پایگاه پاسخگویی به سؤالات و شبهات (ایکس – شبهه):

 اگر پاسخ‌های درستی داده‌اید، مهم نیست که مدّ نظر ایشان بوده یا نبوده است! کسی که سؤال دارد، لابد پاسخش را نمی‌داند؛ پس نمی‌شود که هم سؤال را خودش مطرح نماید و هم تعیین کند که چه پاسخی مد نظر دارد؟! مگر این که بگوید: درست نفهمیدم و خوب قانع نشدم، که آن وقت بای بیشتر توضیح داد.

اصل سؤال خوب است و خداوند متعال خود در کلام وحی، به دفعات پاسخ آن را داده است؛ منتهی اشکال در این است که آدمی گاهی ناخودآگاه، علم، قدرت، حکمت و عدل الهی را با خودش و یا دیگران مقایسه می‌نماید و چون در خود و دیگران ضعف و عجز می‌بیند، در مورد فعل خداوند سبحان، [به خاطر این قیاس نادرست] دچار سردرگمی می‌گردد!

پس، مشکل اساسی در خداشناسی است، نه چگونگی قضاوت او در معاد! آن هم به صورت موردی (مثل کور یا علیل مادرزاد)!

بنابراین، در خداشناسی و مرتبط به این پرسش، دست کم باید به سه مبحث شناختی، توجه نمود:

الف – علم خداوند متعال

خداوند متعال، خالق تمامی عالَم هستی و از جمله انسان می‌باشد، لذا به تمامی ویژگی‌ها، شرایط، استعدادها، امکانات، حوادث مترتبه، حتی تصورات ذهنی، مکنونات قلبی، آن چه بندگانش آشکار می‌کنند و آن چه پنهان می‌دارند، امیال، آرزوها، اهداف، مقاصد و نیات بندگانش علم دارد. چنان که فرمود:

«يَعْلَمُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَيَعْلَمُ مَا تُسِرُّونَ وَمَا تُعْلِنُونَ وَاللَّهُ عَلِيمٌ بِذَاتِ الصُّدُورِ» (التغابن، 4)

ترجمه: آنچه را كه در آسمانها و زمين است مى‏‌داند و آنچه را كه پنهان مى‌‏كنيد و آنچه را كه آشكار مى‌داريد [نيز] مى‏‌داند و خدا به راز دلها داناست.

«وَالَّذِي أَوْحَيْنَا إِلَيْكَ مِنَ الْكِتَابِ هُوَ الْحَقُّ مُصَدِّقًا لِمَا بَيْنَ يَدَيْهِ إِنَّ اللَّهَ بِعِبَادِهِ لَخَبِيرٌ بَصِيرٌ» (فاطر، 31)

ترجمه: و آنچه از كتاب به سوى تو وحى كرده‌ايم خود حق [و] تصديق‏ كننده [كتاب‌هاى] پيش از آن است، قطعا خدا نسبت به بندگانش آگاه بيناست.

«إِنَّ اللَّهَ يَعْلَمُ غَيْبَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَاللَّهُ بَصِيرٌ بِمَا تَعْمَلُونَ» (الحجرات، 18)

ترجمه: خداست كه نهفته آسمان‌ها و زمين را مى‏‌داند و خدا[ست كه] به آنچه مى‌‏كنيد بيناست.

٭- و ده‌ها آیه‌ی دیگر در احاطه‌ی علمی به تمامی ظواهر و بواطن عالم هستی که همه مخلوق و تجلی علم خود او هستند.

ب – خداوند سبحان عادل است

نقطه‌ی مقابل "عدل"، ظلم است و فراتر از عدل، رحمت و فضل است. پس ضمن آن که بسیار فرموده که تمامی بندگانش را مورد رحمت و فضل قرار داده است و می‌دهد، بسیار بسیار تأکید نموده که در صحنه معاد و حساب و کتاب، به هیچ کس و به هیچ اندازه‌ای، ولو کمتر از مثقال ذره‌ای ظلم نمی‌شود – پس بپرسیم که چگونه محاکمه می‌کند، اما نگران وضعیت کر و کور و علیل در قیامت نباشیم!

«يَوْمَ نَدْعُو كُلَّ أُنَاسٍ بِإِمَامِهِمْ فَمَنْ أُوتِيَ كِتَابَهُ بِيَمِينِهِ فَأُولَئِكَ يَقْرَءُونَ كِتَابَهُمْ وَلَا يُظْلَمُونَ فَتِيلًا» (الإسراء، 71)

ترجمه: [ياد كن‌] روزى را كه هر گروهى را با پيشوايشان فرا مى‌خوانيم. پس هر كس كارنامه‌اش را به دست راستش دهند، آنان كارنامه خود را مى‌خوانند و به قدر نخك هسته خرمايى به آنها ستم نمى‌شود.

