پایگاه پاسخگویی به سؤالات و شبهات (ایکس – شبهه): متن و ترجمه آیات مطروحه در سؤال به شرح میباشد:
« مَرَجَ الْبَحْرَيْنِ يَلْتَقِيَانِ * بَيْنَهُمَا بَرْزَخٌ لَا يَبْغِيَانِ » (الرّحمن، 10 و 20)
ترجمه: دو دریای مختلف (شور و شیرین، گرم و سرد) را در کنار هم قرار داد، در حالی که با هم تماس دارند * در میان آن دو برزخی است که بر یک دیگر غلبه نمیکنند (و به هم نمیآمیزند)!
●- ابتدا دقت کنیم که تفسیر، با تأویل و هر دو با شأن نزول متفاوت میباشند.
تفسیر - تفسیر، یعنی باز کردن و شرح دادن. مثل آن که گفته شود: مراد از دو دریا، دریای آب شور و دریای آب شیرین میباشد، چنان که در آیهی دیگری فرمود:
« وَ ما يَسْتَوِي الْبَحْرانِ هذا عَذْبٌ فُراتٌ سائِغٌ شَرابُهُ وَ هذا مِلْحٌ أُجاجٌ وَ مِنْ كُلٍّ تَأْكُلُونَ لَحْماً طَرِيًّا وَ تَسْتَخْرِجُونَ حِلْيَةً تَلْبَسُونَها » (فاطر، 12)
ترجمه: دو دریا یکسان نیستند: این یکی دریایی است که آبش گوارا و شیرین و نوشیدنش خوشگوار است، و آن یکی شور و تلخ و گلوگیر؛ (امّا) از هر دو گوشتی تازه میخورید و وسایل زینتی استخراج کرده میپوشید؛ و کشتیها را در آن میبینی که آنها را میشکافند (و به سوی مقصد پیش میروند) تا از فضل خداوند بهره گیرید، و باشد که شکر (نعمتهای او را) بجا آورید!
●- یا توضیح دهند که دریاهای شور در سطح زمین قرار دارند و دریاهای آب شیرین در زیر زمین قرار دارند که از چشمهها جوشیده و به دریاهای میریزند، به هم اتصال دارند، اما نه شوری آن از بین میرود و نه شیرینی این، و حتی گاه رودخانهی آب شرین وسط دریا یا اقیانونس آب شور راه میافتد و یا آب گرم در وسط آب سرد و به هم نمیآمیزند.
●- یا توضیح دهند که مراد از «مَرَجَ»، جاری و روان ساختن است و ... .
شأن نزول: آیه وقتی به مناسبت جریانی، دربارهی شخص یا حادثهای نازل میگردد، آن را «شأن نزول» میگویند، حال خواه به گذشته اطلاق داشته باشد و خواه به آینده. به عنوان مثال: شأن نزول برخی از آیات را عصمت انبیا علیهم السلام بیان داشتهاند و شأن نزول برخی دیگر از آیات را ظهور حضرت مهدی عج الله تعالی فرجه الشریف بیان داشتهاند.
تأویل: بیشتر به واقعیت خارجی، یا ظهور خبر در خارج، یا مصداق خارجی گفته میشود، حال خواه مربوط به گذشته یا حال باشد و یا آینده. چنان که حضرت یوسف علیه السلام، پس رسیدن خاندانش و ... گفت: « هذا تَأویل رُؤیای – این تأویل رویای من است» و یا خداوند متعال در مورد معادی که از آن خبرها داده است، میفرماید: « یَومَ یَأتی تَأویله – روزی که تأویل آن خواهد آمد»، یعنی قیامت اقامه شده و برای همگان ظهور و عینیت خارجی مینماید.
احادیث در مورد دو آیه:
طبق احادیث، قرآن کریم، ظاهر دارد و ظاهرش باطنی و باطنش باطنی، تا هفتاد (بیشمار) باطن.
