پایگاه پاسخگویی به سؤالات و شبهات (ایکس - شبهه):

1- آیا کسی که به خداوند سبحان و معادش، اندک شناخت و باوری دارد، حاضر است به خاطر کمی توانگری در دنیا، به کفر و شرک روی آورد؟!

2- آیا انسان عاقل و بصیر، در دنیایی که خودش ناتوان و فانی است و از دنیایی که توانش از غیر خودش است، «توانگری» را آرزو و مطالبه می‌نماید؟!

توانگری 

مهم است که مقصود از «توانگری» چیست؟ تفاوت بسیاری وجود دارد بین کسی که می‌خواهد از توان بدنی بیشتری برخوردار باشد - با کسی که می‌خواهد از توان مالی بیشتری برخوردار باشد - با کسی که می‌خواهد توان علمی بیشتری داشته باشد و با کسی که می‌خواهد در ایمان، تقوا، بصیرت و صبر (استفامت)، توانگر باشد. بدیهی است که راه‌کارها و بایدها و نبایدهای هر کدام، متفاوت می‌باشد.

روانشناسی غربی

دربارۀ کتاب‌های انسان‌شناسی، اخلاق شناسی و روانشناسی غربی، نه می‌توان گفت که هر آن چه آنها نوشته‌اند، فقط به این دلیل که غربی هستند، درست می‌باشند و نه می‌توان گفت که تماماً نادرست می‌باشند؛ بلکه آن چه از مرحلۀ نظریه و گمان عبور کرده و به اثبات علمی رسیده، درست است و آن چه هنوز به اثبات علمی نرسیده و در حدّ گمان (نظریه) متوقف شده، قابل مطالعه هست، اما ارزش باور و تبعیت ندارد:

«وَمَا لَهُمْ بِهِ مِنْ عِلْمٍ إِنْ يَتَّبِعُونَ إِلَّا الظَّنَّ وَإِنَّ الظَّنَّ لَا يُغْنِي مِنَ الْحَقِّ شَيْئًا» (النّجم، 28)

- آنها هرگز به اين سخن يقين علمی ندارند، تنها از ظن و گمان بی‌پايه پيروی می‏نمايند، با اينكه گمان هرگز انسان را بی‌نياز از حق نمی‌گرداند.

فرض کنید که برخی از دانشمندان غربی یا شرقی بگویند: «به نظر ما، عالم هستی، آفریننده‌ای حیّ، علیم، حکیم و قادر ندارد و این عالم، با عظمت و با این پیچیدگی‌هایش، خود به خود و از هیچ به وجود آمده‌اند؟!» بدیهی است که می‌توان گفت: «این نیز یک نظریه است و جا دارد که به لحاظ عقلی و علمی بررسی نماییم که آیا می‌تواند چنین باشد یا حتی احتمالش می‌رود یا خیر؟» - اما تا به اثبات نرسد، قابل قبول و پیروی نمی‌باشد.

*- «روان» در دیدگاه کسانی که توحید، معاد، خالقیت و ربوبیت را قبول ندارند و معتقدند هر چه هست مادی است و به غیر از ماده چیزی نیست، یعنی چه؟!

*- آنان که می‌گویند: «انسان نیز نوعی حیوان است - حیوان راست قامت است - حیوان ناطق است - حیوان با شعور بیشتر است - حیوان با توان ابزارسازی است ...» و خلاصه تعریفی برای انسان جز «حیوان» ندارند، انسان را چگونه «روانشناسی» می‌کنند و چه راه‌کارهایی می‌دهند؟!

روانشناسی اسلامی

اگر چه سلطۀ نظامات اسکتباری کفر و شرک از یک سو و غفلت مسلمانان از سوی دیگر، سبب گردیده تا «روانشاسی اسلامی»، اصلاً مطرح نشود و برخی گمان نمایند که در معارف و علوم اسلامی، توجهی به این مهم نشده است؛ اما نه تنها در قرآن مجید و احادیث اهل عصمت علیهم السلام به تمامی حالات روحی، روانی و مادی انسان اشاره شده، بلکه دانشمندان مسلمان بسیاری از قرون گذشته تا کنون، کتاب‌های مفصلی در این مقوله تألیف نموده‌اند. در قرآن مجید فرمود:

«لَقَدْ أَنْزَلْنَا إِلَيْكُمْ كِتَابًا فِيهِ ذِكْرُكُمْ أَفَلَا تَعْقِلُونَ» (الأنبیاء، 10)

- در حقيقت ما كتابى به سوى شما نازل كرديم كه ياد شما در آن است آيا نمى‏‌انديشيد؟!

