پایگاه پاسخگویی به سؤالات و شبهات (ایکس – شبهه): در مثل آورده‌اند که شخصی از رایانه (کامپیوتر) پرسید: «چه خبر»؟ و دستگاه یک اتاق کاغذ نوشته شده بیرون داد و سپس پرسید: «دیگه چه خبر»؟ و دستگاه سوخت!

حال پرسش از هر آن چه که در اسلام پیرامون زندگی پس از مرگ، در برزخ یا قیامت بیان شده نیز مانند همین مَثل می‌باشد، چرا که مستلزم نوشتن چندین کتاب قطور می‌باشد.

الف – "برزخ" به چیزی که میان دو چیز دیگر قرار گرفته باشد می‌گویند، و عالم برزخ را نیز بدان جهت که بین حیات دنیوی و اخروی قرار گرفته، "برزخ" می‌گویند.

ب – در حیات پس از مرگ [به ویژه در قیامت]، "نسبیت - خویشاوندی" وجود ندارد، نه این که شناسایی وجود نداشته باشد. یعنی پس از مرگ، دیگر کسی پدر، مادر، همسر، فرزند و خویشاوند دیگری نمی‌باشد و هر کسی منفرد محشور می‌گردد. چرا که این نسبیت‌ها، به بدن‌ها تعلق دارد و ارواح، پدر و مادر یا خویشاوند یک دیگر نمی‌باشند:

«فَإِذَا نُفِخَ فِي الصُّورِ فَلَا أَنْسَابَ بَيْنَهُمْ يَوْمَئِذٍ وَلَا يَتَسَاءَلُونَ» (المؤمنون، 101)

ترجمه: هنگامی که در «صور» دمیده شود، هیچ یک از پیوندهای خویشاوندی میان آنها در آن روز نخواهد بود؛ و از یکدیگر تقاضای کمک نمی‌کنند (چون کاری از کسی ساخته نیست)!

ج - در قیامت و حیات اخروی، اهل جهنم، از نزدیکی به یک دیگر وحشت کرده و متنفرند و چنان متوجه خود و عذاب‌شان می‌باشند که هرگز یاد دیگری نمی‌کنند، مگر یادی از خوبان و بدان دنیا، که موجب حسرت و عذاب بیشترشان گردد:

«وَيَوْمَ يَعَضُّ الظَّالِمُ عَلَى يَدَيْهِ يَقُولُ يَا لَيْتَنِي اتَّخَذْتُ مَعَ الرَّسُولِ سَبِيلًا * يَا وَيْلَتَى لَيْتَنِي لَمْ أَتَّخِذْ فُلَانًا خَلِيلًا * لَقَدْ أَضَلَّنِي عَنِ الذِّكْرِ بَعْدَ إِذْ جَاءَنِي وَكَانَ الشَّيْطَانُ لِلْإِنْسَانِ خَذُولًا» (الفرقان، 27 تا 29)

ترجمه: و (به خاطر آور) روزی را که ستمکار دست خود را (از شدّت حسرت) به دندان می‌گزد و می‌گوید: «ای کاش با رسول (خدا) راهی برگزیده بودم * ای وای بر من، کاش فلان (شخص گمراه) را دوست خود انتخاب نکرده بودم * او مرا از یادآوری (حق) گمراه ساخت بعد از آنکه (یاد حق) به سراغ من آمده بود!» و شیطان همیشه خوارکنند* انسان بوده است!

اما اهل بهشت، با هم جمع می‌شوند و یک دیگر را می‌شناسند. آنان چنان که در دنیا، با انبیا، صدیقین، شهدا و صالحین رفیق بودند، در آخرت نیز با همان‌ها و یکدیگر محشور شده و رفاقت دارند:

«وَ مَنْ یطِعِ اللهَ وَ الرَّسُولَ فَاولئِک مَعَ الَّذینَ انْعَمَ اللهُ عَلَیهِمْ مِنَ النَّبیینَ وَالصِّدِّیقینَ وَ الشُّهَداءِ وَ الصّالِحینَ وَ حَسُنَ اولئِک رَفیقاً» (النساء، 69)

ترجمه: و کسی که خدا و پیامبر را اطاعت کند، (در روز رستاخیز،) همنشین کسانی خواهد بود که خدا، نعمت خود را بر آنان تمام کرده؛ از پیامبران و صدّیقان و شهدا و صالحان؛ و آنها رفیق‌های خوبی هستند!

