پایگاه پاسخگویی به سؤالات و شبهات (ایکس – شبهه):

چرایی این تفاوت‌ها، به لحاظ موردی و مصداقی، می‌تواند به تعداد انسان‌ها متعدد باشد؛ لذا فقط به چند عامل اصلی و ریشه‌ای اشاره می‌شود:

الف / تفاوت در جهان‌بینی – فرق است بین کسی که عالَم هستی را مخلوق [آفریده شده] می‌بیند و معتقد است که عالَم هستی "مبدأ و معاد" دارد؛ خالقی علیم، حکیم، قادر و سبحان دارد که بی‌هدف و بازیچه نیافریده و ربوبیّت می‌کند و مقصد و بازگشت به سوی او حقیقت دارد؛ با کسی که اصلاً در مورد پیدایش هستی فکر نمی‌کند، با غفلت روزگار می‌گذارند، و یا معتقد است که همه چیز خود به خودی، تصادفی، همین‌طوری و پوچ به وجود آمده است!

ب / تفاوت در علم – شناخت کار عقل است و عقل به نور علم می‌بیند؛ بنابراین، بسیار فرق است بین کسی که می‌داند و کسی که نمی‌داند و این دو هرگز مساوی نخواهند بود:

«أَمَّنْ هُوَ قَانِتٌ آنَاءَ اللَّيْلِ سَاجِدًا وَقَائِمًا يَحْذَرُ الْآخِرَةَ وَيَرْجُو رَحْمَةَ رَبِّهِ قُلْ هَلْ يَسْتَوِي الَّذِينَ يَعْلَمُونَ وَالَّذِينَ لَا يَعْلَمُونَ إِنَّمَا يَتَذَكَّرُ أُولُو الْأَلْبَابِ» (الزّمر، 9)

ترجمه: (آيا چنين کافری با ارزش است) يا كسى كه در ساعات شب به عبادت مشغول است و در حال سجده و قيام، از عذاب آخرت مى‌ترسد و به رحمت پروردگارش اميدوار است ؟! بگو: «آيا كسانى كه مى‌دانند با كسانى كه نمى‌دانند يكسانند؟! تنها خردمندان متذكّر مى‌شوند!»

خداوند متعال، دو کتاب "خلقت و وحی" را در اختیار انسان قرار داد و امر به مطالعه و تفکر در هر دو نمود، تا عقل بتواند به وسیلۀ این دو نور تابنده، درست ببیند و بشناسد.

ج / تفاوت در بهره‌مندی از قوا – صِرف داشتن و برخورداری از امکانات کفایت نمی‌کند، بلکه باید از آنها به نحو احسن استفاده نمود. آدمی چشم دارد، اما اگر پلکش را بیندازد، مانند یک کور می‌شود و دیگر نمی‌بیند؛ یا اگر با پاهایش راه نرود، با یک فلج پا فرقی ندارد.

بنابراین، مهم این است که آدمی قوا و امکانات روحی و جسمی خود را می‌شناسد یا خیر؟ و اگر می‌شناسد، بهرۀ درستی می‌برد یا خیر؟!

حیوانات نیز جسم و اعضا دارند، چشم و گوش و قلب مادی دارند، اما فضیلت انسان به این است که از روحی عظیم برخوردار شده و روحش نیز "سمع، بصر و قلب" دارد؛ پس اگر در غفلت به سر برد و از این سرمایه‌های کلان و ارزشمند، استفاده درست نبرد، با حیوانات فرقی ندارد، چه بسا پست‌تر هم می‌شود:

«وَلَقَدْ ذَرَأْنَا لِجَهَنَّمَ كَثِيرًا مِنَ الْجِنِّ وَالْإِنْسِ لَهُمْ قُلُوبٌ لَا يَفْقَهُونَ بِهَا وَلَهُمْ أَعْيُنٌ لَا يُبْصِرُونَ بِهَا وَلَهُمْ آذَانٌ لَا يَسْمَعُونَ بِهَا أُولَئِكَ كَالْأَنْعَامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ أُولَئِكَ هُمُ الْغَافِلُونَ» (الأعراف، 179)

