امام خمینی رحمة الله علیه: 

... گاهی می‌بینی که به این واقعیات علم دارد؛ لیکن ایمان ندارد. مُرده شوی،‏ ‎ ‎‏از مُرده نمی‌ترسد؛ زیرا یقین دارد که مرده قدرت اذیت و آزار ندارد؛ آن‏‎ ‎‏وقت که زنده بود و روح در بدن داشت، کاری از او ساخته نبود چه رسد‏‎ ‎‏اکنون که قالب تهی کرده است؛ ولی آنان که از مُرده می‌ترسند برای این‏‎ ‎‏است که به این حقیقت ایمان ندارند. فقط علم دارند. به خدا و روز جزا‏‎ ‎‏عالمند؛ ولی یقین ندارند؛ از آنچه عقل درک کرده، قلب بی‌خبر است.

طبق‏‎ ‎‏برهان می‌دانند خدایی است و معاد و قیامتی در کار است؛ ولی همین‏ برهان عقلی ممکن است حجاب قلب شده، نگذارد نور ایمان بر قلب‏‎ ‎‏بتابد؛ تا خداوند متعال او را از ظلمات و تاریکی‌ها خارج کرده، به عالم نور‏‎ ‎‏و روشنایی وارد سازد: «‏‏الله ولیُّ الَّذینَ آمنوا یُخرِجُهُم مِنَ الظُّلُماتِ اِلَی النّور.» ‏‎[1] و‏‎ ‎‏آنکه خداوند تبارک و تعالی ولیّ او بوده و او را از ظلمات خارج ساخته‏‎ ‎‏است، دیگر مرتکب گناه نمی‌شود؛ غیبت نمی‌کند؛ تهمت نمی‌زند؛ به‏‎ ‎‏برادر ایمانی کینه و حسد نمی‌ورزد؛ و در قلب خویش احساس نورانیت‏‎ ‎‏کرده، به دنیا و مافیها ارج نمی‌دهد. چنانکه حضرت امیر (ع) فرمود: «اگر‏‎ ‎‏تمام دنیا و مافیها را به من بدهند که پوست جوی از دهان مورچه‌ای‏‎ ‎‏جابرانه و برخلاف عدالت بگیرم، هرگز نمی‌پذیرم»؛‏‎ ‎[2]  ولی بعضی از شماها‏‎ ‎‏همه چیز را پایمال می‌کنید؛ از بزرگان اسلام غیبت می‌نمایید. اگر دیگران‏‎ ‎‏نسبت به بقال و عطار سر کوچه بدگویی و غیبت می‌کنند اینان به علمای‏‎ ‎‏اسلام نسبت‌های ناروا داده، اهانت و جسارت می‌نمایند؛ زیرا ایمان، راسخ‏‎ ‎‏نشده و کیفر اعمال و کردار خود را باور ندارند.‏

و «عصمت» غیر از ایمان کامل نمی‌باشد؛ معنای عصمت انبیا و اولیا‏‎ ‎‏این نیست که مثلاً جبرئیل دست آنان را بگیرد؛ (البته اگر جبرئیل دست‏‎ ‎‏شمر را هم بگیرد؛ هرگز مرتکب گناه نمی‌شود)! بلکه عصمت، زاییده‌ی‏‎ ‎‏ایمان است.

اگر انسان به حق تعالی ایمان داشته باشد و با چشم قلب،‏‎ ‎‏خداوند متعال را مانند خورشید ببیند، امکان ندارد مرتکب گناه و‏‎ ‎‏معصیت گردد. چنانکه در مقابل یک مقتدر مسلح «عصمت» پدید می‌آید.‏‎ ‎‏این خوف از اعتقاد به حضور است که انسان را از وقوع در گناه حفظ‏‎ ‎‏می‌کند.

معصومین ـ علیهم السلام ـ بعد از خلقت از طینت پاک، بر اثر‏ ریاضت و کسب نورانیت و ملکات فاضله همواره خود را در محضر‏‎ ‎‏خداوند تعالی ـ که همه چیز را می‌داند و به همه‌ی امور احاطه دارد ـ‏‎ ‎‏مشاهده می‌کنند؛ و به معنای ‏‏لا اله الاّ الله  ‏‏ایمان داشته، باور دارند که غیر از‏‎ ‎‏خدا همه کس و همه چیز فانی بوده، در سرنوشت انسان نمی‌تواند نقش‏‎ ‎‏داشته باشد: ‏‏«کلّ شَی ءٍ هالِک اِلاّ وَجْهَه». ‏‎‏‎[3]

