153 - راه‌کار اصلاح امور دنیا و آخرت

امیرالمؤمنین، امام علی علیه السلام؛

نهج البلاغه - حکمت 89 - با استفاده از برگردان (ترجمه) حجت الاسلام و المسلمین، انصاریان

امیرالمؤمنین، امام علی علیه السلام:

مَنْ اَصْلَحَ ما بَيْنَهُ وَ بَيْنَ اللّهِ،

هر کس آنچه را میان او و خداست اصلاح نماید،

اَصْلَحَ اللّهُ ما بَيْنَهُ وَ بَيْنَ النّاسِ.

خداوند آنچه را بین او و مردم است اصلاح کند.

وَ مَنْ اَصْلَحَ اَمْرَ آخِرَتِهِ،

و هر کس کار آخرتش را به اصلاح آورد،

اَصْلَحَ اللّهُ لَهُ اَمْرَ دُنْياهُ.

خداوند کار دنیایش را اصلاح کند.

وَ مَنْ كانَ لَهُ مِنْ نَفْسِهِ واعِظٌ كانَ عَلَيْهِ مِنَ اللّهِ حافِظٌ.

و آن را که از خود بر خود واعظ است از خدا بر او نگهبان است.

شرح مختصر

ابتدا دقت نماییم که «اصلاح کنندۀ» امور دنیا و آخرت، فقط خداوند سبحان می‌باشد.

●- همگان، مترصد اصلاح دنیا خود می‌باشند و تمامی تلاش‌های شبانه روزی مردم، برای اصلاح (ترمیم و بهتر شدن) امورشان می‌باشد و البته خداباوران و معادگرایان، مترصد اصلاح آخرت خود نیز می‌باشند، چرا که می‌دانند دنیا دار گذر و مزرعۀ آخرت می‌باشد.

●- اما، آدمی باید با خود بیندیشد که چه می‌داند و از کجا باید بداند که صلاحش در چیست؟ به فرض که صلاحی را تشخیص دهد، اما مگر بر خود، دیگران، محیط، طبیعت، عوالم ماورای طبیعت، چگونگی ارتباطات، پیش‌آمدها، تأثیرها و تأثرها و ...، مالکیت و ربوبیّتی دارد که بتواند حتی امر زندگی دنیوی خود را اصلاح کند، چه رسد به حیات اخروی؟!

بنابراین، اصلاح کننده، فقط و فقط خداوند متعال می‌باشد که مکرر به آدمی متذکر شده که «خالق، مالک، ربّ، إله، معبود و محبوب غایی تو منم، پس غیر از من را بندگی نکن - به کسی جز من وابستگی نداشته باش - به کسی جز من توکل نکن - به راهی جز آن چه من پیش رویت گذاشتم نرو؛ تا من ولایت (سرپرستی) تو را عهده‌دار شوم و امور دنیا و آخرتت را اصلاح نمایم.»

●- تعریف انسان، فقط در بندگی خداوند سبحان کامل و جامع می‌باشد و اگر این ارتباط «عبد با معبود» اصلاح نشود، انسان همان حیوانی است که غربی‌ها می‌گویند و او را فقط «حیوان ناطق، حیوان دوپا، حیوان هوشمند، حیوان ابزارساز ... و بالاخره حیوان» می‌شناسد!

پس، اگر کسی رابطۀ خود با خداوند سبحان را اصلاح کند، خداوند منّان رابطۀ او با مردم را اصلاح می‌کند -  و کسی که مترصد اصلاح آخرتش باشد، ربّ العالمین، امور دنیایش را اصلاح می‌نماید؛ چرا که تا امور دنیای کسی اصلاح نشود، به آخرت وعده داده شده و مطلوب نمی‌رسد.

●- اما، نکتۀ مهم در این راستا، نیاز مستمر آدمی به «موعظه»، یعنی «پند، نصیحت و عاقبت اندیشی» در هر امری می‌باشد؛ اما، جای تأمل و تعجب دارد که چرا آدمی، بیشتر در فکر موعظۀ دیگران است، در حالی که نیاز خودش بیشتر است؟! مضافاً بر این که می‌تواند خودش را بیشتر و بهتر از دیگران موعظه نماید و بدیهی است که اگر کسی، خودش را یادآور شود، موعظه کند، به خودش تذکر و هشدار دهد و ...، آن را می‌پذیرد.

پس، باید رابطۀ خود با خداوند سبحان را آنگونه که خودش فرموده، اصلاح نماییم.

 

کلمات کلیدی:  نهج البلاغه