پدر، مادر، همسر و فرزندان مؤمن، اگر آنها نیز مؤمن باشند، برای چشم روشنی به نزدشان آورده می‌شوند. همدیگر را می‌شناسند، اما دیگر خویشاوندی ندارند.

از احوال زندگی دنیا با هم سخن می‌گویند و حتی به یاد کسانی می‌افتند که قصد گمراه نمودند آنان را داشتند و از وضعیت فعلی آنان که در جهنم هستند، مطلع  می‌گردند:

«فَأَقْبَلَ بَعْضُهُمْ عَلَی بَعْضٍ یَتَسَاءلُونَ * قَالَ قَائِلٌ مِّنْهُمْ إِنِّی کَانَ لِی قَرِینٌ * یَقُولُ أَئِنَّکَ لَمِنْ الْمُصَدِّقِینَ * أَئِذَا مِتْنَا وَکُنَّا تُرَابًا وَعِظَامًا أَئِنَّا لَمَدِینُونَ * قَالَ هَلْ أَنتُم مُّطَّلِعُونَ * فَاطَّلَعَ فَرَآهُ فِی سَوَاء الْجَحِیمِ * قَالَ تَاللَّهِ إِنْ کِدتَّ لَتُرْدِینِ * وَلَوْلَا نِعْمَةُ رَبِّی لَکُنتُ مِنَ الْمُحْضَرِینَ * أَفَمَا نَحْنُ بِمَیِّتِینَ * إِلَّا مَوْتَتَنَا الْأُولَی وَمَا نَحْنُ بِمُعَذَّبِینَ * إِنَّ هَذَا لَهُوَ الْفَوْزُ الْعَظِیمُ * لِمِثْلِ هَذَا فَلْیَعْمَلْ الْعَامِلُونَ» (الصافات، 50 تا 61)

ترجمه: بعضی (از این افراد مخلص) رو به بعضی دیگرمی‌کنند و از یگدیگر می‌پرسند(که حال چه احوالی دارند، و در دنیا چه می‌کردند و چه می‌دیدند؟!). ‏ یکی از آنان می‌گوید: من همنشینی (در دنیا) داشتم (که با من درباره دین و قوانین آسمانی مجادله می‌کرد). می‌گفت: آیا تو از زمره کسانی هستی که باور می‌کنند (به این که بعد از مرگ، زندگی و رستاخیزی، و حساب و کتابی، و سزا و جزائی در میان است‌؟ آیا زمانی که مُردیم و خاک و استخوان شدیم، آیا ما مورد بازخواست (از اعمال و اقوال خود) قرار می‌گیریم و سزا و جزا می‌بینیم‌؟! (سپس آن بهشتی، رو به دوستان بهشتی خود کرده) می‌گوید: آیا شما می‌توانید نگاهی (به دوزخ) بیندازید و او را بنگرید؟پس آن گاه خودش دیده‌ور می‌شود (و به دوزخ می‌نگرد) و او را در وسط دوزخ می‌بیند. می‌گوید: به خدا سوگند! نزدیک بود (با نیرنگ خود) مرا پرت کنی و هلاکم سازی. ‏ اگر نعمت (هدایت و توفیق) پروردگارم (دستگیرم) نبود، من هم (هم اینک) از احضار شدگان (در دوزخ) بودم. ‏ آیا ما دیگر نمی‌میریم‌؟! مگر مرگ نخستینی که داشتیم (و بعد از آن برانگیخته شدیم) و ما هرگز عذاب داده نمی‌شویم. این (نعمت و کرامتی که خدا به ما روا دیده است) واقعاً پیروزی بزرگی است (که به دست آورده‌ایم، و رستگاری سترگی است از عقاب و عذاب اخرویی که در دنیا از آن می‌ترسیدیم). برای رسیدن به چنین چیزی، کارکنان باید کار کنند.

