پایگاه پاسخگویی به سؤالات و شبهات (ایکس - شبهه):

گزارۀ «الطُرقُ إلی الله بِعددِ اَنفاسِ الخَلائق» منبع معتبر حدیثی ندارد و البته جملۀ کاملی هم نیست، چرا که تعداد انسان‌ها محدود است، اما هر انسانی هزاران هزار راه به سوی خدا دارد.

"رسیدن به خدا" نیز یک اصطلاح نادرست است، خداوند سبحان نه به حدی محدود است که کسی به او برسد و در جایی قرار دارد که کسی به آن برسد، بلکه مقصود همان "تقرب به خداست" که مستلزم هدایت، رشد، کمال و ارتقای مراتب وجودی می‌باشد.

طریق، سبیل و صراط

متأسفانه گاه در برگردان (ترجمه)، به خاطر کمبود واژگان جایگزین، چندین واژه به یک معنا بیان می‌شوند، مانند: «محبت، مودت، عشق، علاقه و ...» که هر کدام معنای خاص خود را دارند، اما همه را به "دوست داشتن" برمی گردانند! لذا در درک درست از مفهوم و پیام، دچار مشکل می‌شوند و البته که ذهن‌شان با پرسش‌ها و شبهات بسیاری مواجه می‌گردد.

از جمله این برگردان‌های ناقص، در معانی "طریق، سبیل و صراط" می‌باشد که هر کدام معنای خود را دارند، اما به ناچار همه را "راه" می‌گویند!

در قرآن مجید، هم به «طَرِيقٍ مُسْتَقِيمٍ» تصریح شده و هم به "سَبیلِ الله" و هم به «صِّرَاطَ الْمُسْتَقِيمَ»، پس هر کدام معنای خود را دارند.

طریق

"طریق"، یعنی "شیوه"، بنابراین فرق است میان "راه برای رفتن" با "شیوۀ رفتن در آن راه»!

به حضرت موسی علیه السلام فرمود: «بندگان من را شبانه از "طریق" بازکردن دریا و بدون نگرانی و ترس بیرون ببر»، پس سمت دریا و عبور از آن "راه" بود و حرکت در کشب و بازکردن دریا با ضربۀ عصا، "طریق عبور" بود.

سبیل

"سبیل" همان "راه" است، خواه‌ راه‌های بسیار فرعی برای رسیدن به راه‌های فرعی نزدیک‌تر باشد و خواه راه‌ها دیگر، خواه "سبیل الله" باشد، یا "سبیل الطاغوت"، خواه راه رسیدن به بهشت باشد، یا به جهنم؛ اما همه راه‌‌ها فرعی هستند.

صراط

"صراط" یعنی "راه اصلی"، بزرگ‌راهی که تمامی راه‌ها [سبیل‌ها] به آن می‌رسند، خواه "صراط المستقیم" باشد و یا "صراط الجحیم - بزرگراه دوزخ"، چنان که فرمود:

«احْشُرُوا الَّذِينَ ظَلَمُوا وَأَزْوَاجَهُمْ وَمَا كَانُوا يَعْبُدُونَ * مِنْ دُونِ اللَّهِ فَاهْدُوهُمْ إِلَى صِرَاطِ الْجَحِيمِ» (الصافات، 22 و 23)

- (در اين هنگام به فرشتگان دستور داده مى‌شود:) ظالمان و همرديفانشان و آنچه را مى‌پرستيدند * (آرى آنچه را) جز خدا مى‌ پرستيدند جمع كنيد و بسوى صراط دوزخ هدايتشان كنيد!

