حجت الاسلام میرباقری:

أَعُوذُ بِاللَّهِ مِنَ الشَّيْطَانِ الرَّجِيم  بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيم  الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِين  وَ صَلَّى اللَّهُ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الطَّاهِرِين  وَ اللَّعْنَةُ عَلَى أَعْدَائِهِم  أَجْمَعِين‌.

«اِنَّ الْحُسین مِصباحُ الْهُدی وَ سَفینَهُ الْنِّجاة».

این صلوات نورانی که در ماه شعبان از امام سجاد علیه السلام نقل شده و ظهرها خوانده می‌شود و در شب نیمه شعبان هم دستور داده شده که تکرار بشود شاید اصلی‌ترین مناسک سیر و سلوک معنوی با ماه شعبان و بهره‌مندی از این ماه در آن ذکر شده است. در بعد از نوافل ظهر هم هر روز این صلوات وارد شده که خوانده بشود تا قبل از «هَذَا شَهْرُ نَبِیِّکَ». هر روز بعد از نوافل ظهر وارد شده که این صلوات خوانده بشود منتها با این کیفیت که «هَذَا شَهْرُ نَبِیِّکَ» با مختصات ماه شعبان حالا با صلوات شروع می‌شود و صلوات‌هایی که نسبت به وجود مقدس نبی اکرم و اهل بیت هست که باطن این صلوات اقرار به مقامات و تجدید عهد با اهل بیت علیهم السلام است که اصل سلوک ما همین است  .

سلوک با صلوات و شفاعت معصوم

اصل سلوک ما با صلوات و با شفاعت معصوم واقع می‌شود. خیلی‌ها ریاضت می‌کشند و خیلی‌ها به جایی هم نمی‌رسند؛ این روایت معروف که مرحوم کلینی در کتاب الحجه کافی در باب معرفت امام از محمد بن مسلم از امام صادق علیه السلام نقل می کند که حضرت فرمود «كُلُّ مَنْ  دَانَ  اللَّهَ  بِعِبَادَةٍ يُجْهِدُ فِيهَا نَفْسَهُ وَ لَا إِمَامَ لَهُ مِنَ اللَّهِ»( الكافي (ط - الإسلامية)، ج 1، ص: 375) - اگر کسی دینداریش اینطوری است عبادت می‌کند و خودش را به زحمت می‌اندازد تلاش می‌کند در عبادت ولی با یک امامی که خدا قرار داده راه نمی‌رود برای خودش ریاضت تعریف کرده، مناسک تعریف کرده است فرمود  «كُلُّ مَنْ دَانَ اللَّهَ بِعِبَادَةٍ يُجْهِدُ فِيهَا نَفْسَهُ بِلَا إِمَامٍ عَادِلٍ مِنَ اللَّهِ فَإِنَّ سَعْيَهُ  غَيْرُ مَقْبُولٍ»  تلاشی که می‌کند مقبول خدا نیست و تلاش هدری است.

 بعد فرمود این عبادت او را به جایی هم نمی‌رساند «وَ هُوَ ضَالٌّ مُتَحَيِّرٌ وَ مَثَلُهُ كَمَثَلِ شَاةٍ ضَلَّتْ عَنْ رَاعِيهَا وَ قَطِيعِهَا فَتَاهَتْ ذَاهِبَةً وَ جَائِيَةً يَوْمَهَا فَلَمَّا أَنْ جَنَّهَا اللَّيْلُ بَصُرَتْ بِقَطِيعِ غَنَمٍ مَعَ رَاعِيهَا فَجَاءَتْ إِلَيْهَا فَبَاتَتْ مَعَهَا فِي رَبَضِهَا» یک آدمی که اهل ریاضات است و خودش را به زحمت می‌اندازد ولی با امام در عالم راه نمی‌رود، سرش را انداخته زیر می‌خواهد با ریاضت و عبادت به خدا برسد فرمود که «سَعْيَهُ  غَيْرُ مَقْبُولٍ» اولا تلاشش مقبول خدا نیست و خدای متعال اگر قبول نکرد رویشی در او نیست.