ترجمه: به يقين، گروه بسيارى از جن و انس را براى دوزخ آفريديم؛ آنها دلها [عقلها]‌يى دارند كه با آن (انديشه نمى‌كنند، و) نمى‌فهمند؛ و چشمانى كه با آن نمى‌بينند؛ و گوشهايى كه با آن نمى‌شنوند؛ آنها همچون چهارپايانند؛ بلكه گمراهتر! اينان همان غافلانند. (چرا كه با داشتن همه گونه امكانات هدايت، باز هم گمراهند)!

ج / تفاوت در اهداف (محبوب‌ها) – آدمی در هر موضعی و هر امری، به سوی تحقق اهداف خُرد و کلانش حرکت می‌کند و این اهداف، همان "محبوب"های او می‌باشند. در واقع، آدمی شناخت‌ها و علوم بسیاری به دست می‌آورد، اما در نهایت به سوی محبوبش می‌رود، نه معروفش (شناخته شده‌اش).

محبوب‌های خرد و کلان، قابل شمارش نیستند؛ اما در یک دسته‌بندی کلّی، محبوب غایی هر انسانی، یا خداوند سبحان است، و یا دنیا، مظاهر و متاعش. لذا کسی که دنیا را هدف می‌گیرد، و به آن دلبستگی و وابستگی پیدا می‌کند، تعریفش از حق و باطل، خوب و بد، ارزش و ضد ارزش و اخلاقیات و کمال، متفاوت می‌شود.

«إِنَّ هَؤُلَاءِ يُحِبُّونَ الْعَاجِلَةَ وَيَذَرُونَ وَرَاءَهُمْ يَوْمًا ثَقِيلًا» (الإنسان، 27)

ترجمه: آنها زندگى زودگذر دنيا را دوست دارند، در حالى كه روز سختى را پشت سر خود رها مى‌كنند!

اما در مورد مؤمنان فرمود که آنها «أَشَدُّ حُبًّا لِلَّهِ» هستند، یعنی محبوب غایی آنها خداوند سبحان است و شدت محبت‌شان نیز به اوست و هر چیز دیگری را نیز در راستای محبت او دوست دارند.

ج / تفاوت در تبعیت‌ها – اگر چه "تبعیت"، ریشه در همان شناخت، علم، اهداف و اتخاذ محبوب‌ها دارد؛ اما در نهایت تعیین کننده است. ممکن است کسی نسبت به هدف و مقصدی، باور و محبت خاصی نداشته باشد، اما چون از مربی و راهنمای آن تبعیت می‌کند، به مقصد می‌رسد؛ چنان که دربارۀ اعراب مدعی ایمان فرمود:

«قَالَتِ الْأَعْرَابُ آمَنَّا قُلْ لَمْ تُؤْمِنُوا وَلَكِنْ قُولُوا أَسْلَمْنَا وَلَمَّا يَدْخُلِ الْإِيمَانُ فِي قُلُوبِكُمْ وَإِنْ تُطِيعُوا اللَّهَ وَرَسُولَهُ لَا يَلِتْكُمْ مِنْ أَعْمَالِكُمْ شَيْئًا إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ» (الحجرات، 14)

ترجمه: عرب‌هاى باديه نشين گفتند: «ايمان آورده‌ايم» بگو: «شما ايمان نياورده‌ايد، ولى بگوييد اسلام آورده‌ايم، امّا هنوز ايمان وارد قلب شما نشده است! و اگر از خدا و رسولش اطاعت كنيد، چيزى از پاداش كارهاى شما را فروگذار نمى‌كند، خداوند، آمرزندۀ مهربان است‌».

تفاوت است بین دیدگاه‌ها، اهداف و گرایشات کسی که از خدا، رسول و اهل عصمت علیهم السلام تبعیت می‌کند، با کسی از هوای نفس خودش یا دیگران تبعیت می‌کند.

