پایگاه پاسخگویی به سؤالات و شبهات (ایکس – شبهه):

"حق"، در معارف اسلامی [قرآن و حدیث)، تعاریف و مصادیق گوناگونی دارد؛ خداوند متعال "حق" است: «أَنَّ اللَّهَ هُوَ الْحَقُّ الْمُبِينُ - خداوند حق آشكار است / النّور، 25» - فرستادن رسول خدا صلوات الله علیه  و آله، "حق" است: «أَنَّ الرَّسُولَ حَقٌّ – همانا فرستاده حق است / آل عمران، 86» - دین خدا "حق" است: «هُوَ الَّذِي أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدَى وَدِينِ الْحَقِّ - او كسى است كه رسولش را با هدايت و آيين حق فرستاد / التوبة، 33» - ولایت الهی "حق" است: «الْوَلَايَةُ لِلَّهِ الْحَقِّ - ولايت (و قدرت) از آن خداوند بر حق است / الکهف، 44» - و خلقت زمین و آسمان‌ها، همه بر "حق" است: «وَمَا خَلَقْنَا السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ وَمَا بَيْنَهُمَا إِلَّا بِالْحَقِّ ... - ما آسمانها و زمين و آنچه را ميان آن دو است، جز بحق نيافريديم ... / الحجر، 85».

●- بدیهی است که "حقوق"، تکلیف‌آورند؛ یعنی انسان و جامعۀ عاقل و سالم، باید حق را در هر موردی به جای آورند و حقوق را رعایت کنند، تا بتوانند در محیطی امن، زندگی و رشد نمایند و به تعالی برسند.

●- جهان کفر، به رهبری نظامات سلطه که به خدا، دین خدا و معاد پشت کرده و حتی به مخاصمه برخاسته‌اند نیز ناچار شدند از سوی خودشان، حق و حقوقی تعریف و تبیین کنند؛ از حقوق بشر گرفته، تا حقوق بین الملل، حقوق تجارت، حقوق فضای سبز ... تا حتی حقوق حیوانات خانگی و یا وحشی در جنگل! و البته بدون آن که خودشان رعایت کنند، همگان را مکلف و موظف به رعایت می‌دانند!

خداوند متعال خالق است، اندازه‌ها را او قرار داده و ربوبیّت می‌نماید، پس اوست که علم دارد، می‌تواند و باید حقوق را تبیین و به بشر ابلاغ نماید.

●- خداوند متعال خالق است، اندازه‌ها را او قرار داده و ربوبیّت می‌نماید، پس اوست که علم دارد، می‌تواند و باید حقوق را تبیین و به بشر ابلاغ نماید، چنان که چه در کلام وحی (قرآن مجید) و چه در بیان معلمان وحی (اهل عصمت علیهم السلام)، کلیات تمامی حقوق را تبیین و ابلاغ نموده است و آدمی را در رعایت حقوق، حتی نسبت به خودش، مسئول نموده است؛ "مسئول"، یعنی کسی که از او "سؤال" خواهد شد:

«وَلَا تَقْفُ مَا لَيْسَ لَكَ بِهِ عِلْمٌ إِنَّ السَّمْعَ وَالْبَصَرَ وَالْفُؤَادَ كُلُّ أُولَئِكَ كَانَ عَنْهُ مَسْئُولًا» (الإسراء، 36)

- از آنچه به آن آگاهى ندارى، پيروى مكن (بر آن ایستادگی مکن)، چرا كه گوش و چشم و دل، همه مسئولند.

*- و چقدر جامع است، "رسالۀ حقوق" از امام سجاد علیه السلام، که از حق اعضای بدن، گرفته، تا حق پدر و مادر، همسایه و ...، همه را بیان نموده‌اند.

حق گرفتنی است، نه دادنی

این شعار که در اذهان عمومی به صورت یک قاعده مطرح می‌شود؛ ناظر به روابط و تعامل فردی و اجتماعی آدمیان با یکدیگر، به ویژه رابطۀ "ظالم و مظلوم" است و برگرفته از بیان نورانی امیرالمؤمنین، حضرت امام علی علیه السلام می‌باشد که فرمودند:

«لايَمْنَعُ الضَّيْمَ الذَّليلُ، وَ لايُدْرَكُ الْحَقُّ اِلاّ بِالْجِدِّ - افراد ناتوان و ذلیل (و به تعبیری ترسو)، هرگز نمى‌توانند ستم را از خود دور کنند؛ و حق جز با تلاش و کوشش به دست نمى‌آید / نهج البلاغه، خطبه 29».

معنای "درک"، به مراتب گسترده‌تر از "به دست آوردن" است، و کمبود کلمات جایگزین سبب اکتفا به این برگردان (ترجمه) شده است؛ وگرنه برای "درک"، ابتدا باید شناخت، سپس با تمام وجود فهم نمود و سپس برای به دست آوردنش تلاش و جدّیت نمود.

بدیهی است که هیچ ظالمی، به حق خودش قانع نیست و حقوق دیگران را رعایت نمی‌کند که اگر می‌کرد، دیگر ظالم نبود و ظلمی اتفاق نمی‌افتاد.

●- بدیهی است که هیچ ظالمی، به حق خودش قانع نیست و حقوق دیگران را رعایت نمی‌کند که اگر می‌کرد، دیگر ظالم نبود و ظلمی اتفاق نمی‌افتاد.

در فرهنگ اسلامی، "ظالم و مظلوم" و یا "مستبکر و مستضعف"، هر دو مقصر و مورد غضب و لعن الهی هستند، مگر آن که شخص یا جامعه‌ای چنان تحت فشار نظام سلطه و محرومیت واقع شده باشند که نتوانند از حقوق خود دفاع کنند و به ظالم اجازه و امکان ظلم ندهند.

●- در قرآن مجید فرمود: «لَقَدْ أَرْسَلْنَا رُسُلَنَا بِالْبَيِّنَاتِ وَأَنْزَلْنَا مَعَهُمُ الْكِتَابَ وَالْمِيزَانَ لِيَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ ... - ما رسولان خود را با دلايل روشن فرستاديم، و با آنها كتاب (آسمانى) و ميزان (ملاک شناسايى حقّ از باطل و سنجش) نازل كرديم تا مردم قيام به عدالت كنند/ الحدید، 25»؛ همین آیۀ کریمه، حاکی از آن است که رسیدن به حق و حقوق و برپایی قسط و عدل، مستلزم قیام عمومی می‌باشد.

اگر مردم، دست از شرک بردارند و حول محور اسلام، قرآن کریم و ولایت الهی، اجتماع و وحدت کنند و در صفی واحد علیه ظلم و ظالم قیام کنند، دیگر از ظالم کاری برنمی آید.

امیرالمؤمنین، امام علی علیه السلام نیز به همین مهم تصریح نمودند و فرمودند: «حق جز با تلاش جدی، محقق نمی‌گردد».

*- خداشناسی، خداپرستی، ایمان، تقوا و معادگرایی، ولایتمداری و تقرب به ربّ العالمین که همه حق هستند نیز بدون تلاش جدی، محقق نمی‌گردند.

مشارکت و هم‌افزایی – پرسش و نشانی لینک پاسخ، جهت ارسال و انتشار توسط شما؛ متشکریم.

پرسش:

آیا این باور عمومی که «حق گرفتنی است و نه دادنی»، ریشه‌ای در معارف و آموزه‌های اسلامی نیز دارد؟

پاسخ (نشانی لینک):

https://www.x-shobhe.com/Amir-Muminin/11668.html 

 

 

کلمات کلیدی:  قرآن   امیر المومنین