ایکس – شبهه: ابتدا دقت کنیم که در این عالم خلقت، هیچ چیزی با عدل الهی در تضاد نیست. عدل یعنی «قرار دادن هر چیزی در جای خودش» و عالم هستی، تجلی علم و حکمت الهی است.

خداوند متعال برای هدایت ما نشانه‌هایی قرارداده است، برخی از این نشانه‌ها را به قلم صُنع (صنعت، خلقت) نوشته و برخی دیگر را به قلم وحی نوشته و بر انبیایش نازل نموده است تا او را بهتر بشناسیم. پس قطعاً در قرآن کریم آیه‌ای یافت نمی‌شود که دلیلی متناقض بر علم، حکمت و عدل الهی باشد. از این رو خوب است که ذهن کار کند، برایش پرسش ایجاد شود که مثلاً این موضوع چگونه می‌شود و یا تعریف و توضیح‌اش چیست؟ اما این که ذهن سریع هر سؤالی در مقابل علم خدا، حکمت خدا، رحمت خدا، عدل خدا و ... قرار دهد و بخواهد به آیات قرآن برای رد خدا استدلال کند، درست نیست و جای تأمل دارد.

یک موقع اصلاً کسی خدا را قبول ندارد و یا نمی‌شناسد، قرآن کریم را به عنوان کلام وحی قبول ندارد؛ آن یک امر دیگری است و باید در موضوعات دیگری مورد بحث قرار گیرد، اما کسی که خدا را قبول دارد، پس می‌داند که ظلم به حق تعالی راه ندارد و هم چنین کسی که قرآن را قبول دارد که بدان استناد می‌نماید، باید مطمئن باشد که قرآن کلام خداست و نباید آیات آن را ضد خود او مورد استفاده قرار دهد. این سوء استفاده است. پس، پاسخ «آیا با عدل خدا منافات و ضدیت ندارد»، همیشه منفی خواهد بود.

الف - آیه مورد بحث و ترجمه آن به شرح ذیل است:

«خَتَمَ اللّهُ عَلَى قُلُوبِهمْ وَعَلَى سَمْعِهِمْ وَعَلَى أَبْصَارِهِمْ غِشَاوَةٌ وَلَهُمْ عَذَابٌ عظِيمٌ» (البقره، 7)

ترجمه: خداوند بر دل‏ها و بر گوش‏هاى آنان مهر (شقاوت) نهاده، و بر ديدگانشان پرده‏اى (از غفلت) است و عذابى بزرگ خواهند داشت.

و البته آیات بسیاری در این معنا وجود دارد، مانند:

«وَجَعَلْنَا عَلَى قُلُوبِهِمْ أَكِنَّةً أَن يَفْقَهُوهُ وَفِي آذَانِهِمْ وَقْرًا وَإِذَا ذَكَرْتَ رَبَّكَ فِي الْقُرْآنِ وَحْدَهُ وَلَّوْاْ عَلَى أَدْبَارِهِمْ نُفُورًا» (الإسراء،46)

ترجمه: و (به مجازات كفرشان) بر دل‏هاى آنها پوشش‏هايى (از غرور و حبّ جاه و مال) قرار داده‏ايم كه مبادا آن را بفهمند و در گوش‏هايشان سنگينى (قرار داده‏ايم)، و چون پروردگارت را در قرآن به يگانگى ياد كنى در حال تنفر پشت مى‏كنند.

در قرآن کریم آیات بسیاری نیز در نقطه مقابل قرار داد که می‌فرمایید، شرح صدر برای فهم اسلام می‌دهیم، حفظ می‌کنیم، هدایت می‌کنیم، راه خروج را نشان می‌دهیم، در صورت تقوا «فرقان» می‌دهیم که حق و باطل را تمیز دهند و ... .

ب – اما نه اختیار از گروه اول سلب می‌گردد و نه از گروه دوم و این پرده یا آن هدایت، هیچ کدام جبری نیست. این انسان است که خود را در این میدان یا در آن شرایط قرار می‌دهد.

به عنوان مثال: اگر بیان شد «اگر کسی در آب فرو رود، دیگر صدای بیرون را نخواهد شنید» و یا «اگر چشمش را ببندد، دیگر چیزی را نخواهد دید»، دلیل نمی‌شود که نتواند از آب بیرون بیاید و یا نتواند چشمش را باز کند. و هم چنین اگر ببان شد که به کلیه حاضرین در این جلسه امتیاز داده می‌شود، دلیل نیست که کسی نتواند از آن جلسه خارج شود.

قانون خدا این است که قلب کافر شقی می‌شود و قلب شقی فهم نمی‌کند. این قانون خلقت است، لذا می‌فرماید: قلب‌شان را مُهر می‌کنیم. اما معنایش این نیست که باب بازگشت (توبه) را نیز می‌بندیم. بلکه این بیان فعل آن فرد یا افراد است، نه بیان آینده‌ی آنها.

لذا انسان تا هنگامی که به حالت احتضار نرسیده است و مرگ را با چشم ندیده است، قابل بازگشت است و خداوند کریم نیز توبه پذیر می‌باشد. پس به محض این که بازگشت، قلب و چشم و گوشش باز می‌شود و فهم می‌کند.

 

کلمات کلیدی:  اعتقادی