●- بسیاری فقط از "ظنّ و گمان" خودشان و دیگران پیروی می‌کنند؛ چنان که تمامی مکاتب بشری و "ایسم"ها، مبتنی بر ظنّ و گمان می‌باشد. پس تعاریف نیز متفاوت می‌شود:

«وَمَا لَهُمْ بِهِ مِنْ عِلْمٍ إِنْ يَتَّبِعُونَ إِلَّا الظَّنَّ وَإِنَّ الظَّنَّ لَا يُغْنِي مِنَ الْحَقِّ شَيْئًا» (النّجم، 28)

ترجمه: آنها هرگز به اين سخن دانشى ندارند، تنها از گمان بى‌پايه پيروى مى‌كنند با اينكه «گمان» هرگز انسان را از حقّ بى نياز نمى‌كند !

ج / تفاوت در ولایت‌ها – و بالاخره به عامل اصلی و مهمی می‌رسیم که با واژۀ "ولایت" از آن یاد می‌نماییم.

"ولایت"، معانی و مصادیق گوناگونی دارد که همه ریشه در "سرپرستی و دوستی" دارند.

انسان غنی و بی‌نیاز نیست، تنها و غریب هم نیست، بی‌هدف و بی‌برنامه و بدون خواسته هم نیست؛ لذا حتماً تحت سرپرستی قرار می‌گیرد. اما مهم این است که به او اختیار داده شده تا با عقل، علم، قلب، سرپرستش را خودش انتخاب کند؛ چنان که به او اختیار داده شده تا إله، معبود، دین، مذهب و آیین زندگی‌اش را خودش انتخاب کند. ایجاب برخورداری از فضیلت "عقل و اختیار"، همین برخورداری از امکان "انتخاب" می‌باشد.

در این راستا، برخی "ولایت حق" را برمی گزینند، و برخی دیگر "ولایت باطل" را برمی گزینند؛ و این ولایت است که آنها را با تعاریف و دسته‌بندی متفاوت از "حق و باطل"، بدین سو و آن سو می‌برد. چنان که فرمود:

«اللَّهُ وَلِيُّ الَّذِينَ آمَنُوا يُخْرِجُهُمْ مِنَ الظُّلُمَاتِ إِلَى النُّورِ وَالَّذِينَ كَفَرُوا أَوْلِيَاؤُهُمُ الطَّاغُوتُ يُخْرِجُونَهُمْ مِنَ النُّورِ إِلَى الظُّلُمَاتِ أُولَئِكَ أَصْحَابُ النَّارِ هُمْ فِيهَا خَالِدُونَ» (البقره، 257)

ترجمه: خداوند، ولى و سرپرست كسانى است كه ايمان آورده‌اند؛ آنها را از ظلمتها، به سوى نور بيرون مى‌برد (اما) كسانى كه كافر شدند، اولياى آنها طاغوتها هستند؛ كه آنها را از نور، به سوى ظلمتها بيرون مى‌برند؛ آنها اهل آتشند و هميشه در آن خواهند ماند.

تمامی اختلافات، دشمنی‌ها، جنگ‌ها و انحرافات، به خاطر پذیرش "ولایت باطل" رخ می‌دهد.

نکته:

بسیاری حق را می‌شناسند و به خوبی از باطل تمیز می‌دهند، اما به خاطر اهداف، منافع و اغراض‌شان کتمان و یا تحریف می‌کنند.

مشارکت و هم‌افزایی – پرسش و نشانی لینک پاسخ، جهت ارسال به دوستان در فضای مجازی.

پرسش:

چرا درست و غلط، و حق و باطل، از نظر انسانهای مختلفی که در دنیا زندگی می‌کنند متفاوت است؟

پاسخ (نشانی لینک):

http://www.x-shobhe.com/belief/11174.html

 

 

کلمات کلیدی:  اعتقادی   توحید