«فَتَقَبَّلَهَا رَبُّهَا بِقَبُولٍ حَسَنٍ وَ أَنْبَتَهَا نَبَاتًا حَسَنًا» (آل عمران/37)؛ خدای متعال وقتی بپذیرد یک نذر کرده مادر حضرت مریم سلام الله علیهما که این اگر پسر بشود خادم خانه خدا بشود خدای متعال قبول کرده و خدای متعال حضرت عیسی مسیح پیامبر اولوالعزم را به حضرت مریم می دهد و اگر خدای متعال قبول نکند تلاش بی فایده است، «مَنْ دَانَ اللَّهَ بِعِبَادَةٍ يُجْهِدُ فِيهَا نَفْسَهُ». تلاش می کند «بِلَا إِمَامٍ عَادِلٍ مِنَ اللَّهِ» دنبال امام حرکت نمی‌کند حضرت فرمودند که یک «فَإِنَّ سَعْيَهُ  غَيْرُ مَقْبُولٍ»و دو «وَ هُوَ ضَالٌّ مُتَحَيِّرٌ وَ مَثَلُهُ كَمَثَلِ شَاةٍ» از وادی حیرت و ضلال این آدم بیرون نمی آید و اعمالش هم مورد غضب خداست. بازی در آوردن است.

بنابراین با ریاضات ما خیلی به جایی نمی‌رسیم؛ چیزی که دست ما را می‌گیرد همراه با ولی خدا حرکت کردن است. محور این همراهی صلوات ها است؛ صلوات اساس حرکت کردن با معصوم است، اقرار به مقامات معصوم است، اعتراف است و پذیرش این مقامات برای معصومین صلوات الله علیهم اجمعین است. ذیل این اقرارها و صلوات‌هایی که در این صلوات شعبانیه آمده بحث شفاعت حضرت مطرح می شود که می‌دانید آن کسانی که صلوات‌شان تام است به شفاعت تام می‌رسند آنهایی که صلواتشان ناقص است شفاعت در حقشان هم شفاعت ناقص است.

صلوات ما خیلی بعید است که درجه برای وجود مقدس نبی اکرم و اهل بیت بیاورد آن کسانی که «إِنَّ اللَّهَ وَ مَلَائِكَتَهُ يُصَلُّونَ عَلَى النَّبِيِّ»(احزاب/56) خدای متعال و ملکوت عالم به تبع حضرت حق صلوات بر او می‌فرستند و خیلی از ما هم خواستند «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَيْهِ» ولی صلوات ما اینطور نیست که کاری برای حضرت بکند. کسی که با صلوات خدا در عالم راه می‌رود قاعدتا صلوات ما همین است که ما را به همراهی معصوم می‌رساند و به شفاعت می‌رساند. برخورداری از شفاعت آنهایی که صلواتشان تام است، برخورداری تام است. لذا شاید درجه آدم به اندازه درجه صلواتش است که چقدر و در چه مقامی صلوات بفرستد. این که نقل شده حضرت ابراهیم خلیل به مقام خلت رسید چون زیاد بر وجود مقدس نبی اکرم و اهل بیت صلوات می‌فرستاد این معلوم نیست زیاد کمّی باشد که از نظر کمیت زیاد بوده باشد. بیش از این است یعنی مقام صلواتش مقام صلواتی بود که نتیجه‌اش مقام خلت شد و خلیل الله شد.

ذیل صلوات‌ها در این صلوات شعبانیه، شفاعت حضرت مطرح می‌شود که خیلی چیز عجیبی است «وَ هَذَا شَهْرُ نَبِیِّکَ سَیِّدِ رُسُلِکَ» این شهر شهر نبی ای است که سید رسل است، همه انبیاء ذیل او قرار دارند، این شهر اوست.

پیداست این ماه یک ظاهری دارد که همین سی روزی است که بر همه می‌گذرد، مومن و کافر و درجات ایمان، و یک باطنی دارد «وَ هَذَا شَهْرُ نَبِیِّکَ سَیِّدِ رُسُلِکَ شَعْبَانُ الَّذِی حَفَفْتَهُ  مِنْکَ بِالرَّحْمَةِ وَ الرِّضْوَانِ» ماهی که خدای متعال این ماه را با رحمت و رضوان خودش پیچیده و در پوشش رحمت و رضوان است. اگر کسی وارد این ماه بشود در پوشش رحمت الهی قرار می‌گیرد به شرط این که وارد این ماه بشود، وارد شعبان بشود در پوشش رضوان الهی قرار می گیرد «حَفَفْتَهُ  مِنْکَ بِالرَّحْمَةِ وَ الرِّضْوَانِ».

بعد یک دستوری دارد «الَّذِی کَانَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ و سَلَّمَ یَدْأَبُ فِی صِیَامِهِ وَ قِیَامِهِ فِی لَیَالِیهِ وَ أَیَّامِهِ بُخُوعا لَکَ فِی إِکْرَامِهِ وَ إِعْظَامِهِ إِلَی مَحَلِّ اِمامِه» وجود مقدس نبی اکرم صلی الله علیه و آله و سلم دعبشان این بود نه این که یک سال و دو سال «یَدْأَبُ فِی صِیَامِهِ وَ قِیَامِهِ فِی لَیَالِیهِ وَ أَیَّامِهِ» شب‌ها را قیام داشتند قیام باللیل و روزها روزه‌دار بودند تا آن موقعی که از این عالم رحلت فرمودند.

