... ازحضرت باقر عليه السلام كتاب تفسير القرآن – از امام حسن عسکری تفسیر قرآن کریم و ...که متأسفانه بسیاری از آنها نابود شده است.
از حضرت صادق عليه السلام روايت شده كه ايشان به مفضل بن عمر جعفي فرمودند: بنويس وعلمت را بين برادرانت نشر كن وبعد از مرگت آنها را براي فرزندانت باقي بگذار. چرا كه زماني خواهد آمد پر از هرج ومرج كه مردم جز با كتاب انس نخواهند گرفت.
از كتب آن حضرت میتوان به:1 -التوحيد 2- الرسالة الاهوازية 3- الجعفريات 4 - كتاب الحج اشاره نمود.
در خاتمه، اگر به شرایط سخت، محدودیتها، فشارهای حکومتهای جبار، جو اختناق و فرصتهای کوتاه زندگی اهل بیت (ع) توجه فرمایید، به وضوح مشخص میگردد که در آن دورانها، تربیت شاگردان عالم و عامل و صدیق، تنها راه حفظ و نشر علم در سطح جهان و برای قرون متوالی بود و همین روش سبب شد که امروز این علوم به ما رسیده است و به طور قطع اگر در چند جلد کتاب مسطور میشد، تا کنون از بین رفته بود.
کلمات کلیدی:
گوناگون امام صادق