در متن سؤال آمده: فرض کنید کسی را در دنیا به خاطر جرمش داخل تنوری بیاندازند ...؟!

ایکس – شبهه: معیار عقلانیت و منطق چیست و عذاب‌های الهی با کدام معیاری معقول و منطقی به نظر نمی‌رسد؟ با معیار امیال، خوش‌آمدها و بدآمدهای ما، یا با معیار حکیمانه‌ی خلقت؟

بشر خود را دوست دارد و بالتبع مایل است که هر کاری کرد [چه بد و چه خوب]، نتیجه‌ی بد و ناخوشایندی نداشته باشد و یا اگر دارد نیز کوتاه مدت و گذرا باشد. از این رو یهودیان اهل معصیت نیز برای راحتی وجدان خودشان و یا اطمینان دادن به دیگران می‌گفتند: ما یا اصلاً عذاب نمی‌شویم و یا فقط مدت کوتاهی معذب خواهیم بود! اما حقیقت و واقعیت موجود چنین نیست.

الف – نظام خلقت هم علیمانه و حکیمانه است و هم عادلانه. [عادلانه یعنی هر چیزی در جای خودش قرار دارد]. لذا چه در عالم ماده و چه فراسوی آن نظمی منطقی بر اساس علت و معلول - تأثیر و تأثر – عمل و عکس العمل – ظاهر و باطن – صورت و معنا و ... حاکم است که اگر چنین نبود، حتی کشف یک قانون ریاضی، فیزیک، طبیعی و تجربی نیز ممکن نبود، چرا که اساساً نظمی نبود. پس اگر اعتقادات و رفتارهای ما صورت، باطن، اثر و نتیجه‌ای نداشته باشد باید گفت که غیر منطقی و غیر عقلایی به نظر می‌رسد، نه اگر باطن و آثاری داشت؛ و البته که باطن و نیتجه کار خطا بیان شده است تا انسان بداند، بترسد و مرتکب نگردد.

حتی رحمت واسعه‌ی الهی و غفران بی‌کران او نیز بر اساس علم، حکمت و نظم است و کاری اتفاقی، شانسی و همین‌طوری انجام نمی‌پذیرد.

ب – مشکل اساسی عموم ما این است که فرض کرده‌ایم خدایی قهار آن بالا نشسته که پس از مرگ به برخی سیب و پرتقال و حوری جایزه می‌دهد و برخی دیگر را نیز در تنور آتش جهنم می‌اندازد! در صورتی که چنین نیست، بلکه همان نظام خلقت است که در دوره‌ای از حیات صورت باطنش در پشت صورت ظاهر و جسمیّت‌اش نهان می‌ماند [مگر برای انسان بصیر و عاقل] و در دوره‌ای دیگر رخ می‌نماید.

در آخرت بواطن بیرون می‌ریزند؛ لذا یکی از نام‌های حیات اخروی در قرآن کریم «يَوْمَ تُبْلَى السَّرَائِرُ – روزی که اسرار بیرون می‌ریزد» یا رازها فاش می‌گردد می‌باشد.

ج – نظم حاکم بر اجسام، خواص و قوانین مترتب بر آنها در همین دنیا مادی نیز همین‌طور است. پوست و گوشت انسان لطیف و زیباست، آتش نیز حرارت دارد و گرما زا و روشنی بخش و زیباست و انسان نیز بدان نیاز دارد، اما باید برخورد درستی با آن داشته باشد. لذا اگر کسی دستش را روی آتش بگیرد، حتماً می‌سوزد و نمی‌تواند بگوید که این غیر عقلانی و غیر منطقی است که کسی به خاطر یک خطای کوچک که اصلاً شاید غیر عمد هم باشد، این چنین آتش بگیرد.

