x-shobhe: به نکات ذیل دقت فرمایید:

«إِنَّما وَلِيُّكُمُ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ الَّذينَ آمَنُوا الَّذينَ يُقيمُونَ الصَّلاةَ وَ يُؤْتُونَ الزَّكاةَ وَ هُمْ راكِعُونَ» (المائده - 55)

ترجمه: جز اين نيست كه ولى شما خداست و رسول او و آنان كه ايمان آورده‏اند، همان ايمان آورندگانى كه اقامه نماز و اداى زكات مى‏كنند در حالى كه در ركوع نمازند.

الف – در آیه‌ی مبارکه‌ی مورد بحث، سخن از جمعی از اولیاء به میان رفته است. «ولی» اول و منحصر، حق تعالی می‌باشد که با لفظ «الله» شناخته شده است. «ولی» دیگر در راستای ولایت الله، فرستاده و رسول اوست که او نیز با لفظ «رسوله» شناخته شده است و سپس در راستای ولایت خدا و رسول (ص)، ولایت «والذین امنوا ... – کسانی که ایمان آوردند»، نه یک نفر، مورد بحث قرار گرفته است.

ب – حال سؤال ایجاد می‌شود که آیا همه‌ی کسانی که ایمان آورده‌اند، «ولی» هستند؟ اینجاست که «حصر»ها برای معرفی صورت می‌پذیرد. مثلاً در آیه‌ی مبارکه‌ی ذیل، مؤمنین نسبت به ولایت بر یک‌دیگر به دو قسمت تقسیم می‌شوند:

«إِنَّ الَّذينَ آمَنُوا وَ هاجَرُوا وَ جاهَدُوا بِأَمْوالِهِمْ وَ أَنْفُسِهِمْ في‏ سَبيلِ اللَّهِ وَ الَّذينَ آوَوْا وَ نَصَرُوا أُولئِكَ بَعْضُهُمْ أَوْلِياءُ بَعْضٍ وَ الَّذينَ آمَنُوا وَ لَمْ يُهاجِرُوا ما لَكُمْ مِنْ وَلايَتِهِمْ مِنْ شَيْ‏ءٍ حَتَّى يُهاجِرُوا وَ إِنِ اسْتَنْصَرُوكُمْ فِي الدِّينِ فَعَلَيْكُمُ النَّصْرُ إِلاَّ عَلى‏ قَوْمٍ بَيْنَكُمْ وَ بَيْنَهُمْ ميثاقٌ وَ اللَّهُ بِما تَعْمَلُونَ بَصيرٌ» (الأنفال - 72)

ترجمه: كسانى كه ايمان آورده و در راه خدا مهاجرت نموده و با اموال و جان‌هاى خود جهاد كردند و كسانى كه (مهاجرين را) جاى دادند و يارى كردند آنان بعضي‌شان اولياى بعضى ديگرند (اولياى يكديگرند) و كسانى كه ايمان آوردند (ولى) مهاجرت نكردند هیچ‌گونه ولایتی (تعهد و مسئولیتی) نسبت به آنان ندارید تا آن كه مهاجرت كنند (ولى اين مقدار ولايت هست كه) اگر از شما در راه دين نصرت بخواهند شما بايد ياريشان كنيد مگر اين كه بخواهند با قومى بجنگند كه ميان شما و آن قوم پيمانى باشد و خداوند به آن چه مى‏كنيد بيناست.‏

و در آیه‌ی مطروحه نیز حصر «الَّذينَ يُقيمُونَ الصَّلاةَ وَ يُؤْتُونَ الزَّكاةَ وَ هُمْ راكِعُونَ» صورت پذیرفته است که به سند شیعه و سنی مصداقش وجود مبارک حضرت امیرالمؤمنین (ع) می‌باشد.

ج – هر چند مصداق و حصر آیه وجود مبارک ایشان است، اما آیه‌ی مبارکه مطلق ایشان نمی‌باشد، بلکه شأن نزول آیه وجود مبارک ایشان است. چنان چه آیات بسیار دیگری شأن نزول دارد که شأن آنها مطلق آن آیات قلمداد نمی‌گردند. لذا کسی هم تا کنون (از شیعه و سنی) مدعی نشده است که آیه‌‌ی « إِنَّما وَلِيُّكُمُ اللَّهُ وَ...»  منحصراً در مورد ایشان و مطلق ایشان نازل گردیده است. بلکه آیه نسبت به اولیای الهی عمومیت دارد و نفر اول آنها با حصر و مشخصه‌ی یک فعل (کسی که نماز خواند و در حال رکوع زکات داد) معلوم گردیده است.