*-پاسخ پرسش‌هایی چون: انسان را چه کسی خلق نمود؟ روحش چگونه خلق شد؟ بدنش از چه خلق شد؟ برای چه خلق شد؟ چه استعدادهایی در او نهادینه شده است؟ چه قوت‌ها و ضعف‌هایی دارد؟ چگونه می‌تواند به رشد و کمال برسد؟ کمال انسان چیست؟ دوست و دشمنش کدامند و ...؟ همه در قرآن کریم به تفصیل بیان شده است.

توان

آدمی از خود توانی ندارد، چرا که اگر توان ذاتی داشت، دیگر به دنبال کسب توان [توانگری] نبود؛ فرمود: «وَخُلِقَ الْإِنْسَانُ ضَعِيفًا - و انسان ناتوان آفریده شده است» (النّساء، 28)، سایر موجودات نیز توان ذاتی ندارند و همه فقیر و محتاج خداوند سبحان می‌باشند. حال پرسش این است که «پس، انسان توان و قوت را از کدام منبع کسب نماید؟!»

●- «لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ»، یعنی اساساً هیچ نیرو و توانی به جز از سوی او وجود ندارد. هیچ کسی و هیچ چیزی، از خود نیرو و توانی ندارد که بخواهد به دیگری نیز بدهد و او [آن] را توانگر سازد!

«أَنَّ الْقُوَّةَ لِلَّهِ جَمِيعًا - تمام نیروها از آنِ خداوند است» (البقره، 165) - یعنی چنین نیست که گمان نمایید هر چند خداوند نیرویی فوق العاده و برتر دارد، اما دیگران نیز کم و بیش نیرویی دارند و می‌توانند به خود یا دیگران توانی بدهند، بلکه تمام نیروها از آن خداوند سبحان است و اگر در کسی یا چیزی نیرویی می‌بینید، همان تجلی نیروی الهی می‌باشد که هر موقع بخواهد می‌گیرد.

«إِنَّ اللَّهَ هُوَ الرَّزَّاقُ ذُو الْقُوَّةِ الْمَتِينُ» (الذاریات، 58)

- همانا [به درستی که] خداوند است که او روزى دهنده و صاحب قدرت استوار می‌باشد.

علامه طباطبایی رحمة الله علیه: «"ذو القوه"به اصل قدرت پروردگار اشاره مى‌كند، و "‌متين"به كمال قدرت او» (المیزان، ذیل آیه)

«اللَّهُ لَطِيفٌ بِعِبَادِهِ يَرْزُقُ مَنْ يَشَاءُ وَهُوَ الْقَوِيُّ الْعَزِيزُ» (الشوری، 19)

- خداوند نسبت به بندگانش لطف دارد، هر كس را بخواهد روزی می‏دهد، و او قوی و شكست ناپذير است.

●- بنابراین، تنها راه‌کار «توانگری»، اتصال مدام به «توانا = الله جلّ جلاله» می‌باشد. «توان» نیز رزقی است که او باید بدهد.

 ●- راه‌کار «توانگری» این است که انسان، با معرفت (شناخت)، ایمان، تقوا، اخلاص و همّت والا، همچنین هدفمند و برنامه‌ریزی شده، با نیروها و امکاناتی که خداوند منّان به او عطا نمود، تلاش نماید؛ چرا که «وَأَنْ لَيْسَ لِلْإِنْسَانِ إِلَّا مَا سَعَى - و اينكه براى انسان جز حاصل تلاش او نيست» (النّجم، 39)

 

 

 

کلمات کلیدی:  گوناگون