قوانین روح و عالم فرا ماده نیز همین‌طور است. ظاهر ربا با هیچ تجارت دیگری متفاوت نیست، ظاهر زنا با هیچ مجامعت دیگری متفاوت نیست، ظاهر خوردن مال یتیم، اموال دیگران یا لقمه حرام با خوردن هیچ مال حلالی متفاوت نیست، کسی در ظاهر کباب حرام آتشی نمی‌بیند (مگر اهل بصیرت)، لذا فرمود که باطنش آتش است و شما دقت کنید که آتش به شکم‌های خود می‌ریزید، پس اجتناب کنید – مثل این است که به کسی بگویند: این ماده شیرینی که می‌خوری و لذت می‌بری، زهر زنبور یا عقرب است  اعما و احشایت را ویران کرده و تو را به هلاکت می‌کشاند، پس مراقب باش.

«إِنَّ الَّذِينَ يَأْكُلُونَ أَمْوَالَ الْيَتَامَى ظُلْمًا إِنَّمَا يَأْكُلُونَ فِي بُطُونِهِمْ نَارًا وَسَيَصْلَوْنَ سَعِيرًا» (النساء، 10)

ترجمه: در حقيقت كسانى كه اموال يتيمان را به ستم مى‏خورند جز اين نيست كه آتشى در شكم خود فرو مى‏برند و به زودى در آتشى فروزان درآيند.

در نتیجه باید از خدا تشکر نمود که حقیقت اعمال و اثر آنها را به ما شناسانده است تا برخوردمان با هر موضوعی عاقلانه و منطقی باشد، نه این که او را محکوم به (العیاذ بالله) خشونت یا عذاب غیر منطقی نمود.

ج – خداوند متعال فرمود تو بر اساس اعتقادات و افعالت در مسیر حرکت هستی، یا به اسفل السافلین که آتش است هبوط پیدا می‌کنی و یا به اعلی علیین که هستی و کمال است صعود می‌یابی و بهشت و جهنم جایگاه استقرار این دو گروه است و من نیز تو را با عقل، فطرت، نبی، کتاب، امام، موعظه، علم و ... هدایت می‌کنم تا رشد یابی، لذا با اراده خود راه سقوط را نپیما.

پس بدانیم که خداوند رحمان و رحیم کسی را به جهنم نمی‌برد، بلکه این خود انسان است که عامداً و عالماً به خاطر پیروی، اطاعت و بندگی هوای نفس، خود را به مهلکه می‌اندازد و جان خویش را به آتش می‌کشاند؛ درست مثل کسی که در عالم ماده خودسوزی می‌کند. لذا فرمود: در عذاب به کسی حتی به اندازه‌ی مثقالی ظلمی نمی‌شود و بیش از آن چه خودش کسب کرده به او چیزی داده نمی‌شود، پس این خود شخص است که به خودش ظلم می‌کند؛ اما در ثواب بیشتر از کرده‌اش می‌دهند، چون پاداش کریم، کریمانه است:

«إِنَّ اللّهَ لاَ يَظْلِمُ النَّاسَ شَيْئًا وَلَكِنَّ النَّاسَ أَنفُسَهُمْ يَظْلِمُونَ» (یونس، 44)

ترجمه: خدا به هيچ وجه به مردم ستم نمى‏كند ليكن مردم خود بر خويشتن ستم مى‏كنند.

«إِنَّ اللّهَ لاَ يَظْلِمُ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ وَإِن تَكُ حَسَنَةً يُضَاعِفْهَا وَيُؤْتِ مِن لَّدُنْهُ أَجْرًا عَظِيمًا» (النساء، 40)

ترجمه: در حقيقت‏خدا هم‏وزن ذره‏اى ستم نمى‏كند و اگر [آن ذره كار] نيكى باشد دو چندانش مى‏كند و از نزد خويش پاداشى بزرگ مى‏بخشد.

جدید – پاسخ‎های کوتاه:

س – 200/ کرج: آیا زیارت حرم معصومین (ع) در عتبات با توجه به بمب‌گذاری‌ها خودکشی نیست؟ آیا این کشته شدن‌ها به نفع اسلام است؟

 

کلمات کلیدی:  قرآن   معاد