پایگاه پاسخگویی به سؤالات و شبهات (ایکس - شبهه):

ما نمی‌دانیم که آنان چنین گفته‌اند یا خیر؟ اما هر کسی که چنین بگوید، جهل (نادانی و بی‌خردی) و نیز حرص، بغض، عقده، کینه، لجاج و عناد خود را بروز داده است که نه ربطی به ماه مبارک رمضان و روزه دارد، و نه به فلسفه!

*- اگر چه حتی طلاب پایه نیز آشنایی و حتی تسلطی خوبی به مباحث فلسفی دارند؛ اما فرض کنیم که طلبه‌ای، زیاد از فلسفه نمی‌داند، شما چه حرص و عقده‌ای دارید که می‌گویید: «بروید با آنها بحث فلسفی کنید؟!»، مثل این است که بگویند: «استاد ریاضیات شما، چیز زیادی از تاریخ، یا ادبیات، یا علوم پزشکی نمی‌داند، پس در این موضوعات با او بحث کنید!»

*- بی‌تردید، گویندگان چنین سخنان سبکی، اصلاً خودشان نمی‌دانند که «فلسفه» یعنی چه، چیست و از چه بحث می‌کند؟ اگر می‌دانستند، نمی‌گفتند: «فلسفۀ روزه»، بلکه می‌گفتند: «حکمت روزه».

*- بنابراین، پاسخ ایفادی در جواب این دسته از افراد بی‌سواد و عُقده‌ای نیست، بلکه فقط جهت ارتقای سطح دانش و بینش مخاطبان گرامی می‌باشد.

نگاه مادی به عبادات

شاهدیم که بسیاری تلاش می‌کنند تا حکمت و فایدۀ عبادات را در آثار مادی آن بیان دارند تا به عبادات نیز با «جهان‌بینی مادی» نگاه شود و حکمت آنها، صرفاً فواید مادی و بدنی دانسته شود، تا هر گونه ارتباط بین «معبود و عابد» قطع شود! به عنوان مثال می‌گویند: «حکمت سجده در نماز، قرار دادن چاکراهای بدن روی زمین است - یا حکمت روزه، تصفیه عروق و روده‌ها می‌باشد و ...»! حال آیا آن جانباز یا معلولی که روی ویلچر نشسته و یا حتی ده‌ها سال است که به پشت خوابیده، نماز نمی‌خواند؟! و یا آن که برای عذر شرعی روزه نمی‌گیرد، وارد ماه مبارک رمضان نمی‌شود و از برکاتش بهره‌مند نمی‌گردد؟!

پس، هر چند که تمامی احکام الهی، هم فایدۀ معنوی دارند و هم فایدۀ طبیعی، اما حکمت اصلی، همان عبادت و اطاعت می‌باشد. در غیر از نماز نیز می‌شود نقاطی از بدن را به زمین متصل نمود و یا در ماه‌های دیگر رژیم گرفت!

حکمت‌های روزه

حکمت‌های احکام الهی را نمی‌توان برشمرد، چرا که هیچ کدام یک یا چند حکمت ندارند؛ اما می‌توان به چند مورد و آن هم مختصر اشاره نمود.

1- اصلی‌ترین و مؤثرترین «حکمت تمامی عبادات» و از جمله «روزه در ماه مبارک رمضان - برای کسانی که عذر شرعی ندارند»، همان بندگی و اطاعت از فرامین الهی می‌باشد؛ چنان که همگان، به قصد «قُربَةً اِلی الله» نماز خود را اقامه می‌کنند و یا روزه می‌گیرند، نه برای حکمت‌هایش!

واجبات و محرمات الهی، برای همگان واجب و حرام می‌باشند، خواه رسول اکرم و اهل بیت ایشان علیهم السلام باشند، و یا مردمان عوام و حتی بی‌سواد! چرا که همگان به حکم عقل فطری خود می‌دانند که اطاعت حق تعالی واجب است و او نیز هیچ حکمِ بدون دلیل، حکمت و غیر مفیدی صادر ننموده است.

2- رسیدن به هر هدفی، نقشۀ راه، برنامه و البته معلم، مربی، راهنما و الگو می‌خواهد. حال چه کسی می‌تواند و باید، نقشۀ راه و برنامۀ رسیدن به رشد، کمال، تقوا، سعادت ابدی و قُرب الهی را بدهد؟! خودش، یا امریکا، انگلیس، سایر گمراهان و یا هوای نفس؟!

پس او، ماه مبارک رمضان و روزه در این ماه را، نقشه، برنامه و اردوی آدم شدن قرار داد.

3- حکمت دیگر روزه در ماه مبارک رمضان، این است که مسلمانان در این ماه مبارک، دیگر فقط بندگان خداوند منّان نمی‌باشند، بلکه چه به حکم او روزه بگیرند و چه به حکم او روزه نگیرند، همه در این «ضیافت الله» میهمان می‌گردند؛ لذا با آنان همچون میهمان گرامی، رفتار کریمانه می‌شود. گناهان که همه راه رشد را بسته‌اند، بخشوده می‌شوند - دعاها مستجاب می‌گردند - هر نفسی تسبیح محسوب می‌گردد - خواب، عبادت به حساب می‌آید - در تلاوت هر یک آیه از قرآن مجید، اجر (ثواب) ختم قرآن مجید لحاظ می‌شود و ...، چرا که میهمان هستند و میهماندار، خداوند کریم می‌باشد.

