پایگاه پاسخگویی به سؤالات و شبهات (ایکس – شبهه):

« لاَّ يَسْتَوِي الْقَاعِدُونَ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ غَيْرُ أُوْلِي الضَّرَرِ وَالْمُجَاهِدُونَ فِي سَبِيلِ اللّهِ بِأَمْوَالِهِمْ وَأَنفُسِهِمْ فَضَّلَ اللّهُ الْمُجَاهِدِينَ بِأَمْوَالِهِمْ وَأَنفُسِهِمْ عَلَى الْقَاعِدِينَ دَرَجَةً وَكُـلاًّ وَعَدَ اللّهُ الْحُسْنَى وَفَضَّلَ اللّهُ الْمُجَاهِدِينَ عَلَى الْقَاعِدِينَ أَجْرًا عَظِيمًا » (النساء، 95)

ترجمه: مؤمنان خانه‏نشين كه زيان ديده نيستند (عذر موجهی ندارند)، با آن مجاهدانى كه با مال و جان خود در راه خدا جهاد مى‏كنند، يكسان نمى‏باشند. خداوند، كسانى را كه با مال و جان خود جهاد مى‏كنند به درجه‏اى بر خانه‏نشينان مزيّت بخشيده، و همه را خدا وعده [پاداش‏] نيكو داده، و [لى‏] مجاهدان را بر خانه‏نشينان به پاداشى بزرگ، برترى بخشيده است.

البته که همیشه فضیلت مجاهدین از قاعدین (نشستگان) بیشتر است، اما نشسته‌ی بی‌تحرک، فرق دارد با کسی که اراده‌ی کار نیک دارد، اما امکانش را ندارد؛ او جزو قاعدین نیست. کسی که با جان و مالش، در راه خدا، برای اسلام و امامش تلاش می‌کند، فرقی ندارد که در جنگ جمل یا کربلا باشد، یا در عصر غیبت و شهر خودش.

دعا:

باید بسیار توجه و تأمل کنیم که "نیت" و "دعا" به چه چیز می‌گویند؟ زوایای نیت و دعا، بسیار متعدد و گوناگون است، لذا از هر منظری می‌توان به موضوع نگاه کرد و مورد بحث قرار داد؛ و مهم‌ترین اصل آن است که دعا یا کار خوب، از روی صدق و اخلاص، برای خدا باشد، نه برای پاداش یا هر هدف دیگری. خدا با مؤمنین و با مشتریان خودش معامله می‌کند و خریدار آنهاست. « إِنَّ اللّهَ اشْتَرَى مِنَ الْمُؤْمِنِينَ أَنفُسَهُمْ وَأَمْوَالَهُم بِأَنَّ لَهُمُ الجَنَّةَ ... / التوبة، 111»

الف – از سویی خداوند متعال به پیامبر اعظمش صلوات الله علیه و آله می‌فرماید: با کسانی باش که روز و شب خدا را می‌خوانند:

« وَاصْبِرْ نَفْسَكَ مَعَ الَّذِينَ يَدْعُونَ رَبَّهُم بِالْغَدَاةِ وَالْعَشِيِّ يُرِيدُونَ وَجْهَهُ وَلَا تَعْدُ عَيْنَاكَ عَنْهُمْ تُرِيدُ زِينَةَ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَلَا تُطِعْ مَنْ أَغْفَلْنَا قَلْبَهُ عَن ذِكْرِنَا وَاتَّبَعَ هَوَاهُ وَكَانَ أَمْرُهُ فُرُطًا » (الکهف، 28)

ترجمه: و با كسانى كه پروردگارشان را صبح و شام مى‏خوانند [و] خشنودى او را مى‏خواهند، شكيبايى پيشه كن، و دو ديده‏ات را از آنان برمگير كه زيور زندگى دنيا را بخواهى، و از آن كس كه قلبش را از ياد خود غافل ساخته‏ايم و از هوس خود پيروى كرده و [اساس‏] كارش بر زياده‏روى است، اطاعت مكن.

ب – از سویی امام حسین علیه السلام می‌فرمایند: « أَعجَزالنّاسٍ مَن عَجَزَ عَنِ الدُّعاء - عاجزترین مردم کسی است که نتواند دعا کند / بحارالانوارج/ 93 ص/ 294» - و امام صادق علیه السلام می‌فرمایند: « عَلَيْكُمْ بِالدُّعَاءِ فَإِنَّكُمْ لَا تَقَرَّبُونَ بِمِثْلِهِ وَ لَا تَتْرُكُوا صَغِيرَةً لِصِغَرِهَا أَنْ تَدْعُوا بِهَا إِنَّ صَاحِبَ الصِّغَارِ هُوَ صَاحِبُ الْكِبَارِ - شما را سفارش مى كنم به دعا كردن، زيرا با هيچ چيز به مانند دعا به خدا نزديك نمى شويد و دعا كردن براى هيچ امر كوچكى را، به خاطر كوچك بودنش رها نكنيد، زيرا حاجت‌هاى كوچك نيز به دست همان كسى است كه حاجت‌هاى بزرگ به دست اوست.» (الکافی، ج 2 ، ص 467)

