پایگاه پاسخگویی به سؤالات و شبهات (ایکس - شبهه):

«توحید» از یک سو به معنای خداشناسی، خداپرستی و یکتاپرستی است و از سویی دیگر رسیدن به وحدت و رهایی از شرک (قرار دادن همتایان) در هر امری می‌باشد.

«توحید افعالی»، همانگونه که از نامش پیداست، مربوط به «فعل و فاعل» می‌باشد.

●- در عالم هستی، هیچ توقف و سکونی وجود ندارد؛ چرا که توقف به مثابۀ نابودی و عدم می‌باشد. بنابراین، از خداوند سبحان گرفته تا مخلوقاتش، همه کارهایی انجام می‌دهند و «فاعل» می‌باشند؛ کائنات همه در حرکت و کار هستند، فرشتگان همه کار انجام می‌دهند، حیوانات، گیاهان، جنّیان و انسان‌ها نیز به صورت دائم و مستمر، کار انجام می‌دهند و «فاعل» می‌باشند.

حال، پرسش اینجاست که «فاعل حقیقی» کیست؟ آیا موجودات به توان خود کاری انجام می‌دهند؟! آیا هر کسی که کاری انجام می‌دهد، به صورت مستقل، مؤثر در وجود می‌باشد؟ چرا کار «وجود بخش» است و حتماً خروجی و نتیجه دارد.

دو نگاه متفاوت و مغایر

در نگاه به «فعل و فاعل»، دو دیدگاه [جهان بینی] کلّی وجود دارد که یکی «جهان‌بینی توحیدی» می‌باشد که فاعل حقیقی را خداوند متعال می‌داند و می‌شناسد؛ و دیگری «جهان‌بینی مادی - ماتریالیستی» می‌باشد که چون خالق متعال و ربّ العالمین را نمی‌شناسد، مجبور است به ماده بسنده نماید و هر چیزی را به صورت مستقل، مؤثر در وجود بداند! حال، گاه می‌گوید: «همه چیز اتفاقی و تصادقی است!»، گاه می‌گوید: «یک نظمی بدون ناظم بر جهان حاکم است که کار خودش را می‌کند!»، گاه می‌گوید: «اصالت با انسان است و انسان مستقل است، به جایی وابسته نیست، از جایی نیرو نمی‌گیرد، پس هر چه می‌کند، از توان خودش است و خودش مؤثر در وجود می‌باشد!»

توحید افعالی

●- «توحید افعالی»، یعنی: آدمی در «فاعلیت» نیز به وحدت برسد و در فعل و وجود بخشی، کسی یا چیزی را مستقل نبیند و شریک قائل نشود و بداند که «فاعل» فقط اوست.

●- «توحید افعالی»، یعنی بدانیم و باور نماییم که «لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ». یعنی اگر فرشتگان نیرویی دارند، اگر کائنات در حرکت و کارند، اگر آدمیان نیرویی دارند و کارهایی انجام می‌دهند و ...، از خودشان نیست، بلکه این نیرو، از جایی دیگر و از سوی نیرومند حقیقی به آنان داده شده است؛ پس نه تنها «نیرو - حَوْلَ» و «توان - قُوَّة» از آن اوست، بلکه اساساً هیچ نیرو و قوه‌ای جز او وجود ندارد.

●- «توحید افعالی»، یعنی بدانیم و باور نماییم که عالَم هستی و هر چه در آن است، «فعل» خداوند سبحان است؛ نه چیزی خود به خودی و تصادفی به وجود آمده و می‌آید و نه چیزی خالق ربّ خودش می‌باشد.

«أَمْ خُلِقُوا مِنْ غَيْرِ شَيْءٍ أَمْ هُمُ الْخَالِقُونَ * أَمْ خَلَقُوا السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ بَلْ لَا يُوقِنُونَ» (الطّور، 35 و 36)

- آيا از هيچ خلق شده‏‌اند يا آنكه خودشان خالق [خود] هستند * آيا آسمانها و زمين را [آنان] خلق كرده‏ اند [نه] بلكه يقين ندارند.

●- «توحید افعالی»، یعنی بدانیم و باور نمایی که فقط خداوند سبحان «وجود بخش - الرّحمان» می‌باشد، لذا به جز او، کسی به صورت مستقل، مؤثر در وجود نمی‌باشد «لا مُؤَثِّرَ فى الْوُجُوْدِ اِلاّ اللهُ». اگر خورشید روشنایی و حرارت می‌دهد، اگر باران سبب رویش گیاهان می‌شود، اگر کار و تلاش آدمی به نتیجه می‌رسد، اگر دعا مستجاب می‌گردد و ...، همه فعل اوست.

شهید آیت الله مطهری رحمة الله علیه:

«توحید افعالی یعنی نه تنها همۀ ذاتها، بلكه همۀ كارها (حتی كارهای انسان) به مشیّت و اراده ی خداوند است و به نحوی خواستۀ ذات مقدّس اوست.» (مجموعه آثار شهید مطهری، ج3، ص: 71)

حتی اگر آدمی کفر، شرک، عصیان و طغیان پیشه کند نیز از نیرو  و امکانی است که او داده و رساندن به نتیجۀ هر راهی و هر کاری نیز از اوست.

مشارکت و هم‌افزایی - پرسش و نشانی پیوند پاسخ، جهت ارسال و انتشار؛ متشکریم.

پرسش:

لطفا «توحید افعالی» را مفصل توضیح بفرمایید.

پاسخ (نشانی پیوند):

https://www.x-shobhe.com/shortanswer/12604.html

 

 

 

کلمات کلیدی:  پاسخ های کوتاه   توحید