در تکریم و تعظیم خدای متعال این کار را می‌کردند «یَدْأَبُ فِی صِیَامِهِ وَ قِیَامِهِ فِی لَیَالِیهِ وَ أَیَّامِهِ بُخُوعا لَکَ فِی إِکْرَامِهِ وَ إِعْظَامِهِ إِلَی مَحَلِّ اِمامِه» این ماه را تکریم می‌کردند به خاطر احترام خدای متعال تا وقت رحلت هم این سنت حضرت بوده.

بنابراین تلقی من این است که این ماه با عبادت نبی اکرم آباد شده و قیام و صیام حضرت است که این ماه را منشأ برکات کرده و این ماه را در پوشش رضوان و رحمت خدا قرار داده.

آنچه مبدأ نزول رحمت و رضوان و در پوشش این رحمت و رضوان قرار گرفته است، آن عبادت وجود مقدس رسول خاتم صلی الله علیه و آله و سلم است که شاید اینطوری باشد من قطعی نسبت نمی‌دهم، عبادت‌هایی که وجود مقدس ایشان در عالم می‌کنند. این عبادت‌ها، عبادت‌های شفاعتی است برای رشد عالم، برای رشد ماست و الّا عبادت حضرت مقامات دیگری دارد.

این صیام و قیامی که حضرت در ماه شعبان دارند برای این است که ماه شعبان ما آباد بشود. این روایتی که ملاحظه فرمودید از وجود مقدس امیرالمومنین علیه افضل صلوات المصلین نقل شده که حضرت فرمودند وقتی این ماه داخل می شد منادی وجود مقدس نبی اکرم در مدینه ندا داد که ماه ماه من است من را کمک کنید به روزه این ماه. حضرت امیر سلام الله علیه فرمودند من از وقتی این ندا را شنیدم روزه این ماه از من ترک نشده است.

متن و ترجمۀ صلوات شعبانیه

ترجمه: حجت الاسلام و المسلمین انصاریان

در هر روز شعبان در وقت زوال [وقت ظهر شرعی] و در شب نیمه‌ی آن این صلوات را که از حضرت زین‌العابدین (علیه‌السلام) روایت شده بخواند:

اللّٰهُمَّ صَلِّ عَلىٰ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ شَجَرَةِ النُّبُوَّةِ، وَمَوضِعِ الرِّسالَةِ، وَمُخْتَلَفِ الْمَلائِكَةِ، وَمَعْدِنِ الْعِلْمِ، وَأَهْلِ بَيْتِ الْوَحْىِ . اللّٰهُمَّ صَلِّ عَلىٰ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ الْفُلْكِ الْجارِيَةِ فِى اللُّجَجِ الْغامِرَةِ، يَأْمَنُ مَنْ رَكِبَها، وَيَغْرَقُ مَنْ تَرَكَهَا، الْمُتَقَدِّمُ لَهُمْ مارِقٌ، وَالْمُتَأَخِّرُ عَنْهُمْ زاهِقٌ، وَاللَّازِمُ لَهُمْ لاحِقٌ .

خدایا! بر محمّد و خاندان محمد درود فرست، درخت نبوت و جایگاه رسالت و محل آمد و شد فرشتگان و معدن دانش و خانواده وحی، خدایا! بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست، کشتی روان در اقیانوس‌های عمیق، هرکه به آن توسّل جوید ایمنی یابد و هرکه آن را رها کند غرق شود، پیش افتاده از آن‌ها از دین خارج است و عقب مانده از آنان نابود است و همراه آنان ملحق به‌حق است.

اللّٰهُمَّ صَلِّ عَلىٰ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ الْكَهْفِ الْحَصِينِ، وَغِياثِ الْمُضْطَرِّ الْمُسْتَكِينِ، وَمَلْجَإِ الْهارِبِينَ، وَعِصْمَةِ الْمُعْتَصِمِينَ . اللّٰهُمَّ صَلِّ عَلىٰ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ صَلاةً كَثِيرَةً تَكُونُ لَهُمْ رِضاً، وَ لِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ أَداءً وَقَضاءً بِحَوْلٍ مِنْكَ وَقُوَّةٍ يَا رَبَّ الْعالَمِينَ . اللّٰهُمَّ صَلِّ عَلىٰ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ الطَّيِّبِينَ الْأَبْرارِ الْأَخْيارِ، الَّذِينَ أَوْجَبْتَ حُقُوقَهُمْ، وَفَرَضْتَ طاعَتَهُمْ وَوِلايَتَهُمْ.

