ایکس – شبهه / پایگاه پاسخگویی به سؤالات و شبهات: وظایف ما، هوشیاری و بصیرت است، تفکر و تدبر و نیز عمل صالح است، یعنی بهترین عمل (نه فقط عمل خوب)؛ و بهترین عمل نیز آن است که اولاً نشأت گرفته از ایمان باشد و برای رضایت خداوند متعال (قصد قربت) انجام پذیرد و ثانیاً درست، به موقع، به جا و به بهترین شکل باشد.
دلسوزی، عطوفت و رسیدگی به نیازمندان، همه از اسباب رشد و کمال است، اما به شرطی که احساسات نیز منطقی باشد و عمل با درایت انجام پذیرد.
کمک به مستمند، فقط یک آرامبخش برای احساسات تحریک شده نیست، بلکه یک وظیفه بزرگ فردی و اجتماعی است تا از یک سو مستمندی در جامعه باقی نماند و این فاصله طبقاتی ایجاد نگردد و از سوی دیگر شخص کمک کننده رشد یابد. لذا همهی ما در ساختار شخصیت و اخلاق خود و جامعه مسئول هستیم. در قبال دیگران و مستمندان به تناسب نعماتی که خداوند منان به ما عطا نموده و امر به صدقه و زکات و انفاق و اطعام فرموده مسئول هستیم، اما به هیچ وجهی نه تنها هیچ وظیفهای در گداپروری نداریم، بلکه شرعاً و عقلاً از آن منع شدهایم و باید مراقب رفتارهای خود و آثار آنها باشیم. از ما نخواستهاند که زود منفعل احساسات شده و کار ناصواب انجام دهیم، از ما در مورد بخششهای نیز سؤال خواهد شد:
«وَلاَ تَقْفُ مَا لَيْسَ لَكَ بِهِ عِلْمٌ إِنَّ السَّمْعَ وَالْبَصَرَ وَالْفُؤَادَ كُلُّ أُولئِكَ كَانَ عَنْهُ مَسْؤُولًا» (الإسراء، 36)
ترجمه: و چيزى را كه بدان علم ندارى دنبال مكن (از جهل پیروی و بر آن ایستادگی مکن) زيرا گوش و چشم و قلب همه مورد پرسش واقع خواهند شد.
الف - ما همه میدانیم که اکثر قریب به اتفاق متکدیان خیابانی یک باند بسیار قوی و حتی ثروتمند هستند و یا دست کم درآمدشان به جیب سر تیمها و در نهایت افراد بسیار کلاش و فاسق آنها میرود. پس چرا باید به بهانهی دلسوزی فریب بخوریم و به آنها کمک کنیم؟!
ب – این خود ما هستیم که سبب رونق یا رکود هر بازار خوب و بدی میشویم. از بازار علم و ادب و فرهنگ ایثار گرفته، تا بازار شایعه، خرافه، دروغ، فریب و ... – آیا باید با کمکهای خود، بازار گدایان خیابانی را رونق بخشیم؟ آیا این گدا پروری نمیباشد؟ آیا رونق بخشیدن به بازار گدایان خیابانی، مضر به حال خودشان و جامعه نخواهد بود؟
بدیهی است که اگر ما فریب آنها یا احساسات ظاهری خودمان را نخوریم، این بازار اینگونه رونق نمییابد.
ج – ما که میدانیم بیگاری کشیدن از کودکان، آن هم در گدایی، ظلم مضاعف است و این گونه کودکان نیز عاقبتی جز همان گدایی، دزدی، قاچاق، فساد و فحشا ندارند؛ آیا باید به این روند انحطاط و تحقق این سرنوشت شوم کمک کنیم؟!
د – به ما امر شده است که به مسکین و درمانده کمک کنیم و نه این که به گدایانی که با سازماندهیهای پیچیده و نیز ترفندهای گوناگون که از جمله آنها حمل نوزادان کرایهای، خوراندن تریاک به آنها تا بخوابند، و گسیل کودکان با آموزههای حرفهای برای تحریک احساسات میباشند کمک کنیم.
ﻫ - بله، انسان عاقل، انسان با وجدان، انسان با اخلاق و به ویژه انسان مؤمن، از داراییهای خود حقی را نیز برای سائل و محروم در نظر میگیرد، چنان چه در وصف آنها فرمود: «وَ فی أَمْوالِهِمْ حَقٌّ لِلسَّائِلِ وَ الْمَحْرُومِ» یعنی: در اموال آنان حقی برای «سائل» یعنی کسی که درخواست کمک میکند و نیز افراد محروم در نظر گرفته شده است. اما باید توجه داشت که اولاً نمیفرماید «سهمی»، بلکه میفرماید: «حقی»، یعنی این مقدار حق آنان است در اموال ما، و ثانیاً انسان وقتی میخواهد حقی را ادا کند، باید در نظر بگیرد که حق به حقدار برسد؛ نه این که دیگرانی که محق نیستند، بیایند و با هزاران حقه، کلک و تروند حق آنان را از ما بگیرند و ما نزد خود خرسند نیز باشیم که به مستمندی کمک کردیم.
و – از این رو دستورات زیادی در این زمینه داریم. ما باید از نعمتهای داده شده حقی برای آنان منظور نماییم – ما باید مسکین، یتیم و اسیر را اطعام نماییم – ما باید به در راه مانده کمک کنیم – ما باید از ریخته شدن آبروی مؤمن جلوگیری کنیم – ما باید دست افتاده را بگیریم – ما باید خودمان برویم و مسکین و مستمند را شناسایی کنیم – ما باید مسکینهای با آبرویی که هرگز نیاز خود را بیان یا علنی نمینمایند را بشناسیم و کمک کنیم – ما باید ابتدا از خویشاوندان، همسایگان و اطرافیان شروع کنیم – امیرالمؤمنین علیه السلام فرمودند: از بخشش، ولو کم، شرمنده مباش که محروم کردن سائل از آن بیبهاتر است و ...، اما نباید احساسات و عواطف ما، به جای آن که بالی برای پرواز و اوج بیشتر باشد و در راستای رشد فردی و اجتماعی مفید واقع گردد، مانع و حجاب عقل، بصیرت و دینمان گردد. نباید فریب بخوریم، نباید گداپروری کنیم و البته نباید همان گدا را نیز با ترشرویی رد کنیم. و اگر تشخیص دادیم که این فرد واقعاً مستحق است، کمک به او پسندیده میشود و گاهی یک وظیفه است. اما وظیفه نداریم که به گدایان پول دهیم.
ما به خوبی تشخیص میدهیم که یک کودک و یا نوجوان، واقعاً بیسکوییت و پفک و واکس میفروشد، یا این نیز یک ترفند است برای تحریک احساسات، برای فریب و برای گدایی؟!
جدید – نکتهها (به قلم شما)
دکتر ژولین پلیسیه (کارشناس مسلمانِ فرانسوی): چرا حرکتهای سیاسی اسلامی نتوانستند (و شاید نمیتوانند) موفقتر عمل نمایند؟
کلمات کلیدی:
گوناگون