ج – از سویی دیگر، انتظار نتیجه بدون عمل، دعای بدون عمل و بسنده نمودن به الفاظ، در قرآن کریم و آموزه‌های اهل عصمت علیهم السلام، رد شده است؛ چنان که امام رضا علیه السلام فرمودند:

« هفت چیز جنبه‌ی مسخره دارد؛ 1- کسی که با زبانش استغفرالله بگوید ولی در دل از گناهی که کرده پشیمان نباشد خودش را مسخره کرده 2- کسی که از خدا توفیق کار خیر طلب کند ولی تلاش و کوششی نداشته باشد خود را مسخره کرده 3- کسی که از خدا بهشت بخواهد و در انجام عبادات صبر نکند و در ترک معاصی صبر نداشته باشد خود را مسخره کرده 4- کسی که از آتش جهنم به خدا پناه برد ولی از لذت گناه دست بر ندارد خودش را مسخره کرده 5- آنکس که یاد مرگ کند و از آن ترس داشته باشد ولی خود را برای مرگ آماده نکند ( یعنی اعمال خیر انجام ندهد و از گناهانش استغفار نکند) خودش را مسخره کرده 6- کسی که خدا را یاد کند و مشتاق دیدار او باشد ولی در گناهان اصرار ورزد خود را مسخره کرده 7- کسی که بدون توبه و جبران گناهان از خدا طلب عفو کند و معذرت بخواهد خودش را مسخره کرده است» (نصایح، مرحوم آیت‌الله مشکینی، صفحه 274)

شراکت در ثواب (یا در گناه):

دل انسان، هر کجا باشد، با هر جماعت یا کاری که باشد، خودش هم با آنان است. کسی که دلش با سیدالشهداء حسین بن علی علیه السلام است، خودش هم با آنان در کربلاست، و کسی که دلش با شمر و یزید است، خودش هم با آنهاست و کسی که دلش نسبت به هر دو بی‌تفاوت است، خودش هم با بی‌تفاوت‌هاست، و هر کدام با امام (پیشوا، الگو، رهبر گروه) و گروه خود محشور می‌شوند:

« يَوْمَ نَدْعُو كُلَّ أُنَاسٍ بِإِمَامِهِمْ فَمَنْ أُوتِيَ كِتَابَهُ بِيَمِينِهِ فَأُوْلَـئِكَ يَقْرَؤُونَ كِتَابَهُمْ وَلاَ يُظْلَمُونَ فَتِيلاً » (الإسراء، 71)

ترجمه: [ياد كن‏] روزى را كه هر گروهى را با پيشوايشان فرا مى‏خوانيم. پس هر كس كارنامه‏اش را به دست راستش دهند، آنان كارنامه خود را مى‏خوانند و به قدر نخك هسته خرمايى به آنها ستم نمى‏شود.

الف – در روایات تاریخی می‌خوانیم که پس از پایان جنگ جمل و پیروزی لشکر امیرالمؤمنین علیه السلام؛ یکی از اصحاب حضرت که در جنگ شرکت داشت، گفت  :

دوست داشتم برادرم در اینجا بود و می‏دید چگونه خداوند شما را بر دشمن پیروز نمود. او نیز خوشحال می‏شد و به اجر و پاداش نایل می‏گشت.

امام علیه‏السلام پرسیدد: آیا قلب و فکر برادرت با ما بود؟ گفت: آری!

امام علیه‏السلام فرمود: بنابراین او نیز در این جنگ همراه ما بوده است.آنگاه افزود: نه تنها ایشان بلکه آنها که در صلب پدران و در رحم مادرانشان هستند، اگر در این نبرد با ما هم فکر و هم عقیده باشند، همگی با ما هستند که به زودی پا به جهان گذاشته و ایمان و دین به وسیله آنان نیرو می‏گیرد. (بحار الانوار: ج 32 ص245 و ج 100 ص 96)

ب – کسی که با تأسی به تعلیم امام صادق علیه السلام، در زیارت قبر مولایمان سیدالشهداء علیه السلام، از صمیم دل می‌گوید: « يَا لَيْتَنِي كُنْتُ مَعَكُمْ فَأَفُوزَ فَوْزا عَظِيماً - اى كاش با شما بودم، و به رستگارى بزرگ مى‌رسيدم »، واقعاً با ایشان است، حال چه کند که دیگر زمان گذشته و او در عصر دیگری به دنیا آمده است؟ منتهی فراموش نکند که این ادعاها یا دعاها، حتماً امتحان دارد، شرایطی سخت یا آسان برایش پیش می‌آید تا بر خودش معلوم شود که تا چه میزان دین را باور کرده و در رکاب امام زمانش علیه السلام می‌باشد؟

اراده، دعا و عمل:

گاهی انسان در ذهنش، عبادت و کار خوبی را تصور می‌کند، حتی نیت می‌کند و خداوند متعال به همین مقدار به او پاداش می‌دهد، چرا که ذهن خوب، تصور خوب، خیال خوب، فکر خوب و نیت خوب، خودش فضیلت است و در دنیا و آخرت نتیجه‌ی خوب می‌دهد.