خدایا! بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست، پناهگاه محکم و فریادرس بیچارگان درمانده و پناه گریختگان و دستاویز استوار برای چنگ‌اندازان، خدایا! بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست، درودی فراوان که برای آنان موجب خشنودی و برای ما مایه اداکردن و بجا آوردن حق محمّد و خاندان محمّد باشد، به حول و نیرویت ای پروردگار جهانیان. خدایا! بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست، آن پاکان و نیکان و خوبان‌که حقوقشان را بر همه واجب کردی و پیروی ولایتشان را بر همگان فرض نمودی.

اللّٰهُمَّ صَلِّ عَلىٰ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَاعْمُرْ قَلْبِى بِطاعَتِكَ، وَلَا تُخْزِنِى بِمَعْصِيَتِكَ، وَارْزُقْنِى مُواساةَ مَنْ قَتَّرْتَ عَلَيْهِ مِنْ رِزْقِكَ؛ بِما وَسَّعْتَ عَلَىَّ مِنْ فَضْلِكَ، وَنَشَرْتَ عَلَىَّ مِنْ عَدْلِكَ، وَأَحْيَيْتَنِى تَحْتَ ظِلِّكَ، وَهٰذا شَهْرُ نَبِيِّكَ سَيِّدِ رُسُلِكَ شَعْبانُ الَّذِى حَفَفْتَهُ مِنْكَ بِالرَّحْمَةِ وَالرِّضْوانِ الَّذِى كانَ رَسُولُ اللّٰهِ صَلَّى اللّٰهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ وَسَلَّمَ يَدْأَبُ فِى صِيامِهِ وَقِيامِهِ فِى لَيالِيهِ وَأَيَّامِهِ بُخُوعاً لَكَ فِى إِكْرامِهِ وَ إِعْظامِهِ إِلىٰ مَحَلِّ حِمامِهِ .

 

خدایا! بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست و دلم را با طاعتت آباد کن و به نافرمانی از خود رسوایم مساز و این امور را روزی من کن: حمایت از آن‌که رزقت را بر او تنگ گرفتی؛ به مدد آنچه از احسانت بر من وسعت دادی و از عدلت بر من گستردی و مرا در سایه رحمتت زنده داشتی، این است ماه پیامبرت، آن سرور فرستادگان، شعبانی که آن را به رحمت و رضوانت پوشاندی، ماهی که رسول خدا (درود خدا بر او و خاندانش باد) در روزه‌داری و بپا داشتن عبادت در شب‌ها و روزهایش تا هنگام مرگ، با تمام توان کوشش می‌کرد، تنها برای فروتنی در برابرت و گرامی داشت و بزرگداشت ماه شعبان؛

اللّٰهُمَّ فَأَعِنَّا عَلَى الاسْتِنانِ بِسُنَّتِهِ فِيهِ، وَنَيْلِ الشَّفاعَةِ لَدَيْهِ . اللّٰهُمَّ وَاجْعَلْهُ لِى شَفِيعاً مُشَفَّعاً، وَطَرِيقاً إِلَيْكَ مَهْيَعاً، وَاجْعَلْنِى لَهُ مُتَّبِعاً حَتّىٰ أَلْقاكَ يَوْمَ الْقِيامَةِ عَنِّى راضِياً، وَعَنْ ذُنُوبِى غاضِياً، قَدْ أَوْجَبْتَ لِى مِنْكَ الرَّحْمَةَ وَالرِّضْوانَ، وَأَنْزَلْتَنِى دارَ الْقَرارِ وَمَحَلَّ الْأَخْيارِ

.

خدایا! ما را در این ماه به پیروی از روشش و رسیدن به شفاعتش یاری کن، خدایا! او را برای من شفیعی با شفاعت پذیرفته و راهی روشن به سویت قرار ده و ما را پیرو او گردان تا آنگاه که تو را در قیامت دیدار کنم، درحالی‌که از من خشنود باشی و از گناهانم چشم‌پوشی و رحمت و رضوانت را بر من واجب نموده و مرا در بهشت و جایگاه خوبان درآورده باشی.

 

منبع:

پایگاه اطلاع رسانی آیت الله سید محمد مهدی میرباقری

 

کلمات کلیدی:  در محضر استاد   دعا