بِسْمِ ٱللَّٰهِ ٱلرَّحْمَٰنِ ٱلرَّحِیمِ

الّلهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد وَعَجِّل فَرَجَهُم

صحیفۀ سجادیه، فرازهایی از دعای هشتم/ با استفاده از برگردان (ترجمه) حجت الاسلام انصاریان.

حضرت امام سجاد، علی بن الحسین علیه السلام:

«[وَ نَعُوذُ بِكَ] أَوْ أَنْ نَعْضُدَ ظَالِماً، أَوْ نَخْذُلَ مَلْهُوفاً، أَوْ نَرُومَ مَا لَيْسَ لَنَا بِحَقٍّ، أَوْ نَقُولَ فِي الْعِلْمِ بِغَيْرِ عِلْمٍ»

- خدایا! به تو پناه می‌آوریم از این که ستمکاری را یاری کنیم، یا ستم دیده‌ای را تنها گذاریم، یا آنچه که برای ما حق نیست، بخواهیم؛ یا بدون آگاهی در امور علمی، سخنی غیر عِلمی بگوییم.

شرحی مختصر:

ضمایر در این فراز، همه به صورت «جمعی» بیان شده است، چرا که انسان، زندگی اجتماعی دارد، حتی در ساعات تنهایی. در سوره حمد که قرائت آن در نمازها واجب است نیز به جمع اشاره شده است: «إِيَّاكَ نَعْبُدُ وَإِيَّاكَ نَسْتَعِينُ - ما تو را بندگی می‌نماییم و از تو استعانت می‌جوییم» - «اهْدِنَا الصِّرَاطَ الْمُسْتَقِيمَ - ما را به راه راست هدایت فرما».

بنابراین، هر رویکرد و حادثه‌ای که در هر نقطه از جهان و از سوی هر فرد یا جامعه‌ای رخ دهد، تأثیرات مستقیم و غیر مستقیم همگانی دارد که نمونۀ آنها را در مسائل فرهنگی - سیاسی و اقتصادی، بیشتر می‌بینیم. به عنان مثال: یک شخصی در گوشه‌ای از دنیا، قرآن مجید را به آتش می‌کشد و جهان اسلام به اعتراض برمی خیزد و خطوط بین دوست و دشمن (تولی و تبری)، پُر رنگ‌تر می‌شود، یا ... .

*- بی‌تردید افراد و جوامع، عین هم و مساوی هم نمی‌باشند؛ حکومتی مستقل است و حکومتی وابسته - جامعه‌ای مؤمن است و جامعه‌ای کافر - مردمانی بصیر می‌باشند و مردمانی سطحی‌نگر و ظاهربین - در هر جامعه‌ای، عدۀ اندکی ثروتمند می‌باشند و عدۀ بسیاری فقیر ... و در نتیجه، عده‌ای حق‌گرا و عدالتجو و عده‌ای متکبر و دنیاگرا و ظالم می‌باشند.

هیچ کسی نمی‌تواند در برابر «عدل و ظلم» بی‌تفاوت می‌باشد؛ چرا که بی‌تفاوتی نیز نوعی حمایت از باطل می‌باشد، ضمن آن که آثار سوء این بی‌غیرتی و بی‌تفاوتی، به جامعه و شخص بی‌تفاوت باز می‌گردد!

●- در این فراز دعا، از خداوند متعال دو خواسته مطرح شده است: یکی عدم حمایت از ستمگران - دیگری عدم کوتاهی در حق مظلومان و ستم دیدگان؛ چرا که این دو موضع‌گیری و عمل، لازم و ملزوم یکدیگرند. چنان که در آیات متعددی، به هر دو وجه تصریح شده است، مانند: «وَتَعَاوَنُوا عَلَى الْبِرِّ وَالتَّقْوَى وَلَا تَعَاوَنُوا عَلَى الْإِثْمِ وَالْعُدْوَانِ - و در نيكوكارى و پرهيزگارى با يكديگر همكارى كنيد و در گناه و تعدى دستيار هم نشويد» (المائدة، 2) و چنان که امیرالمؤمنین، امام علی علیه اسلام فرمودند:

«وَ كُونَا لِلظَّالِمِ خَصْماً وَ لِلْمَظْلُومِ عَوْناً - و همواره دشمن [سرسختِ] ظالم و يار و مددكار مظلوم باشيد» (نهج البلاغه، نامه 47)

سخن غیر علمی

هر دعوت به حقی با «کلام» آغاز می‌شود، چنان که هر دعوت به باطل و انحرافی نیز با «کلام» آغاز می‌شود، اما کلامی «طیبه» است و کلامی «خبیثه»! قرآن مجید که معجزۀ پیامبر آخر الزّمان صلوات الله علیه و آله برای همگان می‌باشد نیز «کلام الله» است.

در قرآن کریم فرمود در آن چه علم نداری، ایستادگی نکن که این تعصبی جاهلانه است و از آن چه بدان علم نداری، پیروی نکن؛ چرا که مسئول می‌شوی و باید پاسخگو باشی:

«وَلَا تَقْفُ مَا لَيْسَ لَكَ بِهِ عِلْمٌ إِنَّ السَّمْعَ وَالْبَصَرَ وَالْفُؤَادَ كُلُّ أُولَئِكَ كَانَ عَنْهُ مَسْئُولًا» (الإسراء، 36)

-  و از چیزی که به آن علم نداری [بلکه برگرفته از شنیده‌ها، شایعات، جوّسازی‌ها، ساده نگری‌ها، خیالات و اوهام است] پیروی مکن؛ زیرا گوش و چشم و دل [که ابزار علم و شناخت واقعی‌اند] موردِ بازخواست‌اند.

همچنین فرمود که برخی از مردم، مشتری «لَهوَ الحَدیث - سخن بیهوده»، یا به تعبیری «حرف مُفت» می‌باشند تا مردم را بدون علم، گمراه سازند؛ و امروزه این رویکرد را در فضای مجازی بسیار شاهدیم!

«وَمِنَ النَّاسِ مَنْ يَشْتَرِي لَهْوَ الْحَدِيثِ لِيُضِلَّ عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ بِغَيْرِ عِلْمٍ وَيَتَّخِذَهَا هُزُوًا أُولَئِكَ لَهُمْ عَذَابٌ مُهِينٌ» (لقمان، 6)

- و برخى از مردم كسانى‌اند كه سخن بيهوده را خريدارند تا [مردم را] بى[هيچ] دانشى از راه خدا گمراه سازند و [راه خدا] را به ريشخند گيرند! براى آنان عذابى خواركننده خواهد بود.

امیرالمؤمنین، امام علی علیه السلام فرمودند: «لَوْ سَكَتَ الْجاهِلُ مَا اخْتَلَفَ النّاسُ - اگر جاهل سكوت مى‌كرد، مردم اختلاف نمى‌كردند» (بحارالانوار، ج 75، ص 81)

*- و در این فراز، به خدا پناه می‌بریم از این که خریدار و فروشندۀ حرف مُفت، غیر منطقی، غیر مستدل و غیر مستند باشیم و مباحث و مسائل عِلمی، سخن غیر علمی [ناآگاهانه و نادرست] بگوییم.

اگر به لطف خدا، به این کمال دست یابیم، نه تنها بسیاری از مشکلات فردی و اجتماعی حلّ می‌شود، بلکه [طبق حدیث محکم]، ابواب حکمت به روی ما باز می‌شود و از قلب به زبان ما جاری می‌شود.

 

 

کلمات کلیدی:   صحیفه سجادیه   دعا   علم