آیت الله مصباح یزدی:
بسم الله الرحمن الرحيم
«قدر شب قدر را بدانيم!»
... در روایتی درباره تعیین شب قدر آمده است: مقدّرات سال در شب نوزدهم تقدیر میشود؛ «قُسِمَ فِیهَا الْأَرْزَاقُ وَ كُتِبَ فِیهَا الاجَالُ وَ خَرَجَ فِیهَا صِكَاكُ الْحَاجِّ» (1)؛ در شب نوزدهم ارزاق، درآمدها و روزی افراد و همچنین مدت حیات و زندگی آنان تا سال آینده تعیین میشود. علاوه بر آن در شب نوزدهم مشخص میشود كه چه كسانی در آن سال به حج میروند. سپس در شب بیست و یكم آنچه در شب نوزدهم مقدر شده، بر آن ابرام و تأكید میشود. این به این معناست كه در شب بیست و یكم آنچه در شب نوزدهم تعیین و مقدر شده، قابل تغییر است، آنچه كه از شب نوزدهم تا شب بیست و یكم مقدر شده و تغییر یافته، در شب بیست و یكم ثبت شده و در شب و بیست و سوم قطعی، نهایی و امضاء میشود. براساس این روایت هر سه شب از شبهای قدر به شمار میآیند.
نزول همه فرشتگان بر زمین
پرسشی كه مطرح میشود آن است كه شب قدر دارای چه ویژگی است كه خداوند آنرا برتری بخشیده است؟
در قرآن به بعضی از ویژگیهای شب قدر اشاره شده است. علاوه بر آن برای فهم این ویژگیها به قریحه و ذوق نیاز است. قرآن درباره ویژگی شب قدر میفرماید: «تَنَزَّلُ الْمَلائِكَةُ وَ الرُّوحُ فِیها بِإِذْنِ رَبِّهِمْ مِنْ كُلِّ أَمْرٍ»؛ در شب قدر ملائكه به همراه روح نازل میشوند.
برخی از مفسرین گفتهاند «روح»؛ همان «روح الامین»، جبرئیل است و ذكر جبرئیل بعد از ملائكه، ذكر خاص بعد از عام است؛ یعنی فرشتگان و به ویژه جبرئیل نازل میشوند. اما روایاتی وجود دارد كه میگوید: «الروح... خَلْقٌ أَعْظَمُ مِنْ جَبْرَئِیلَ» (2)، یا «أَعْظَمُ مِنَ الْمَلَائِكَة» (3)؛ برای تایید آن نیز میگویند در قرآن كه آمده «تَنَزَّلُ الْمَلائِكَةُ وَ الرُّوحُ»؛ حرف «واو»؛ پیش از «الروح»؛ دلالت بر مباینت دارد. به این معنا كه روح موجودی برتر و اشرف از همه ملائكه به شمار میرود.
اما همه فرشتگان در شب قدر برای چه نازل میشوند؟ شكی نیست كه در شب قدر همه ملائكه و فرشتگان نازل میشوند. از «الف و لام»؛ در «الملائكه»؛ استغراق فهمیده میشود به معنی همه فرشتگان.
...
اثبات ولایت ائمه با سوره قدر
در اینجا این سؤال مطرح میشود اكنون كه دیگر نزول قرآنی وجود ندارد كه ملائكه بر پیغمبر نازل شوند، پس در شب قدر ملائكه برای چه كاری و بر چه كسی نازل میشوند؟
در اصول كافی در باب حجت، روایتی از امام معصوم(ع) آمده است كه خطاب به شخصی فرمودند: «برای اثبات ولایت ما برای مخالفین، با سوره قدر احتجاج كنید. چرا كه یكی از دلایل لزوم امام بعد از پیغمبر اكرم (ص) این سوره است.»؛ این شخص با تعجب میگوید در این سوره از امامت و ولایت سخنی گفته نشده است! پس چگونه میتوان از این سوره برای اثبات مسئله امامت احتجاج نمود؟ حضرت فرمودند: از مخالفان بپرسید در شب قدر ملائكه بر چه كسی نازل میشوند؟ آیا تاكنون كسی ادعا كرده است كه در شب قدر، ملائكه بر او نازل شده باشند؟ هیچ كس نمیتواند ادعا كند كه نزول ملائكه را در شب قدر درك كرده است. تاكنون نیز كسی در این باره مدعی نشده است. قرآن نیز میگوید «تَنَزَّلُ الْمَلائِكَةُ وَ الرُّوحُ»؛ فرشتگان با روح در شب قدر نازل میشوند. بنابراین حتماً باید پس از پیغمبر (ص) كسی وجود داشته باشد تا ملائكه بر او نازل شوند. او كسی جز حجت خدا و امام زمان صلوات الله علیه نخواهد بود.
عرض احترام و تقدیم مقدّرات به امام عصر (عجّ الله تعالی فرجه الشریف)
امّا وقتی ملائكه بر امام زمان نازل میشوند، چه كاری خواهند كرد؟ قرآن میفرماید: «سَلامٌ هِی حَتّی مَطْلَعِ الْفَجْرِ»؛ از شب تا صبح، فرشتگان فوج فوج به خدمت امام عصر(عج) رسیده و به ایشان عرض سلام میگویند.
برای ملائكه توفیق و شرافتی است كه در شب قدر اجازه یابند تا به خدمت امام زمان(عج) رسیده و به ایشان ادای احترام كنند. اما نكته دوم كه در روایات شیعه از حد خبر واحد فراتر است، آن است كه ملائكه نازل میشوند تا مقدرات سال را بر امام زمان (عج) عرضه نمایند. به ویژه در شب بیست و سوم كه مقدرات عالم به امضاء رسیده و قطعی شده است را به حضور امام زمان صلوات الله علیه ارایه داده و ایشان از تمام مقدرات امت تا پایان سال بعد و شب قدر دیگر، آگاه میشوند.
منبع:
پایگاه اطلاع رسانی آیت الله مصباح یزدی
1- مستدركالوسائل، ج 7، ص 470، باب تعیین لیلة القدر
2- بحارالأنوار، ج 18، ص 265
3- بحارالأنوار، ج 25، ص 42
کلمات کلیدی:
در محضر استاد سوره قدر