بنابراین، ماه مبارک رمضان، یک دانشگاه بزرگ کسب معارف و یک اردوگاه بزرگ آدم‌سازی می‌باشد که باید «قدر» آن را دانست و از این فرصت استثنایی، نهایت بهره را بُرد و هر کسی که غفلت بورزد، خودش دچار ضرر و زیان (خسران) می‌گردد.

4- از حکمت‌های دیگر، فراگیری و تمرین سبک زندگی عبادانه، متقیانه و معادگرایانه می‌باشد. یاد می‌گیریم و تمرین می‌کنیم که چگونه باید «هواهای نفسانی» را به کنترل خود در آوریم و خود نیز از «منیّت» عبور کنیم و طبق امر او عمل نماییم.

در ماه مبارک رمضان، حتی بسیاری از حلال‌ها در زمان‌های دیگر [مانند: خوردن، آشامیدن، جماع، سر زیر آب بردن و ...]، طی ساعات روز حرام می‌شود. یعنی اگر «نفس امّاره» که درخواست نمی‌کند، بلکه بسیار آمرانه فشار می‌آورد، پیام داد که گرسنه یا تشنه‌ام؛ به او می‌گویی: «خداوند امر نموده که اکنون به تو خوردنی یا نوشیدنی نرسانم تا زمانش (افطار) برسد». این کنترل و مدیریت بدن، طبق فرامین الهی، بسیار عظیم، لازم و مؤثر می‌باشد.

5- از حکمت‌های دیگر، یاد «معاد» می‌باشد، به ویژه در هنگام گرسنگی و تشنگی. ما اخباری را از معاد می‌خوانیم، اما درک درستی از حقایق آن نخواهیم داشت، مگر آن که حداقل‌هایی را در دنیا ببینیم و بیازماییم.

6- از حکمت‌های دیگر، توجه بیشتر به گرسنگان، تشنگان، درماندگان، مستضعفان و یتیمان می‌باشد. ممکن است که کسی در طول سال نیز به یاد آنها بیفتد و کمکی هم بکند؛ و برخی گمان دارد که این رسیدگی آنها، مستحب است و ثواب دارد، در حالی که همه از واجبات می‌باشند؛ اما حال آنان را درک نخواهیم کرد، مگر این که خودمان نیز گرسنه، تشنه و درمانده شویم.

7- استفغار و توبه، همیشه لازم و واجب می‌باشد، اما در ماه مبارک رمضان، قبولش تضمین شده است، پس مسلمان با امید بیشتری استغفار و توبه می‌نماید؛ اما مهم‌تر از آن، حال «وَرَع» از محرمات می‌باشد که پیامبر اکرم صلوات الله علیه فرمود: «افضل اعمال در ماه مبارک رمضان می‌باشد».

«وَرَع» یعنی: نه تنها تقوا داشته باشی، واجبات را به انجام رسانی و از محرمات دوری گزینی؛ بلکه حتی از «شبهه» نیز پرهیز نمایی و اصلاً به عرصۀ گناه یا آن چه شبهه‌ناک است و بیم گناه، ضرر و خسرانش می‌رود، نزدیک نگردی.

8- مهم‌تر از همه، قرار گرفتن «شب‌های قدر - شب‌های نزول قرآن کریم» در این ماه می‌باشد. «قدر» یعنی «اندازه» و تمامی اندازه‌ها، در این شب‌ها مقدر می‌گردد؛ پس خوشا به حال کسی که در این ماه و این شب‌های عزیز، میهمان خداوند منّان می‌شود و خداوند سبحان، برای او بهترین‌ها را مقدر می‌نماید.

و البته حکمت‌های دیگری نیز وجود دارد که در احادیث و روایات به آنها تصریح شده و عقل سلیم همه را درمی یابد و تصدیق می‌کند.

احادیث:

پیامبر اکرم صلوات الله علیه و آله:

«الصّوم جَنَّة مِنَ النّار» (الکافی، ج 4 ص 162)

- روزه سپر آتش (جهنم) است. 

«لِکلِّ شَییءٍ زَکاةٌ و زَکاةُ الاَبدانِ الصّیام» (الکافی، ج 4، ص 62)

- برای هر چیزی زکاتی است و زکات بدنها روزه است.

امیرالمؤمنین، امام علی علیه السلام:

«أَلصِّيامُ اِجْتِنابُ الْمَحارِمِ كَما يَمْتَنِعُ الرَّجُلُ مِنَ الطَّعامِ وَ الشَّرابِ» (بحار، ج 93، ص 249)

- روزه، پرهیز از حرام‌هاست؛ همچنانكه شخص از خوردنى و نوشيدنى پرهيز مى‌كند.

حضرت امام صادق علیه السلام:

«إِذَا صُمْتَ فَلْيَصُمْ سَمْعُكَ وَ بَصَرُكَ وَ شَعْرُكَ وَ جِلْدُكَ» (من لا یحضره الفقیه، ج2، ص 436)

- چون روزه گرفتى پس می‌بايد گوش تو و چشمت، و مويت، و پوستت روزه بدارد.

 

مشارکت و هم‌افزایی - پرسش و نشانی پیوند پاسخ، جهت ارسال و انتشار توسط شما؛ متشکریم.

پرسش:

می‌گویند: «آقایان سروش و کدیور، به دوستانشان توصیه کرده‌اند که بروید با آخوندها، دربارۀ فلسفۀ روزه - از بُعد فلسفی بحث کنید، چون فلسفه نمی‌دانند!» پاسخ شما چیست؟

پاسخ (نشانی پیوند):

https://www.x-shobhe.com/Ramadan/12488.html 

  

کلمات کلیدی:  گوناگون   رمضان   سروش