اگر انسان یقین کند و ایمان بیاورد که‏‎ ‎‏تمام عوالم ظاهر و باطن محضر ربوبی است و حق تعالی در همه جا‏‎ ‎‏حاضر و ناظر است، با حضور حق و نعمت حق امکان ندارد مرتکب گناه‏‎ ‎‏شود. انسان در مقابل یک بچه‌ی ممیز گناه نمی‌کند، کشف عورت‏‎ ‎‏نمی‌نماید، چطور شد که در مقابل حق تعالی و در محضر ربوبیت کشف‏‎ ‎‏عورات می‌کند! از هیچ جنایتی واهمه و مضایقه ندارد. برای این است که‏‎ ‎‏به حضور کودک ایمان دارد؛ ولی به محضر ربوبیت اگر علم داشته باشد،‏‎ ‎‏ایمان ندارد؛ بلکه بر اثر کثرت معاصی که قلب او تاریک و سیاه شده،‏‎ ‎‏اینگونه مسائل و حقایق را اصلاً نمی‌تواند بپذیرد؛ احتمال صحت و‏‎ ‎‏واقعیت آن را هم شاید نمی‌دهد!

واقعاً اگر انسان احتمال بدهد ـ لازم‏‎ ‎‏نیست یقین داشته باشد ـ که این خبرهایی که در قرآن کریم آمده، وعده‌ها،‏‎ ‎‏وعیدهایی که داده شده، راست است، در اعمال و کردار خود تجدید نظر‏‎ ‎‏نموده، اینطور افسار گسیخته و بی‌پروا پیش نمی‌تازد. شما اگر احتمال‏‎ ‎‏بدهید که در مسیری درنده‌ای وجود دارد و ممکن است اذیتی به شما‏‎ ‎‏برساند، یا شخص مسلحی ایستاده که شاید متعرض شما گردد، از پیمودن‏‎ ‎‏آن راه خودداری ورزیده توقف می‌کنید، و در مقام تحقیق و صحت و سقم‏‎ ‎‏آن برمی آیید.

آیا ممکن است کسی وجود جهنم و خلود در نار را احتمال‏‎ ‎‏دهد، مع الوصف مرتکب خلاف شود؟ آیا می‌توان گفت کسی خداوند‏‎ ‎‏متعال را حاضر و ناظر دانسته خود را در محضر ربوبی مشاهده کند و‏ ‏احتمال دهد که برای گفتار و کردار او جزایی باشد، حساب و عقابی باشد‏‎ ‎‏و در این دنیا هر کلمه‌ای که می‌گوید، هر قدمی که برمی دارد، هر عملی که‏‎ ‎‏مرتکب می‌شود، ثبت و ضبط گردیده، ملائکة الله که «رقیب» و «عتید»ند‏‎ ‏‎[4] ‎‏مراقب او هستند و تمام اقوال و اعمال او را ثبت می‌کنند، و در عین حال از‏‎ ‎‏ارتکاب اعمال خلاف باکی نداشته باشد؟ درد اینجاست که احتمال وقوع‏‎ ‎‏این حقایق هم داده نمی شود.

از راه و روش و کیفیت سلوک بعضی‌ها به‏‎ ‎‏دست می‌آید که احتمال وجود عالم ماورای طبیعت را نمی‌دهند. چون‏‎ ‎‏صرف احتمال کافی است که انسان را از خیلی امور ناشایسته باز دارد.‏

(کتاب جهاد اکبر – مبارزه با نفس، ص 36)

 

پاورقی:

1- خداوند سرپرست مؤمنان است؛ آنان را از تاریکیها بیرون آورد و در نور وارد سازد. (بقره / 257)

2- وَالله ِ لَوْ أُعْطِیتُ الأقالیمَ السَّبْعَةَ بِما تَحْتَ أَفْلاکِها عَلی أَنْ أَعْصِیَ الله فی نَمْلَةٍ أَسْلُبُها جلْب شَعیرَةٍ، ما فَعَلْتُهُ. نهج البلاغة؛ «خطبه 215».

3- جز وجه او همه چیز نابود شونده است. (قصص، 88)

4- ما یَلْفِظُ مِنْ قْولٍ إلاّ لَدَیْهِ رَقیبٌ عَتیدٌ. سخنی بر زبان نیاورد، مگر آنکه هماندم رقیب و عتید بر [ثبت] آن آماده‌اند. (ق، 18)

 

 

کلمات کلیدی:  رهبری   علم   معاد