تعدد و کثرت راه‌ها و طریق‌ها

پس، "صراط مستقیم" یکیست. در خطبه غدیر فرمودند که «صراط مستقیم منم، پس از من علی علیه السلام و امامان از نسل او»، اما راه‌ها و طریق‌ها، می‌توانند به تناسب استعدادها، امکانات، شرایط، ذوق‌ها، دانش‌ها و بینش‌ها و ... متفاوت و متعدد باشند. یکی علم دارد، یکی ثروت دارد، یکی قدرت و شهرت دارد، دیگری قلم، یا تریبون و یا منبر دارد، دیگری همسر، پدر، مادر و فرزند است، آن یکی معلم، آن یکی مدیر یا کارگر و ...؛ و هر کدام باید تمام تواناتی و دارایی خود را "فی سبیل الله" به کار بندند، تا به "صراط مستقیم" راه یابند.

●- البته باید توجه داشت که هیچ راه انحرافی، هیچ خروج از حدود و احکام الهی، هیچ فسق و فسادی، آدمی را به صراط مستقیم نمی‌رساند.

بنابراین، تمامی "سبیل"ها و "طریق"ها، باید الهی، مجاز، مشروع، طبق دستور العمل، و برای بندگی او اتخاذ گردند تا به صراط مستقیم برسند و به سعادت ابدی منجر گردند.

به هر طرف رو کنی، خدا آنجاست

بدیهی است که خداوند سبحان، جا و مکان محدود ندارد، فضایی را اشغال ننموده، در جایی قرار نگرفته که جاهای دیگر خالی از او باشد؛ لذا فرمود:

«وَلِلَّهِ الْمَشْرِقُ وَالْمَغْرِبُ فَأَيْنَمَا تُوَلُّوا فَثَمَّ وَجْهُ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ وَاسِعٌ عَلِيمٌ» (البقره، 115)

- مشرق و مغرب، از آن خداست! و به هر سو رو كنيد، خدا آنجاست! خداوند بى‌نياز و داناست!

●- البته شاید بتوان گفت که متأسفانه این برگردان‌ها (ترجمه‌ها) نیز کامل و رسا نیستند، چرا که نفرمود: «الله آنجاست»، بلکه فرمود: «وَجْهُ اللَّهِ» آنجاست.

زمین، آسمان و هر چه در آنهاست، مخلوق و مصنوع خداوند متعال است، همه تجلی علم، حکمت، مشیّت و اسم او هستند، و تحت مالکیت و ربوبیّت او قرار دارند.

"وَجْهُ اللَّهِ" یعنی کسی، چیزی و کاری که جهت خدایی دارد، آیه [نشانۀ هدایتگر] اوست؛ چنان که اهل عصمت علیهم السلام، همگی «وَجْهُ اللَّهِ» می‌باشند. پس به هر کجا بروید، به هر چه رو کنید، به هر چه بنگرید و توجه کنید، نشانه‌های پروردگار عالم می‌باشند.

    «سَنُرِيهِمْ آيَاتِنَا فِي الْآفَاقِ وَفِي أَنْفُسِهِمْ حَتَّى يَتَبَيَّنَ لَهُمْ أَنَّهُ الْحَقُّ أَوَلَمْ يَكْفِ بِرَبِّكَ أَنَّهُ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ شَهِيدٌ» (فصلت، 53)

- به زودى نشانه‌هاى خود را در اطراف جهان و در درون جانشان به آنها نشان مى‌دهيم تا براى آنان آشكار گردد كه او حق است؛ آيا كافى نيست كه پروردگارت بر همه چيز شاهد و گواه است؟!

مشارکت و هم‌افزایی - پرسش و نشانی پیوند پاسخ، جهت ارسال و انتشار توسط شما؛ متشکریم.

پرسش:

آیا اینکه می‌گویند: «راه‌های رسیدن به خدا بسیار است» صحیح است و سند عقلی و شرعی دارد؟! یا اینکه در قرآن می‌فرماید به هر طرف رو‌می‌کنی خدا هست منظور چیست؟ !

پاسخ (نشانی پیوند):

https://www.x-shobhe.com/Al-Baqarah/11801.html

 

 

کلمات کلیدی:  قرآن   سوره بقره