گاهی انسان، فراتر از خیال، تصور، فکر، یا  حتی نیت، برای انجام آن کار خوب، اراده هم می‌کند، یعنی تصمیم قطعی می‌گیرد، عزم را جزم می‌کند، حرکت می‌کند، اقدام می‌کند، اما به دلایلی موفق نمی‌شود، بدیهی است که خداوند علیمِ به احوال بندگان و کریم، به او پاداش تمام و حتی مضاعف می‌دهد؛ چرا که او را موظف به «انجام تکلیف» کرده است، نه «حصول نتیجه».

و همین طور، گاهی انسان، فکر، خیال و تصور بد و گناه می‌کند، اما خداوند رحمان و رحیم برایش عذابی نمی‌نویسد، اگر چه به قول امام صادق علیه السلام، این تخیلات و تصورات مذموم، مثل آتش زدن کاه وسط یک قصر زیباست که فضا را آلوده و بد بو می‌کند. اما گاهی پا را فراتر می‌گذارد و پس از تخیل، "نیت" می‌کند و پس از آن اراده هم می‌کند، یعنی عزم را جزم می‌کند و به راه می‌افتد تا معصیت را مرتکب شود، اما به دلایلی موفق به انجام نمی‌گردد؛ [مثل کسی که اقدام به سرقت می‌کند، اما قبل از ارتکاب به دام می‌افتد، یا مستکبرینی که اراده‌ی سلطه می‌کنند، هر کاری هم که از دست‌شان برآید انجام می‌دهند، اما در نهایت موفق نمی‌شوند]؛ آن وقت خداوند متعال "اراده"ی آنها را به حساب می‌آورد، از رحمت خود محروم کرده و به عذاب گرفتارشان می‌کند. آنجا دیگر نمی‌تواند بگوید: خدایا! درست است که من قصد جنایت داشتم، اراده‌ی انجام‌ نیز نمودم، اما موفق که نشدم. چنان که در قرآن کریم می‌فرماید:

« تِلْكَ الدَّارُ الْآخِرَةُ نَجْعَلُهَا لِلَّذِينَ لَا يُرِيدُونَ عُلُوًّا فِي الْأَرْضِ وَلَا فَسَادًا وَالْعَاقِبَةُ لِلْمُتَّقِينَ » (القصص، 83)

ترجمه: آن خانه برتر و والاى آخرت را از آن كسانى قرار مى‏دهيم كه در روى زمين اراده برترى و تسلط (بر ديگران) و فساد و تباهى ندارند، و سرانجام ( نيك) از آن پرهيزگاران است.

دعا و اراده:

دعا، خواستن است، همان میل، حاجت و هدف قلبی است. خواه کار نیکو باشد و از خدا بخواهد و خواه همان خواسته‌های نفس اماره باشد و از غیر خدا بخواهد. منتهی در هر دو صورت، این دعا با «اراده» روح و شکل می‌گیرد و خداوند متعال، به هنگام استجابت، هم به خواسته نظر می‌کند و هم به اراده.

خداوند سبحان، در قرآن کریم، به "اراده‌"های پلیدی که خداوند نمی‌گذارد محقق شود، تصریح نموده است، مانند:

« يُرِيدُونَ أَن يُطْفِؤُواْ نُورَ اللّهِ بِأَفْوَاهِهِمْ وَيَأْبَى اللّهُ إِلاَّ أَن يُتِمَّ نُورَهُ وَلَوْ كَرِهَ الْكَافِرُونَ » (التّوبة، 32)

ترجمه: مى‏خواهند نور خدا را با سخنان خويش خاموش كنند، ولى خداوند نمى‏گذارد، تا نور خود را كامل كند، هر چند كافران را خوش نيايد.

و هم چنین تصریح به "اراده"های خوب دارد که همه با کلمه « يُرِيدُونَ وَجْهَهُ » آمده است، یعنی سمت و سوی الهی و جهت خدایی را اراده کرده‌اند.

پس، کسی که برای ظهور و قیام امام زمان علیه السلام، دعا می‌کند – نابودی استکبار جهانی و استقرار حکومت عدل جهانی را می‌خواهد – برای زیارت و خدمت در رکاب امام زمانش دعا می‌کند، نگاه می‌شود که آیا اراده و اقدامی هم (به حد توان و مقدورات) دارد، یا فقط لفظ است؟

 

مشارکت و هم‌افزایی (سؤال کوتاه و نشانی لینک پاسخ، جهت ارسال به دوستان در فضای مجازی)

*- آیا خداوند متعال، به دعا و نیت کسی که موفق به عمل نشده، همان پاداش عمل کننده را می‌دهد؟

http://www.x-shobhe.com/shobhe/7558.html

 

 

کلمات کلیدی:  گوناگون   دعا