پایگاه پاسخگویی به سؤالات و شبهات (ایکس – شبهه): شرایط کرونایی، هیچ منافاتی با روزه‌های مستحب در ایام ماه شریف شعبان (یا هر زمان دیگری)، و نیز روزه‌های واجب در ماه مبارک رمضان ندارد. کرونا، ویروسی است که "ریه" را درگیر می‌نماید، لذا ربطی به "خوردن و آشامیدن" ندارد؛ یعنی چنین نیست که کسی گمان کند «اگر روزه بگیرد، زودتر مبتلا می‌شود» و یا «اگر روزه نگیرد، شرایط ابتلا کمتر می‌شود»!

*- در مورد احکام، دقت نماییم که در هر موضوعی، یک قواعد (دستورات) کلی وجود دارد و یک فروعاتی که به موضوع (شاید برای هر فردی جداگانه) مربوط می‌گردد.

در احکام کلی، راجع به روزه‌های ماه  مبارک رمضان، روزه به یک عده واجب می‌شود و به یک عده‌ی دیگر حرام می‌شود؛ یعنی چنین نیست که فقط مجاز به افطار (روزه نگرفتن) باشند، بلکه اگر روزه بگیرند، مرتکب خلاف شده‌اند و روزه‌ی آنها  نیز باطل است و پس از رفع  مانع، باید قضای آن را به جا آوردند. مانند مسافر، یا بیماری که باید دارو مصرف نماید و یا بیماری که روزه برای او مضر است، و یا حتی کسی که احتمال جدی و عقلانی می‌دهد که روزه برای سلامتی او ضرر دارد.

این احکام، آنقدر دقیق است که حتی بیان شده،  اگر کسی نمی‌دانسته که روزه برای او ضرر داشته، یا اهمیت لازم به این موضوع را نداده، لذا روزه گرفته، اما بعد متوجه شده که روزه به او ضرر رسانده است، روزه‌اش باطل بوده و باید قضایش را به جای آورد.

فتاوا از امام خامنه‌ای:

●- «‌اگر از گفته پزشک متدیّن و امین اطمینان حاصل کنید که روزه برای چشم شما ضرر دارد و یا خوف ضرر داشته باشید، روزه گرفتن برای شما واجب نبوده و بلکه جایز هم نیست، و با خوف ضرر نیت روزه صحیح نیست و در صورت عدم خوف ضرر نیت روزه اشکال ندارد، ولی صحّت روزه متوقف بر این است که برای شما واقعاً ضرر نداشته باشد.»  

●- «اگر روزه برای چشمان شما ضرر دارد، واجب نیست روزه بگیرید، بلکه واجب است افطار کنید و اگر بیماری شما تا ماه رمضان آینده استمرار پیدا کرد، قضای روزه بر شما واجب نیست، ولی واجب است که عوض هر روز یک مدّ طعام به فقیر بدهید».

●- «ملاک تأثیر روزه در ایجاد بیماری یا تشدید آن و عدم قدرت بر روزه گرفتن تشخیص خود روزه دار نسبت به خودش است و اگر بداند روزه برای او ضرر دارد یا خوف ضرر داشته باشد و در عین حال بخواهد روزه بگیرد، روزه گرفتن برای وی حرام است».

[البته فتوای سایر مراجع محترم نیز همین است].

کرونا و روزه‌ی ماه مبارک رمضان

بنابراین، شرایط کرونایی و یا شرایط در شیوع هر ویروس دیگری، هیچ ربطی به روزه‌های مستحب و یا واجب ندارد، مگر آن که حواشی و جوانب آن، بر کسی مترتب شود. مثلاً کسی مبتلا شده و باید با تجویز پزشک، دارو مصرف نماید و یا مبتلا شده و روزه برای سلامتی او مضر تشخیص داده شود و ... .

استفتاء:

آیت الله العظمی سیستانی:

وجوب روزه ماه مبارک رمضان یک تکلیف فردی است، و هر کس شرایط وجوب روزه را دارا باشد با صرف نظر از وجوب یا عدم وجوب آن بر دیگران، موظف است روزه بگیرد    . 

بنابراین اگر مسلمانی وارد ماه رمضان آینده شود و ترس آن را داشته باشد که در صورت روزه گرفتن به بیماری کرونا مبتلا خواهد شد، هرچند تمام اقدامات پیشگیرانه و احتیاطی را مراعات کند، نسبت به هر روز که چنین ترسی وجود داشته باشد، وجوب روزه از او ساقط می‌گردد و بعدا باید قضا کند، ولی اگر بتواند با مراعات اقدامات احتیاطی احتمال ابتلا به بیماری را کاهش دهد تا آنجا که ازنظر عقلا دیگر چنین احتمالی مورد اعتنا نباشد، و لو به اینکه در خانه بماند و از اختلاط با دیگران در فاصله نزدیک پرهیز کند و از ماسک و دستکش استفاده کند و دست‌هایش را مکرراً ضدعفونی کند، و انجام این کارها او را در مشقت شدید و فوق‌العاده قرار ندهد، در این صورت وجوب روزه از او ساقط نمی‌گردد .