«وَمَنْ يَعْمَلْ مِنَ الصَّالِحَاتِ مِنْ ذَكَرٍ أَوْ أُنْثَى وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَأُولَئِكَ يَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ وَلَا يُظْلَمُونَ نَقِيرًا» (النساء، 124)

ترجمه: و كسانى كه كارهاى شايسته كنند، چه مرد باشند يا زن، در حالى (به شرط آن) كه مؤمن باشند، آنان داخل بهشت مى‌‏شوند و به قدر پوسته (یا گودی) هسته خرمايى مورد ستم قرار نمى‌گيرند.

«وَاتَّقُوا يَوْمًا تُرْجَعُونَ فِيهِ إِلَى اللَّهِ ثُمَّ تُوَفَّى كُلُّ نَفْسٍ مَا كَسَبَتْ وَهُمْ لَا يُظْلَمُونَ» (البقره، 281)

ترجمه: و بترسيد از روزى كه در آن‏، به سوى خدا بازگردانده مى‌‏شويد، سپس به هر كسى (پاداش‏) آنچه به دست آورده‏، تمام داده شود؛ و آنان مورد ستم قرار نمى‌گيرند.

٭- و ده‌ها آیه‌ی مبارکه‌ی دیگر در این مورد؛ بنابراین کافیست بدانیم، باور کنیم و ایمان بیاوریم که حق تعالی سبحان (منزه) است، پس به هیچ ظلمی نمی‌نماید؛ اگر چه ما ندانیم [مثلاً کور، علیل، مستضعف واقعی و ...] را چگونه محاکمه می‌نماید. اگر چه همه را در قرآن مجید شرح نموده است.

ج – سؤال در برابر تکلیف است

همیشه سؤال در برابر تکلیف است و تکلیف نیز به اندازه‌ی توان و امکان می‌باشد. این یک قاعده‌ی کلی می‌باشد که حتی ما انسان‌ها (اعم از مؤمن و کافر) می‌دانیم و حتی به کرات مطابق آن عمل می‌کنیم. هیچ کس یک دانش آموز کلاس اول یا دوم ابتدایی را به جبر و مثلثات امتحان نمی‌کند و سپس او را محکوم نمی‌نماید که چرا بلد نبودی؟! هیچ کسی از کَر (چه مادرزاد و چه به واسطه‌ی بیماری یا حوادث بعدی)، انتظار ندارد که بشنود و سؤال نمی‌نماید که چرا سلام مرا پاسخ ندادی؟ یا چرا اخطار مرا نشنیدی و یا چرا حالت را پرسیدم، پاسخی نیکو ندادی – کسی از لال انتظار دکلمه ندارد و ...؟!

بنابراین، از کور نمی‌پرسند که تو چرا قرآن مجید را نخواندی؟ از کَر نمی‌پرسند: چرا در جلسات وعظ شرکت نکردی تا دو کلام حرف حساب بشنوی؟ از کسی که فقیر بوده نمی‌پرسند چرا به حج واجب نرفتی ...، چنان که در مورد احکامی چون روزه یا جهاد (جنگ)، بیماران را معذور و معاف داشت.

٭- این معنا، دست کم در دو آیه، به صورت مستقیم تبیین شده است:

«لَا يُكَلِّفُ اللَّهُ نَفْسًا إِلَّا مَا آتَاهَا» (الطلاق، 7)

ترجمه: خدا هيچ كس را جز [به قدر] آنچه به او داده است تكليف نمى‌نماید.

«لَا يُكَلِّفُ اللَّهُ نَفْسًا إِلَّا وُسْعَهَا» (البقره، 286)

ترجمه: خدا هيچ كس را جز به اندازه‌ وسع (توانش) تکلیف (مکلف) نمی‌نماید.

٭- بنابراین، روشن می‌شود که تفاوت محاکمه‌ی سالم و ناسالم، قوی و ضغیف، غنی و فقیر و ...، چگونه خواهد بود. پس مترصد چگونگی استفاده‌ی درست خودمان از نعمات‌های الهی باشیم؛ و از خودمان بپرسیم که چه کردی و چه می‌کنی؟!

 

مشارکت و هم‌افزایی (سؤال به همراه نشانی لینک پاسخ، جهت ارسال به دوستان در فضای مجازی)

پرسش:

خداوند بین انسان سالم و ناقص (مثل کور یا فلج مادرزاد) چگونه قضاوت می‌کند؟ معیار و ملاک قضاوت خدا در روز قیامت چیست؟  

پاسخ:

http://www.x-shobhe.com/shobhe/9351.html

 

کلمات کلیدی:  قرآن   معاد   قیام