«ایکس - شبهه»: قبل از بیان هر حدیث یا روایتی در این زمینه، دقت شود که همیشه «دشمن شناسی» گام اول است و تا به «لا إله» عمل نگردد، «الا الله» محقق نمی‌گردد. لذا ابتدا دقت کنیم که این تلاش گسترده‌ی سایبری برای وارد نمودن خدشه به مسئله «عصمت» برای چیست و چه فایده‌ای می‌تواند برای آنها در بر داشته باشد؟

بدیهی است که حمله به «عصمت» قدم اول است. همین که مخاطب قبول کرد [معصوم نیز ممکن از خطا کند]، مرحله‌ی دوم حمله که عملیات نهایی است آغاز می‌شود و خواهند گفت: «هر بیانی ممکن است ناشی از خطای آنها باشد و معلوم نیست که وحی، حق و درست باشد»! لذا کل دین می‌شود یک مقوله‌ی «مشکوک» و چنین دینی قابل پیروی نخواهد بود.

اینک به نکات ذیل توجه و تأمل کافی شود:

الف – حتی اگر هیچ حدیث یا روایتی از معصوم دال بر بری بودن آنها از خطا و اشتباه عمدی یا سهوی وجود نداشته باشد، عقل حکم می‌کند که یا اساساً خدایی نیست [که هست] و یا اگر هست و هدایت می‌کند، باید کسانی را هادی بشر قرار دهد که از خطا و اشتباه مصون هستند. و الا نه تنها آنها خطا کرده و جامعه‌ی بشری به خطا رفته و هدایت محقق نمی‌گردد، بلکه اساساً به هیچ قول و فعلی نیز نمی‌توان اعتماد نمود، چرا که احتمال خطا یا اشتباه به آن وارد است و همین «احتمال»، اعتماد لازم برای باور و گرویدن را از بین می‌برد. لذا به فرض که روایتی بیان گردد، کسی که «عصمت» را قبول ندارد، می‌تواند بگوید: معصوم [العیاذ بالله] در این گفتار خطا کرده است. پس حتماً فرستادگان خدا برای ابلاغ دین او و نشان دادن صراط او و هدایت بشر و بشریت، معصوم هستند.

ب – عصمت به معنای (مورد حفاظت نگاه داشته شدن) و بالتبع دور بودن از هر گونه خطا و اشتباه عمدی یا سهوی، فراموشی و یا حتی ابتلا به بیماری‌هایی چون آلزایمر یا تب شدید که موجب فراموشی، خطای تطبیق و مصداق، بیان هذیان و ... می‌شود، نشأت یافته از علم و ایمان (بینش و دانش) معصوم است. و اگر عصمت صادق نباشد، هر کسی در مقابل هر سخنی مانند خلیفه‌ی دوم می‌گفت: «تب دارد و هذیان می‌گوید» یا می‌گوید: خطا کرد – فراموش کرد و ... .

فهم عصمت مسئله‌ی غامضی نیست، چرا که حد نسبی یا موردی آن در افراد دیگر نیز وجود دارد و حد کامل آن در انسان کامل. مثل کسی که بگوید: من چون به مضرات نوشیدنی الکلی علم دارم، هرگز آن را ننوشیده‌ام و یا تا کنون دروغ نگفته‌ام ... و در این مورد عصمت دارم. لذا یکی از مراحل عصمت، که دوری از گناه یا همان «عصمت از گناه» است، برای دیگران نیز میسر است، چرا که خداوند امر فرمود که گناه نکنید و او به چیزی که انسان نتواند آن را انجام دهد، امر و نهی نمی‌نماید.

ج – بهترین دلیل قبل از هر حدیث و روایتی برای اثبات عصمت، همان آیه‌ی مبارکه‌ی تطهیر است که می‌فرماید: (البته آیات استدلالی فراوان دیگری نیز وجود دارد)

« ... وَ أَطِعْنَ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ إِنَّما يُريدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَ يُطَهِّرَكُمْ تَطْهيراً» (الأحزاب - 33)

ترجمه: ... و خدا و رسولش را اطاعت كنيد، به درستی که خداوند اراده کرده است كه پليدى را از شما اهل بيت ببرد، و آن طور كه خود مى‏داند پاكتان كند.

دقت شود که اراده‌ی حق تعالی به پاک کردن از هر گونه پلیدی‌ها و ناپاکی‌ها تعلق گرفته است که «معصیت، خطا و اشتباه، هذیان، افترا، فریب، رهنمود غلط به عمد یا سهو و ...» از جمله آنان است. لذا خداوند تأکید بر اطاعت از آنان را به همین دلیل مصون بودنشان از خطا و اشتباه صادر می‌نماید.

د: و  اما دو نمونه از احادیث و روایات:

«عن الرضا(ع): …الإمام أمین اللّه فی خلقه و‌حجته علی عباده و‌خلیفته فی بلاده و‌الدّاعی إلی اللّه و‌الذّابّ عن حرم اللّه، الإمام المطهّر من الذّنوب، و‌المبرّا عن العیوب، المخصوص بالعلم، الموسوم بالحلم، و‌نظام الدین و… و‌إنّ العبد إذا اختاره اللّه عزّوجل لامور عباده شرح صدره لذلک، و‌أودع قلبه ینابیع الحکمة، ألهمه العلم الهاماً فلم یعی بعده بجواب و‌لا یحیر فیه عن الصّواب فهو معصوم مؤیّد موفق مسدّد، قد آمن من الخطایا و‌الزلل و‌العثار، یخصّه اللّه بذلک لیکون حجته [البالغة] علی عباده و‌شاهده علی خلقه…»

ترجمه: حضرت رضا(ع) فرمود: امام امین خداوند در خلق او و حجت او بر بندگانش و خلیفه‌ی او در سرزمین‌هایش می‌باشد. و دعوت کننده به سوی خدا، و مدافع از حریم‌های الهی است. امام از گناه پاک، و از عیب‌ها مبرا بوده، علم (حقیقی) ویژه‌ی او است. بردباری و نظم دین به نام او می‌باشد… . (طبرسی، مجمع البیان، 9 و 10/412)

دقت شود که در روایات و احادیث، حتی به غیر از 14 معصوم نیز لقب «معصوم» اعطا شده است. چنان حضرت امام رضا علیه‌السلام می‌فرمایند:

«مَنْ زَارَ الْمَعصُومَةَ بِقُمْ کَمَنْ زَارَنى» - هرکس معصومه را در قم زیارت کند،مانند کسى است که مرا زیارت کرده است.

در مورد «عصمت از گناه و خطا»، ائمه‌ی اطهار (ع) حتی مؤمن را مبری از آن می‌دانند، چه رسد به مقام اهل بیت (ع). چنان امام حسین علیه‌السلام می‌فرمایند:

امام حسین (ع) : بپرهیز از اینکه کاری انجام دهی که مجبور شوی عذر خواهی کنی از آن ، زیرا مومن خطا نمی کند تا معذرت بخواهد ، اما منافق پیوسته هر روز خطا میکند و معذرت میخواهد. (بحارالانوار جلد 17 و جلد 2 صفحه 112)

کلمات کلیدی:  اعتقادی