«ایکس - شبهه»: خوب است ابتدا با معنی، تعریف و مصادیق واژه‌ی پر مصرف «دشمن» آشنا شویم و سپس به تعریف یا تبیین مبتنی بر واقع ‌بینی بپردازیم.

هر کسی که با اهداف و منافع شخص یا جامعه یا ملتی مخالف باشد و به هر شکلی برای تحقق آن ممانعت و مزاحمت ایجاد نماید، دشمن خوانده می‌شود.

خداوند متعال در کلام وحی از «شیطان»‌ نام می‌برد و او را «دشمن» آشکار می‌نامد و از آدمی می‌خواهد که برای رشد و کمال خود، بنده‌، مطیع و تابع شیطان نگردد و فقط خداوند متعال را بندگی نماید:

«أَ لَمْ أَعْهَدْ إِلَيْكُمْ يَبَنىِ ءَادَمَ أَن لَّا تَعْبُدُواْ الشَّيْطَانَ  إِنَّهُ لَكمُ‏ْ عَدُوٌّ مُّبِينٌ      * وَ أَنِ اعْبُدُونىِ  هَاذَا صِرَاطٌ مُّسْتَقِيمٌ» (یس،  60 و 61)

ترجمه: مگر با شما عهد نسبتم و نگفتم اى فرزندان آدم شيطان را اطاعت مكنيد كه او براى شما دشمنى آشكار است      * و مگر نگفتم كه مرا بپرستيد كه صراط مستقيم تنها همين است.

الف – دقت شود که شیطان تنها ابلیس نیست، بلکه به معنای منحرف و منحرف کننده است و ابلیس نیز از آن جهت که خود منحرف شد و قصد انحراف دیگران را کرد، «شیطان» نامیده شد. و چون قصد انحراف نمود، دشمن نام گرفت. پس هر منحرف و منحرف کننده‌ای «شیطان» یا همان «دشمن» است و به همین دلیل از شیطان در ادبیات قرآنی به صورت جمع،‌ یعنی «شیاطین» نیز یاد شده است . لذا حضرت امام خمینی (ره) فرمود: «امریکا شیطان بزرگ است». یعنی بزرگ‌ترین منحرف و منحرف کننده امریکاست.

ب –دشمن برای شخص ممکن است درونی باشد یا بیرونی. ممکن است تحریکات هوای نفس باشد یا تحریکات بیرونی. در میان یک جامعه یا یک ملت نیز همین‌طور است، دشمن ممکن است درونی باشد یا بیرونی. لذا هر شخصی، هر حزبی، هر جریانی یا هر نظامی که اهداف یا منافع رشد این ملت را نشانه رفته باشد، دشمن خوانده می‌شود.

ج – عقل انسان به خودی خود روشنگر و فطرت انسان به خودی خود پاک و بیدار است، مگر این که محجوب گردد. پس اگر «دشمن» بیرونی دعوت و تحریک نکند و کنترل نفس که درون است در اخیتار عقل و فطرت باشد، هیچ انحرافی رخ نمی‌دهد و انسان به تعالی می‌رسد. در یک نظام اجتماعی یا سیاسی نیز همین‌طور است. ملت به سوی آرمان‌ها و منافع حقیقی خود حرکت، کار و تلاش می‌کنند و تا تحریکات بیرونی نباشد و ملت کنترل خود را به دست دشمن ندهد، هیچ مانعی برای رشد وجود نخواهد داشت، مگر این که به راحتی قابل مرتفع کردن باشد. پس انحرافات همه از ناحیه دشمن [درونی یا بیرونی] است و هر چه می‌کشیم از «دشمن» است.

جهل، نادانی، اهمال، تنبلی، ترس، خودباختگی، دل به دنیا بستن، ذلت‌پذیری، غریب‌پرستی، علاقه به فسق و فجور در هر عرصه‌ای و ... که از عوامل اصلی کوتاهی‌ها یا خطاهای عمدی و سهوی مسئولین می‌باشد و ممکن است از ناحیه‌ی مسئول یا سازمان یا نهادی صورت پذیرد نیز از دشمن است. چرا که دشمن برای شکست حریف این معانی و حالات را القاء می‌کند و ضعیف النفس نیز می‌پذیرد.

ج – پس، دشمن الزاماً آن کشور، دولت، نظام سیاسی یا شخصی نیست که رسماً اعلام جنگ و دشمنی می‌نماید و تنها استراتژی و ابزار او نیز قوا و تسلیحات نظامی نمی‌باشد. بلکه دشمن گاه مستقیم حمله می‌کند و گاه غیر مستقیم، گاه خودش به میدان می‌آید و گاه عوامل خودآگاه یا ناخودآگاهش را به میدان می‌فرستد و توسط آنها هجوم می‌آورد. گاه از رو شمشیر می‌بندد، گاه با چهره‌ای بشاش و از سر دوستی و صفا وارد می‌شود. گاه بمباران می‌کند و گاه جنگ اقتصادی یا فرهنگی یا جنگ روانی و تبلیغاتی به راه می‌اندازد که هر کدام نیز شیوه‌ها و ابزارهای مختلفی دارد.

دشمن ممکن است به صورت مستقیم رئیس جمهور یا وزیر یک مملکت را از عوامل خودش قرار دهد و یا پس از صدارت او را به دام بکشد [مثل شاه، بنی‌صدر، قطب‌زاده، مهاجرانی و بسیاری از رجال سیاسی یا حتی مذهبی که دیده و می‌بینیم]. دشمن گاه وعده می‌دهد و طمع ایجاد می‌کند و گاه تهدید کرده و خوف می‌اندازد و گاه با زرق و برقش طرف را به خواب غفلت می‌برد.

د – از این رو «دشمن شناسی» - «تاکتیک شناسی» - «تقویت روح دشمنی با دشمن» و ... که همه مستلزم «بصیرت» و موجب «رشد و کمال» است،‌ از اولین و مهم‌ترین آموزه‌های اسلام در کلام وحی و سیره‌ی معصومین (ع) بوده و هست و البته امروزه دشمنان نسبت به ما نیز با همین دیدگاه و اهمیت نگاه می‌کنند، چرا که بالتبع ما نیز دشمن آنان هستیم و مانع از رسیدن به اهداف و منافعشان (خدایی در زمین و استعمار و استثمار بشر) هستیم.

و – در نتیجه اگر همه‌ی ضعف‌ها و مشکلات درونی را خوب رصد کنیم، می‌بینیم که بر قوت و حیله‌ی دشمن استوار است. چه در زمینه‌ی علمی، چه اقتصادی، چه سیاسی، چه فرهنگی، چه امنیتی و ... . حتی انتخاب‌های غلط توسط خود مردم نیز با حمایت، فرافکنی، تبلیغات و جوسازی دشمن صورت می‌پذیرد، وگرنه جبران خطا برای مردم بسیار راحت است.

دشمن، سعی دارد خود را نه تنها کنار کشیده، بلکه تطهیر کند و القا می‌کند که مشکل از خودتان است. این همان روش ابلیس است که حتی در جهنم به اهل جهنم می‌گوید مشکل از خودتان بود. پس اگر ما از دشمن غافل شده و با در نظر نگرفتن نقش او به خود پرداخته و دوست را به جای دشمن هدف قرار دهیم، این همان خواست دشمن است.

کلمات کلیدی:  سیاسی