پس در همین آیه مشخص گردید که اولاً جمعی از مؤمنین «ولی» دیگر مؤمنین هستند – نه فقط یک نفر از آنها و ثانیاً اگر چه نام اعضای این جمع بیان نشده، اما نفر اولشان مشخص گردیده است.

د – همان طور که اشاره داشتید، اثبات «ولایت» گروهی از مؤمنین نسبت به دیگران از قرآن کریم، منحصر به این یک آیه نیست. واژه‌هایی چون: اولیاء – اولی‌الامر – ائمه و ... دال بر ولایت و امامت چند نفر است و نه فقط یک نفر.

وقتی قرآن کریم می‌فرماید:

«يَوْمَ نَدْعُوا كُلَّ أُناسٍ بِإِمامِهِم‏ - [به ياد آوريد] روزى را كه هر گروهى را با امامانشان بخوانيم...» (الإسراء – 17)

« وَ كُلَّ شَيْ‏ءٍ أَحْصَيْناهُ في‏ إِمامٍ مُبين‏ - همه چیز (از اعمال و آثار آنها) را در امامی آشکار احصاء می‌کنیم (یا ثبت و به شمار می‌آوریم)» (یس – 12)

« وَ جَعَلْناهُمْ أَئِمَّةً يَهْدُونَ بِأَمْرِنا ... – و آنها را امامانی قرار دادیم که به امر ما هدایت می‌کنند ...» (الأنبیاء – 73)

... و سایر آیات مربوط به ولایت و امامت، معلوم است باید برای همیشه اولیاء و امامانی باشند.

ﻫ – اگر در خصوص ولایت اهل بیت (ع) در قرآن کریم هیچ آیه‌ی وجود نداشته باشد، مگر آیات ذیل:

«وَ أَطِيعُواْ اللَّهَ وَ الرَّسُولَ لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ» (آل عمران - 132)

ترجمه: و اطاعت کنید از الله و رسول باشد که مورد رحمت واقع شوید.

«وَ أَطيعُوا اللَّهَ وَ أَطيعُوا الرَّسُولَ وَ احْذَرُوا فَإِنْ تَوَلَّيْتُمْ فَاعْلَمُوا أَنَّما عَلى‏ رَسُولِنَا الْبَلاغُ الْمُبينُ» (المائده - 92)

ترجمه: و اطاعت خدا و اطاعت پيامبر كنيد و (از مخالفت فرمان او) بترسيد، و اگر روى برگردانيد (و مخالفت نماييد مستحقّ مجازات خواهيد بود) و بدانيد بر پيامبر ما جز ابلاغ آشكار چيزى ديگرى نيست (و اين وظيفه را در برابر شما انجام داده است).

«يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا أَطيعُوا اللَّهَ وَ أَطيعُوا الرَّسُولَ وَ أُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ فَإِنْ تَنازَعْتُمْ في‏ شَيْ‏ءٍ فَرُدُّوهُ إِلَى اللَّهِ وَ الرَّسُولِ إِنْ كُنْتُمْ تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَ الْيَوْمِ الْآخِرِ ذلِكَ خَيْرٌ وَ أَحْسَنُ تَأْويلاً» (النساء -59)

ترجمه: اى كسانى كه ايمان آورده‏ايد اطاعت كنيد خدا را و اطاعت كنيد پيامبر خدا و صاحبان امر را و هر گاه در چيزى نزاع كرديد آن را به خدا و پيامبر ارجاع دهيد، اگر ايمان به خدا و روز رستاخيز داريد، اين براى شما بهتر و عاقبت و پايانش نيكوتر است.

و اگر رسول اکرم (ص) نیز در رابطه با معرفی اولیای الهی و جانشینان خود هیچ فرمایشی به جز خطبه‌ی غدیر خم (به سند شیعه و سنی) نداشته باشند، برای اثبات ولایت اهل بیت (ع) از طریق قرآن کریم کافی است.

چرا که خداوند کریم در قرآن فرموده است که از رسولش (ص) اطاعت کنیم و در آیه ولایت نیز قید و تأکید نموده است که در صورت بروز اختلاف به او رجوع کرده و تأویل آیات را نیز از او جویا شویم و ایشان (ص) نیز در خطبه‌ی غدیر خم ولات امر و ائمه معصومین (ع) را از اول تا به آخر معرفی نموده‌اند.

 

کلمات کلیدی:  اعتقادی   ولایت (امام علی)