بنابراین، تفسیر ظاهری آیات مورد بحث همان است که گفته شد. تأویلش نیز در جهان خارج و عینی، قابل مشاهده و شناخت میباشد؛ اما شئون ظاهری آن، همین آبهای شور و شیرین هستند، ولی شئون و نیز حقایق باطنی آن متفاوت است و تفسیر باطن یا معنوی نیز متفاوت است. چنان که ترجمه و تفسیر آیهی «اهْدِنَا الصِّرَاطَ الْمُسْتَقِيمَ» روشن است، اما در بیان حقیقت و باطن آن، در خطبه غدیر خم فرمود: ای مردم! صراط مستقیم من هستم، و پس از من علی و سپس امامان از نسل او.
در مورد باطن و حقیقت دو آیهی فوق و حتی ادامه آن تا 4 آیه (مَرَجَ الْبَحْرَیْنِ یَلْتَقیانِ * بَیْنَهُما بَرزَخٌ لایَبْغیانِ * فَبِاَىّ آلاءِ رَبِّکُما تُکَذِّبانِ * یَخْرُجُ مِنْهُما اللّؤْلُؤُ وَ الْمَرْجانُ) نیز احادیثی بیان شده است، از جمله:
●- از سلمان فارسى در تفسیر آیهی: (مَرَجَ الْبَحْرَیْنِ یَلْتَقِیانِ) نقل شده که منظور آیه، حضرات على علیه السلام و فاطمه زهرا علیهاالسلام هستند، سپس مىافزاید، پیامبر اکرم صلى الله علیه وآله فرمودند: «منظور از (یَخْرُجُ مِنْهُمَا مِنْهُمَا اللُؤْلُؤُ وَالمَرْجانُ – از آن دو [دریای شور و شیرین] مروارید و مرجان خارج میشوند) نیز حسن و حسین علیهم السلام هستند» (شواهد التنزیل، جلد 2، صفحه 209)
●- در حدیث دیگرى از سعید بن جبیر از ابن عباس آمده است که منظور از (مَرَجَ الْبَحْرَیْنِ یَلْتَقِیانَ)، على علیه السلام و فاطمه علیهاالسلام هستند، و منظور از (بَیْنَهُما بَرْزَخ لایَبْغیان)، «محبّت، دائمى است که قطع نمىشود و پایان نمى پذیرد»، و منظور از (یَخْرُجُ مِنْهُما اللُؤلُؤُ وَ الْمَرْجانُ) حسن و حسین علیهماالسلام هستند. (شواهد التنزیل، جلد 2، صفحه 210)
اهل سنت:
اهل سنت نیز همین احادیث و مشابه آن را نقل کردهاند:
سیوطى در تفسیر روایى الدّر المنثور، بعد از آنکه روایات مربوط به تفسیر ظاهرى آیه را بیان مىکند، مضمون همین احادیث را به نقل از ابن عباس آورده و میافزاید: ابن مردویه از ابن عباس در تفسیر آیه: (مَرَجَ الْبَحْرِیْنِ یَلْتَقیانِ) نقل کرده که منظور على علیه السلام و فاطمه علیهاالسلام میباشند و سپس مىافزاید: پیامبر اکرم (صلوات الله علیه و آله)فرمود: (یَخْرُجُ مِنْهُما اللُؤْلُؤ وَ الْمَرجان) منظور حسن و حسین (علیهما السلام) میباشند. (الدّر المنثور، جلد 6، صفحه 143).
مشارکت و همافزایی (سؤال و نشانی لینک پاسخ، جهت ارسال به دوستان در فضای مجازی)
بنابر تفسیر اهلبیت علیهم السلام، آیات شریفهی ۱۹و۲۰ سورۀ مبارکهی الرحمن در چه شانی نازل گشته است؟
http://www.x-shobhe.com/shobhe/8483.html
کلمات کلیدی:
قرآن سوره الرحمن