و اما اینکه گفته شد برخی از پزشکان جهت جلوگیری از کاهش آب بدن و خشکی گلو، نوشیدن مکرر آب در فاصله زمانی نزدیک به هم را توصیه می‌کنند، چراکه عارض شدن این دو امر احتمال ابتلا به ویروس کرونا را افزایش می‌دهد؛ این مطلب ـ بر فرض صحت ـ مانع از وجوب روزه نمی‌شود، مگر برای کسی که پس از رسیدن این مطلب به او بر خود بترسد که اگر روزه بگیرد به این بیماری مبتلا خواهد شد و راهی برای کاهش احتمال ابتلا وجود نداشته باشد به طوری که [عنوان] ترس از بیماری بر او صدق نکند ـ هرچند با ماندن در خانه و به کارگیری سایر اقدامات احتیاطی یادشده ـ و اما افراد دیگر باید روزه بگیرند. و چه بسا ممکن است شخص روزه‌دار پیش از سحر با مصرف سبزیجات و میوه‌های سرشار از آب ـ مانند خیار و هندوانه ـ کاهش آب بدنِ ناشی از روزه‌داری را جبران کند؛ همچنان که می‌تواند با جویدن آدامسِ بدون شکر از خشک شدن گلو جلوگیری کند ـ البته به شرط اینکه ذرات آدامس پس از جدا شدن وارد حلق نشود ـ چراکه جویدن آدامس باعث افزایش ترشح بزاق دهان می‌شود و بلعیدن بزاق دهان در حال روزه بلامانع است.

بنابراین افرادی که می‌توانند کار خود را در ماه رمضان رها کنند و در منزل باقی بمانند و از ابتلا به ویروس در امان باشند، وجوب روزه از آنان ساقط نمی‌شود؛ ولی افرادی که ـ بنا به هر دلیلی ـ نمی‌توانند کار خود را رها کنند اگر به واسطه نخوردن آب در فاصله‌های زمانی نزدیک در روز، ترس از ابتلا به کرونا داشته باشند و راه دیگری برای در امان بودن از آن نداشته باشند، روزه بر آنان واجب نیست، ولی با این وجود مجاز به روزه خواری درملأ عام هم نیستند. بدون شک روزه ماه رمضان یکی از مهم ترین فریضه‌های شرعی است و ترک آن بدون داشتن عذر واقعی جایز نیست، و هر شخص نسبت به وضعیت خود آگاه تر است که آیا عذر واقعی برای ترک روزه دارد یا خیر؟

خلاصه کلام اینکه وجوب روزه در ماه رمضان از کسی ساقط می‌شود که عذر شرعی داشته باشد، مانند بیمار و کسی که به خاطر نصیحت پزشک ـ مثلاً ـ بر خود بترسد که روزه گرفتن موجب ابتلایش به بیماری شود و اقدامات پیشگیرانه و احتیاطی که او را از ابتلا به بیماری ایمن سازند برایش میسّر نباشد، و در غیر این صورت باید این اقدامات را انجام دهد و مجاز به ترک روزه نیست.

والسلام علیکم و رحمة الله و برکاته (17/ شعبان/ 1441 هـ)

آیت الله العظمی شبیری زنجانی:

پرسش: با توجه به شیوع ویروس خطرناک کرونا و گفته های پزشکان مبنی بر تقویت بدن برای جلوگیری از اثر کردن ویروس، آیا در ماه رمضان امسال می شود روزه نگرفت؟

پاسخ: اگر بنا به گفته پزشکان متخصص، روزه گرفتن برای فردی، احتمال ابتلای او به این بیماری و آسیب دیدن وی را افزایش دهد، نباید روزه بگیرد و این مسأله در رساله عملیه هم آمده است. البته نباید مرتکب تظاهر به روزه خواری شده و به ماه مبارک بی احترامی کند.

همچنین اگر با تغییر شرایط؛ مثلاً با ماندن در منزل، تحرک کمتر، رعایت نکات بهداشتی و مصرف غذاها و نوشیدنی های تقویتی، بتواند احتمال متعارف ضرر را دفع کند و ایجاد چنین شرایطی موجب مشقت شدید نشود، باید چنین کند و روزه بگیرد.

مشارکت و هم افزایی‌ - پرسش و نشانی لینک پاسخ، جهت ارسال به دوستان در فضای مجازی

پرسش:

در این شرایط کرونایی، تکلیف روزه‌ در ماه مبارک رمضان چیست؟ / احکام کلی و موضوعی

پاسخ (نشانی لینک):

http://www.x-shobhe.com/shobhe/10272.html

 

پیوستن و پیگیری در پیام‌رسان‌ها:

  

  

      

کلمات کلیدی:  حقوقی و احکام   رمضان