برزخ:

●- آدمی متشکل از "روح، شکل و جسم (بدن)" می‌باشد؛ به هنگام مرگ، بدن می‌میرد و آن را در خاک می‌گذارند و می‌پوسد؛ اما روح و شکل باقیست و بالتبع از یک "بدن مثالی" به شکل همین بدن دنیا برخوردار می‌گردند (مانند بدن‌هایی که در خواب و عالم رویا دیده م‌شوند) و با همین ترکیبِ "روح، شکل و بدن"، در برزخ زندگی می‌نماید.

●- تجمع انسان‌های مؤمن و کافر، یا متقی و فاسق در کنار یکدیگر، ایجاب حیات دنیوی می‌باشد؛ اما پس از مرگ، بلا‌فاصله تفکیک صورت می‌پذیرد و محیط زندگی برزخی از هر گروه، جداگانه است. قبر برای عده‌ای دری به بهشت برزخی است که به بهشت ابدی متصل می گردد و برای عده‌ای حفره‌ای از حفره‌ها جهنم می‌باشد. چنان که در حدیث شریف فرمود: هر گاه نظر به قبری کردید، بگویید: «اللّهُمّ  ! اجعَلْها ، رَوضَةً مِن رِياضِ الجَنَّةِ و لا تَجعَلْها ، حُفرَةً مِن حُفَرِ النارِ - بار خدايا ! اين را باغى از باغ‌هاى بهشت قرار ده و حفره اى از حفره هاى دوزخ قرارش مده». (الدعوات : ۲۶۴/۷۵۶)

●- "برزخ"، محشر و معاد نیست که در آن تمامی اعمال به محاسبه آید و پاداش و مکافات داشته باشد، چنان که امام صادق علیه السلام فرمودند: «لا يُسألُ في القَبرِ،  إلاّ مَن مَحَضَ الإيمانَ مَحضا  أو مَحَضَ الكُفرَ مَحضا - در قبر پرسش نمى شود، مگر از كسى كه مؤمن محض باشد يا كافر محض (‌الكافي : ۳/۲۳۶/۴‌)‌»

●- اما در "برزخ"، هر کسی مدتی با صورت برزخی (یا حقیقتی) از اعمالش زندگی می‌کند. به عنوان مثال: نمازش به شکل دوست و رفیق خوش صورتی، به مددش می‌آید، چنان که امام صادق عليه السلام فرمودند:

«إذا دَخَلَ المؤمنُ في قَبرِهِ ،  كانَتِ الصلاةُ عن يَمينِهِ و الزكاةُ عن يَسارِهِ و البِرُّ مُظِلٌّ علَيهِ و يَتَنَحَّى الصَّبرُ ناحِيَةً   . فإذا دَخَلَ علَيهِ المَلَكانِ اللَّذانِ يَلِيانِ مُساءَلَتَهُ، قالَ الصَّبرُ للصلاةِ و الزكاةِ و البِرِّ دُونَكُم صاحِبَكُم. فإن عَجَزتُم عَنهُ، فَأنا دُونَهُ.» (الكافی : ۲/۹۰/۸)

ترجمه: چون مؤمن به گور خويش درآيد، نماز در طرف راست او قرار گيرد و زكات در جانب چپ او

و نيكوكارى بر فراز سرش سايه افكند و صبر در گوشه اى بايستد.

پس هر گاه دو فرشته مأمورِ سؤال بر او درآيند، صبر به نماز و زكات و نيكوكارى گويد: هواى يارتان را داشته باشيد. اگر نتوانستيد من به ياريش مى‌آيم.

●- در برزخ، مؤمنان یک دیگر را می‌بینند و می‌شناسند و وقتی تازه واردی می‌رسد، از احوال نزدیکان خود در دنیا می‌پرسند، اگر او بگوید: «در دنیا نبود»، می‌فهمند که مرده، ولی به محیط اهل ایمان وارد نشده است.

●- برزخ، تماشاخانه‌ی دنیا  نیست؛ بلکه مدتی زندگی است و مدتی هم خواب طولانی تا قیامت. البته شهداء زنده‌اند، برخی از کفار نیز در عذاب زنده‌اند.

●- هیچ الزامی ندارد که برزخیان، به صورت مدام، شاهد و ناظر بر زندگی زنده‌ها در دنیا باشند، بلکه به زندگی خود مشغولند. منتهی مواردی هم وجود دارد، مانند آن که: اهل ایمان، از ناراحتی و غم و غصه بازماندگان با خبر نمی‌شوند که ناراحت شده و غصه بخورند، اما از گرفتاری‌ آنها با خبر می‌شوند و برایشان دعا می‌کنند – اهل کفر و ساکنین جهنم برزخی، از برخی احوال بازماندگان با خبر می‌شوند، به عنوان مثال: می‌بینند که وراث آنها، ارث را هزینه خوشگذرانی و یا راه درست مصرف می‌کنند و او در هر دو حالت، حسرت می‌خورد که چرا این همه تلاش برای کسب حرام نمود و هیچ ذخیره‌ و توشه‌ای برای خود بر نداشته است.

●- اهل ایمان در برزخ، از باقیات الصالحاتی که خود برجای گذاشته‌اند و یا از خیرات و مبراتی که بازماندگان برایشان می‌فرستند، بهره‌مند و مسرور می‌گردند. آثار صدمات و لطمات اهل گناه و ظلم نیز بر مشقت اهل جهنم برزخی می‌افزاید.

●- به برزخیان [به ویژه مسلمانان] اجازه داده می‌شود تا از غروب پنجشنبه تا غروب جمعه، به خانه‌ی خود بیایند و از بستگان خود، طلب خیرات و مبرات، قضای واجبات به جا مانده، پرداخت دیون، اخذ حلیت و ... بنمایند.

●- سختی‌هایی که در برزخ بر مؤمنین وارد می‌شود، سبب بخشش گناهان آنان و ورود پاک به محشر و بهشت می‌گردد.

●- در برزخ، برای اهل ایمان، جلسات درس و معرفت‌شناسی، خداشناسی، ولایت شناسی، امام شناسی، قرآن کریم شناسی و معاد شناسی وجود دارد؛ چرا که بهشت، جای انسان‌های با معرفت می‌باشد. آن پیرزن یا پیرمرد و یا جوانمرگی که سوادی نیاموخته، فرصت و امکانی برای کسب معارف نداشته، چگونه وارد بهشت گردد، و حال آن که مؤمن بوده و باید به بهشت درآید؟ لذا در برزخ، از محضر علما، فقها، شهدا و حتی ائمه اطهار علیهم السلام و سایر اولیاء الله، بهره‌مند می‌گردند.

مرتبط:

●- حضور ارواح در عالم برزخ و رجوع آنها به دنیا و اطلاع‌ از خانواده و عزیزان چگونه است؟ (28 تیر 1392)

●- آیا جسم بی روح جوابگوی نکیر و منکر است و این جسم بی روح عذاب قبر را می‌چشد؟ (20 دی 1396)

●- روح که از بدن خارج میشه، در عالم برزخ وارد جسم مثالی میشه و این نشون میده که ما هنوز زنده هستیم و نمردیم. می‌خواستم ببینم پس چه جوری میشه که ما در دنیا می‌گیم فلانی مُرد (3 آذر 1397)

مشارکت و هم افزایی (پرسش و نشانی لینک پاسخ)، جهت ارسال به دوستان در فضای مجازی.

پرسش:

هر چه در اسلام راجع به زندگی پس از مرگ [به ویژه برزخ] بیان شده را بنویسید. آیا خانواده را می‌بینیم و می‌شناسیم، آیا از دنیا مطلعیم؟

پاسخ:

http://www.x-shobhe.com/shobhe/9705.html

 

پیوستن و پیگیری در پیام‌رسان‌ها:

 

 

  

      

کلمات کلیدی:  اعتقادی   معاد